Dịch vụ môi trường rừng góp phần xây dựng kinh tế xanh miền Tây Nghệ An

Trong bối cảnh bộ máy hành chính địa phương đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh theo Nghị quyết 1678/NQ-UBTVQH15, Nghệ An ghi nhận kết quả nổi bật trong thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Không chỉ vượt chỉ tiêu kế hoạch thu, dòng tiền từ dịch vụ môi trường rừng tiếp tục trở thành “điểm tựa” quan trọng giúp người dân miền núi ổn định sinh kế và bảo vệ những cánh rừng nguyên sinh.

Báo Nghệ An•12/12/2025

Theo Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Nghệ An, tính đến ngày 10/11/2025, tổng thu dịch vụ môi trường rừng của Quỹ bảo vệ phát triển rừng đạt trên 162,4 tỷ đồng, bằng 132% kế hoạch, ước đến cuối năm đạt 165 tỷ đồng - mức cao nhất trong nhiều năm.

Ông Nguyễn Tiến An - Giám đốc Quỹ cho biết: Trong điều kiện ngân sách hạn chế, dịch vụ môi trường rừng không chỉ mang lại nguồn thu ổn định cho hàng chục nghìn hộ dân mà còn bảo đảm kinh phí thiết yếu cho bảo vệ rừng. Đây là nguồn lực có tính bền vững cho lâm nghiệp hiện nay.

Khu vực rừng được bảo về từ dịch vụ môi trường rừng. Ảnh: Kim Dung

Năm nay nguồn thu tăng cao chủ yếu nhờ: Sản lượng điện tăng từ các nhà máy thủy điện; Các đơn vị sử dụng dịch vụ môi trường rừng chấp hành nộp đúng - đủ - kịp thời; Công tác đôn đốc, đối soát nguồn thu được thực hiện quyết liệt từ đầu năm.

Cùng với nguồn thu tăng, việc chi trả cho người được hưởng lợi cũng được triển khai nhanh chóng và minh bạch. Với nhiều hộ ở miền Tây Nghệ An, đặc biệt là đồng bào Thái, Thổ, Khơ Mú…, tiền dịch vụ môi trường rừng trở thành nguồn thu chính mỗi năm, giúp họ yên tâm gắn bó với rừng, giảm áp lực lên sinh kế nương rẫy và khai thác trái phép. Chị Lô Thị Yến (xã Môn Sơn) chia sẻ: “Mỗi năm gia đình tôi nhận hơn 10 triệu tiền bảo vệ rừng. Số tiền không lớn nhưng rất kịp thời, giúp chúng tôi có thêm thu nhập ổn định để trang trải sinh hoạt, mua nhu yếu phẩm và lo việc học hành cho con cái”.

Người dân và các đơn vị liên quan tuần tra báo vệ rừng. Ảnh: Kim Dung

Tính đến ngày 10/11, tổng chi dịch vụ môi trường rừng đạt 135,5 tỷ đồng, trong đó 120,8 tỷ đồng được chi trực tiếp cho chủ rừng là hộ gia đình, cộng đồng và các ban quản lý rừng; Phần còn lại dành cho dự phòng, và điều tiết đơn giá cho các lưu vực thủy điện có đơn giá thấp.

Năm 2025 là năm đầu tiên Nghệ An thực hiện bộ máy chính quyền 2 cấp sau sắp xếp. Việc giảm từ 412 phường, xã xuống 130 phường, xã khiến: nhiều hồ sơ dịch vụ môi trường rừng phải điều chỉnh lại bản đồ, diện tích, pháp lý; quy trình lập kế hoạch tài chính của chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu cũng còn lúng túng khi tiếp nhận nhiệm vụ mới.

Dù vậy, công tác phối hợp giữa kiểm lâm - chính quyền - Quỹ dịch vụ môi trường rừng được đánh giá là ngày càng tốt hơn, góp phần đảm bảo tiến độ chi trả. Hướng tới: “Công khai- minh bạch- đúng- đủ- kịp thời” trong chính sách dịch vụ môi trường rừng. Công tác xây dựng kế hoạch dịch vụ môi trường rừng năm 2026 cũng được chủ động lập ngay từ đầu quý IV/2025; Tăng cường kiểm tra, giám sát, đặc biệt là chi trả qua bên thứ ba; Ứng dụng chuyển đổi số để quản lý diện tích, đối tượng thụ hưởng; Đảm bảo không bỏ sót hộ dân, cộng đồng được hưởng lợi trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính.

Thu vượt kế hoạch, giải ngân kịp thời, giúp hàng chục nghìn hộ dân có thêm nguồn thu ổn định, kết quả này khẳng định dịch vụ môi trường rừng đã trở thành trụ cột tài chính của ngành lâm nghiệp Nghệ An. Trong bối cảnh nhiều nguồn vốn giải ngân còn chậm, dịch vụ môi trường rừng với cơ chế “hưởng theo kết quả bảo vệ rừng” - chính là minh chứng cho mô hình phát triển bền vững: rừng được giữ - người được hưởng - nhà nước giảm gánh nặng ngân sách.

Năm 2026, Nghệ An đứng trước cơ hội lớn để tiếp tục nâng cao hiệu quả chi trả dịch vụ môi trường rừng, hướng tới mục tiêu: giữ rừng bền vững - phát triển sinh kế ổn định - xây dựng kinh tế xanh miền Tây Nghệ An.