Doanh nghiệp tư nhân góp phần giải bài toán điểm nghẽn logistics

(Dân trí) - Trong bối cảnh thương mại toàn cầu liên tục thay đổi, logistics trở thành một trong những yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia. Việt Nam đã có bước tiến trong sản xuất, xuất khẩu, nhưng logistics vẫn tồn tại nhiều bất cập kéo dài.

6 điểm nghẽn lớn của logistics Việt Nam

Tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025 vừa được tổ chức mới đây tại Đà Nẵng, Thủ tướng khẳng định Đảng và Nhà nước quan tâm và đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng để phát triển ngành logistics.

Các nghị quyết của Bộ Chính trị, thể chế, cơ chế, chính sách do Quốc hội, Chính phủ ban hành về phát triển các vùng đều có nội dung về logistics. Việc thực hiện các chủ trương, chính sách này đã mang lại những kết quả tích cực. Nhưng bên cạnh những kết quả đã đạt được, logistics Việt Nam vẫn còn những tồn tại, hạn chế với 6 điểm nghẽn.

Cụ thể, chi phí logistics ở Việt Nam vẫn còn ở mức cao so với các nước trong khu vực (Singapore chỉ 8%, Malaysia 12%, trung bình thế giới khoảng 11%). Liên kết vùng, kết nối hạ tầng chưa đồng bộ, hạn chế, dễ bị tác động khi xảy ra thiên tai.

Doanh nghiệp logistics quy mô nhỏ chiếm đa số, năng lực cạnh tranh yếu, thiếu vắng doanh nghiệp lớn, chưa hình thành được trung tâm logistics cấp quốc gia trung chuyển hàng hóa quốc tế. Ngành còn thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, phù hợp với môi trường làm việc quốc tế.

Thể chế logistics còn chưa quy định cụ thể các loại hình dịch vụ logistics mới cho thương mại điện tử, logistics xanh, logistics hàng đặc biệt. Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong logistics thiếu cơ sở dữ liệu dùng chung và chuẩn đo lường thống nhất.

Ngành logistics Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều điểm nghẽn lớn (Ảnh: T&T).

Thủ tướng nêu rõ: “Những hạn chế đó đòi hỏi chúng ta phải đổi mới tư duy phát triển, chuyển đổi mạnh trạng thái từ "hỗ trợ logistics nhỏ lẻ" sang "phát triển logistics hiện đại, thông minh" thành một ngành kinh tế quan trọng nhằm phát huy tối đa năng lực của các địa phương…”.

Theo Thủ tướng, những kết quả đạt được là chưa xứng tầm với ưu thế về vị trí địa - chính trị, địa - kinh tế, ngành logistics Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa phát triển.

Cách doanh nghiệp tư nhân giải bài toán điểm nghẽn

Trong bối cảnh trên, sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân, đặc biệt các tập đoàn có năng lực tài chính và kinh nghiệm phát triển đang tạo ra những thay đổi tích cực. Trong số này, T&T Group là một doanh nghiệp điển hình.

Bước vào ngành logistics không quá sớm, T&T Group khẳng định vị thế bằng chiến lược khác biệt. Thay vì đầu tư vào những mảnh ghép nhỏ, tập đoàn này hướng tới kiến tạo hệ sinh thái hoàn chỉnh, với tầm nhìn dài hạn.

Bước đi đầu tiên được đặt xuống vào năm 2015, khi T&T trở thành cổ đông chiến lược của Cảng Quảng Ninh - cảng nước sâu quy mô quốc gia, đầu mối quan trọng trên hành lang kinh tế trọng điểm Quảng Ninh - Hải Phòng - Hà Nội. Thời điểm này, phần lớn hàng hóa miền Bắc dồn về Hải Phòng, gây áp lực cho hệ thống cảng biển.

Cảng Quảng Ninh - nơi T&T Group đặt bước chân đầu tiên trên hành trình logistics của mình (Ảnh: T&T).

Chỉ sau 1 năm, sản lượng hàng qua Cảng Quảng Ninh đã tăng 30%; sản lượng hàng hóa xếp dỡ tăng 33%. Các chỉ số doanh thu tăng 31%, lợi nhuận tăng tới 280%. Những con số không chỉ cho thấy hiệu quả tài chính, mà còn là chỉ dấu cho thấy Cảng Quảng Ninh đã được lựa chọn nhằm chia sẻ áp lực với hệ thống cảng Hải Phòng.

Với T&T, đây là nền móng đầu tiên chuẩn bị cho chiến lược dài hơi hơn trong thập kỷ tiếp theo. 3 năm sau, T&T bắt tay với Tập đoàn YCH (Singapore) thông qua biên bản ghi nhớ chiến lược hồi cuối năm 2018.

Vào thời điểm này, YCH đưa ra ý tưởng hình thành chuỗi kết nối logistics thông minh tầm cỡ khu vực, trùng với tầm nhìn mà T&T Group theo đuổi.

Kết quả của sự hợp tác là sự ra đời của Vietnam SuperPort - trung tâm logistics đa phương thức lớn nhất Việt Nam, hợp phần đầu tiên của Mạng lưới logistics thông minh ASEAN. Cảng ICD tại Phú Thọ đã góp phần giải quyết 2 điểm nghẽn lớn của hệ thống logistics Việt Nam là chi phí lớn và thiếu trung tâm logistics quốc gia.

Hệ thống robot phân loại, AI tối ưu vận hành, xe tự hành AGV, kho hàng không kéo dài… không chỉ tăng năng suất, giảm sai sót mà còn giúp chuẩn hóa toàn chuỗi theo tiêu chuẩn quốc tế. Quan trọng hơn, việc SuperPort kết nối cả đường sắt - đường bộ - cảng biển - hàng không tạo ra nền tảng liên kết đa phương thức.

Việt Nam SuperPort tại Phú Thọ (Ảnh: T&T).

Về dài hạn, cảng này hướng tới mục tiêu góp phần giảm chi phí logistics trong nước từ 21% xuống còn 14% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2025 và đến 2035 xấp xỉ Singapore ở mức 8-10%.

Kế hoạch mở rộng trong dài hạn

Ở tầng sâu hơn, T&T Group cũng không ngừng mở rộng đầu tư vào hạ tầng giao thông, góp phần giải quyết điểm nghẽn về liên kết.

Phía Bắc, Cảng Quảng Ninh, khu công nghiệp Nam Phúc Thọ (Hà Nội) kết hợp giúp luồng hàng được phân bổ hợp lý hơn. Tại Tây Nguyên, cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương là tuyến đường có ý nghĩa đặc biệt. Đây là vùng nguyên liệu nông sản xuất khẩu lớn bậc nhất cả nước, nhưng chi phí vận tải vẫn còn cao.

Khi được hoàn thành, hành trình kết nối với các trung tâm logistics phía Nam sẽ được rút ngắn đáng kể, giảm thời gian giao nhận, qua đó tăng năng lực cạnh tranh cho nông sản - nhóm hàng đang phải chịu chi phí logistics cao nhất trong chuỗi giá trị.

Phối cảnh cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương (Ảnh: T&T).

Tại miền Trung, Cảng hàng không Quảng Trị đang bước vào giai đoạn nước rút. Cảng này cũng đóng vai trò là đầu mối giao thông đa phương thức, kết nối hàng không - đường bộ - đường sắt và cảng biển qua trục hành lang kinh tế Đông Tây.

Từ tư duy phát triển đơn lẻ các dự án hạ tầng giao thông, tầm nhìn của T&T Group đã được nâng lên thành tư duy kiến tạo không gian phát triển mới. Ở đó, sân bay là một phần không thể tách rời của tổ hợp công nghiệp hàng không, logistics, dịch vụ, thương mại và đô thị sân bay quy mô lớn. Với cách làm này, sân bay Quảng Trị được công ty kỳ vọng sẽ trở thành “hub logistics” quy mô lớn bậc nhất khu vực.

Phối cảnh Cảng hàng không Quảng Trị (Ảnh: T&T).

Vững vàng trên mặt đất, bức tranh logistics của T&T Group tiếp tục được hoàn thiện với chiến lược lớn về hàng không. Cuối năm 2024, T&T Group trở thành cổ đông chiến lược của Vietravel Airlines, đưa hãng hàng không trẻ tuổi bước vào giai đoạn phát triển mới.

T&T cho biết sẽ tham gia sâu hơn vào mảng chuyên chở hàng hóa hàng không (Air Cargo) trong thời gian tới.

“Điều này càng có ý nghĩa hơn khi air cargo đang ngày càng là mảnh ghép quan trọng đối với các quốc gia định hướng xuất khẩu. Năng lực vận tải hàng hóa bằng đường không sẽ là chìa khóa để Việt Nam nâng chuẩn logistics, giảm phụ thuộc và chủ động hơn trong chuỗi cung ứng quốc tế”, đại diện công ty chia sẻ.

T&T Group đang hoàn thiện bức tranh logistics với những chiến lược lớn về hàng không (Ảnh: T&T).

Đối với nhóm điểm nghẽn về công nghệ, nhân lực logistics, T&T cũng tìm cách giải bằng những kế hoạch cụ thể. Về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, cảng Vietnam SuperPort đang ứng dụng hệ thống robot, giải pháp thông quan ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong vận hành, đồng thời tạo ra nền tảng kết nối logistics cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước.

Về đào tạo nguồn nhân lực, T&T bắt tay với các đối tác lớn, điển hình như YCH để đào tạo các chuyên gia trẻ người Việt, hướng tới quản lý những chuỗi cung ứng tiên tiến, ứng dụng công nghệ cao.

Nhà sáng lập, Chủ tịch điều hành T&T Group Đỗ Quang Hiển từng nhận định: “Logistics là mạch máu của nền kinh tế, và Việt Nam muốn bứt phá thì phải trở thành trung tâm phân phối của khu vực”.

Và hệ sinh thái mà T&T đang xây dựng là câu trả lời của tập đoàn cho thấy một mô hình doanh nghiệp tư nhân có thể góp phần giải quyết những điểm nghẽn then chốt trong lĩnh vực đặc thù này.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/doanh-nghiep-tu-nhan-gop-phan-giai-bai-toan-diem-nghen-logistics-20251211153155155.htm