Dấu ấn lập pháp nổi bật của Bộ KH&CN tại Quốc hội

Năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) ghi dấu ấn mạnh mẽ trên nghị trường khi trở thành cơ quan có số lượng dự án luật được xem xét và thông qua nhiều nhất. Đây không chỉ là bước tiến lớn về hoàn thiện thể chế mà còn khẳng định vai trò trung tâm của KH&CN trong hoạch định chính sách phát triển quốc gia giai đoạn mới.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Chuyển đổi số

Tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội khóa XV dành thời lượng lớn cho công tác lập pháp, đặc biệt với nhóm dự án luật thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ (KH&CN). Năm nay, Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan có số lượng dự án luật được Quốc hội xem xét nhiều, với 05 dự án luật quan trọng được đưa vào chương trình xây dựng pháp luật. Đây được xem là đợt hoàn thiện thể chế có quy mô lớn nhất của Bộ trong nhiều năm gần đây.

Năm dự án luật gồm: Luật Trí tuệ nhân tạo, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Chuyển đổi số, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Việc 5 khung pháp lý lớn được thông qua tại kỳ họp thể hiện yêu cầu cấp bách trong việc tạo dựng hành lang pháp lý cho các công nghệ mới, đáp ứng tốc độ thay đổi nhanh và áp lực cạnh tranh đổi mới sáng tạo.

Các dự án luật lần này không chỉ cập nhật quy định để phù hợp với thực tiễn mà còn thiết lập những nguyên tắc phát triển dài hạn. 

Luật Trí tuệ nhân tạo lần đầu đặt nền móng cho quản trị, phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam; Luật Chuyển đổi số hướng đến xây dựng dữ liệu mở, danh tính số và hệ sinh thái dịch vụ số toàn diện. Song hành với đó, việc sửa đổi Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Sở hữu trí tuệ được kỳ vọng tháo gỡ nhiều điểm nghẽn trong thương mại hóa kết quả nghiên cứu, bảo hộ tài sản trí tuệ và nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp.

TS. Trịnh Như Thùy (Giám đốc Ngân hàng mô DNA, Bệnh viện Quốc tế DNA) cho rằng đây không chỉ là sự kiện lập pháp mà còn là "một tuyên ngôn triết lý về tầm nhìn quốc gia".

Bà Thùy đánh giá: "Các luật này tạo ra một khung bảo vệ và khuyến khích có hệ thống. Đối với tôi, tác động lớn nhất là sự chuyển đổi tâm lý nghiên cứu, từ việc loay hoay với cơ chế cũ sang việc tự tin đặt mục tiêu và kiến tạo trong một hệ sinh thái được bảo đảm bằng luật pháp".

Theo TS. Thùy, để 5 dự án luật thực sự đi vào cuộc sống hiệu quả, cần đặc biệt chú trọng khâu triển khai nghị định chi tiết và đổi mới cơ chế quản lý khoa học, nhất là hai vấn đề cốt lõi.

Thứ nhất là tính linh hoạt của pháp lý, cần nhanh chóng ban hành các văn bản dưới luật, đặc biệt là cơ chế nghiên cứu – thử nghiệm (sandbox), giúp công nghệ mới như AI, tế bào gốc, exosome hay vật liệu mới được triển khai và đánh giá an toàn mà không bị trì hoãn bởi thủ tục cũ.

Thứ hai là chuyển đổi cơ chế quản lý kinh phí, chấp nhận rủi ro khoa học, nới lỏng cơ chế quyết toán để các nhà khoa học dám thực hiện các nghiên cứu đột phá thay vì e ngại vì sự kiểm soát tài chính quá mức.

Trước đó, tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV đã thông qua 5 Luật do Bộ KH&CN chủ trì soạn thảo. Cụ thể, 5 luật gồm: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Năng lượng nguyên tử.

Với 10 dự án luật quy mô lớn được thông qua tại hai Kỳ họp liên tiếp, Bộ Khoa học và Công nghệ trở thành một trong những bộ, ngành có dấu ấn nổi bật nhất trong công tác lập pháp, khẳng định vai trò trung tâm của khoa học công nghệ trong động lực phát triển mới của đất nước./.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/dau-an-lap-phap-noi-bat-cua-bo-khcn-tai-quoc-hoi-197251211153935238.htm