Hoàn thiện cơ sở dữ liệu và mô hình sản xuất cho ba giống lúa đặc sản miền núi phía Bắc

Nhiệm vụ nghiên cứu về các giống lúa Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón đã xây dựng đầy đủ dữ liệu khoa học, mã vạch ADN, quy trình kỹ thuật và mô hình sản xuất quy mô 10 ha/giống tại ba tỉnh miền núi phía Bắc, tạo nền tảng cho bảo tồn và phát triển nguồn gen đặc sản.

Nhiệm vụ "Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen lúa đặc sản (Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón) theo hướng sản xuất hàng hóa tại một số tỉnh miền núi phía Bắc" đã được triển khai từ năm 2023–2025 do Trung tâm Tài nguyên thực vật chủ trì. 

Mục tiêu chính của nhiệm vụ là tập trung khai thác, phát triển và chuẩn hóa 3 nguồn gen lúa đặc sản gồm Nếp Bản Luốc, Khẩu Mường Lò và Khẩu Tan Đón theo hướng sản xuất hàng hóa, bảo tồn nguồn gen và nâng cao giá trị kinh tế – xã hội cho vùng miền núi phía Bắc.

Ảnh minh họa.

Nhiệm vụ đã hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu khoa học mô tả hiện trạng sản xuất, đặc điểm nông sinh học, khả năng chống chịu sâu bệnh và chất lượng gạo của 3 giống lúa đặc sản.

Bộ cơ sở dữ liệu này được ghi nhận là nguồn tài liệu chuyên môn phục vụ công tác bảo tồn, nhân giống và quản lý bền vững nguồn gen nông nghiệp. Đồng thời, nhóm nghiên cứu đã đăng ký thành công mã vạch ADN (DNA barcode) của 3 giống lúa đặc sản trên Ngân hàng gen quốc tế NCBI, tạo công cụ nhận diện và truy xuất nguồn gốc chính xác, góp phần bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với nguồn gen bản địa.

Về kết quả tạo giống, nhóm nghiên cứu sản xuất được 300 kg hạt giống siêu nguyên chủng đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc gia QCVN 01-54:2011/BNNPTNT. Bên cạnh đó, nhiệm vụ đã hoàn thành quy trình kỹ thuật canh tác phù hợp điều kiện sinh thái của từng địa phương, làm cơ sở để mở rộng diện tích trồng lúa đặc sản ở các tỉnh miền núi.

Ba mô hình sản xuất quy mô 10 ha/giống được xây dựng tại Hà Giang (Nếp Bản Luốc), Lai Châu (Khẩu Mường Lò) và Lào Cai (Khẩu Tan Đón). 

Kết quả mô hình cho thấy hiệu quả kinh tế tăng rõ rệt. Đối với giống Nếp Bản Luốc tại Hà Giang, hiệu quả kinh tế tăng 19,4–20,0% so với sản xuất giống chưa phục tráng và theo tập quán truyền thống. Ở mô hình Khẩu Mường Lò tại Lai Châu, hiệu quả tăng 17,9–18,5%, còn giống Khẩu Tan Đón tại Lào Cai đạt mức tăng 16,4–18,2%. Các mô hình cũng góp phần nâng chất lượng gạo, chuẩn hóa quy trình, nâng thu nhập người dân và làm tiền đề nhân rộng sản xuất.

Gạo Nếp Bản Luốc đã được chứng nhận OCOP 3 sao.

Về hiệu quả xã hội, nhiệm vụ đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và phát triển nguồn gen bản địa quý, đồng thời tạo chuỗi giá trị mới cho nông sản đặc sản miền núi. Các sản phẩm như gạo Nếp Bản Luốc đã được chứng nhận OCOP 3 sao, tạo điều kiện phát triển sản phẩm gắn với du lịch nông nghiệp. Nhiệm vụ cũng giúp nâng cao năng lực sản xuất và trình độ kỹ thuật cho người dân thông qua hoạt động tập huấn và chuyển giao, với 77 hộ nông dân trực tiếp tham gia và hưởng lợi từ mô hình.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/hoan-thien-co-so-du-lieu-va-mo-hinh-san-xuat-cho-ba-giong-lua-dac-san-mien-nui-phia-bac-197251211145642065.htm