Tuy nhiên, các chuyên gia và doanh nghiệp cùng cảnh báo cần hành động nhanh chóng, chủ động để không bỏ lỡ cơ hội vàng và chuyển hóa lợi thế thành chuỗi giá trị bền vững.
Đột phá xuất khẩu nhưng nhiều tiềm năng còn bỏ ngỏ
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã tạo ra một cơ chế ưu đãi thuế quan đặc biệt hấp dẫn, mở đường cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường các nước châu Mỹ như Canada, Mexico, và Peru. Theo lộ trình cam kết trong CPTPP, hàng nghìn dòng thuế được cắt giảm sâu, tiến tới mức 0%, giúp hàng hóa Việt Nam tăng tính cạnh tranh về giá so với các đối thủ chưa có FTA.
Đến nay, các cơ quan quản lý đã có nhiều giải pháp hỗ trợ và thể chế hóa các cam kết này. Cụ thể, Bộ Tài chính đã ban hành Nghị định sửa đổi biểu thuế xuất khẩu ưu đãi CPTPP giai đoạn 2022–2027, theo đó thuế suất trung bình giảm dần, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp xuất khẩu. Đây là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực của Chính phủ trong việc biến ưu đãi hiệp định thành lợi thế cạnh tranh thực tế.
Dù các ưu đãi thuế từ CPTPP rất hấp dẫn, nhưng tỷ lệ tận dụng ưu đãi (sử dụng C/O CPTPP) của doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa cao.
Thực tế cho thấy, hiệu quả của CPTPP đã được khẳng định qua số liệu thương mại. Theo Bộ Công thương, tính đến hết tháng 10 năm 2025, kim ngạch trao đổi thương mại giữa Việt Nam và các thành viên CPTPP đã đạt 102,8 tỷ USD, tăng 20,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 58,3 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 26%. Dù sự tăng trưởng này diễn ra với toàn khối, nhưng các thị trường mới và tiềm năng như Canada và Mexico đang cho thấy sự bứt phá đáng kể của các mặt hàng chủ lực như dệt may, da giày, và thủy sản. Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) đánh giá, sự tăng trưởng này không chỉ là về lượng mà còn là bước dịch chuyển chiến lược, giảm sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống, củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, cơ hội lớn luôn đi kèm với thách thức. Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) khuyến nghị, dù các ưu đãi thuế từ CPTPP rất hấp dẫn, nhưng tỷ lệ tận dụng ưu đãi (sử dụng C/O CPTPP) của doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa cao. Đặc biệt với các thị trường xa như châu Mỹ, tỷ lệ này còn khiêm tốn. "Các doanh nghiệp cần phải chủ động hơn nữa trong việc nghiên cứu và nắm vững Quy tắc xuất xứ (ROO) – yếu tố then chốt để được hưởng thuế ưu đãi, cùng với cơ chế kê khai, chứng từ liên quan. Sự thụ động có thể khiến doanh nghiệp bỏ lỡ lợi thế so sánh quan trọng, nhất là khi lộ trình cắt giảm thuế đang đi vào giai đoạn sâu hơn", ông Khanh nhấn mạnh.
Từ góc độ kinh doanh, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lớn đã nhanh chóng nhận thấy "cơ hội vàng" tại các thị trường châu Mỹ. Đại diện một doanh nghiệp dệt may tại Hưng Yên chia sẻ: "Việc thuế quan của hàng dệt may Việt vào Mexico thấp hơn đáng kể so với các thị trường lớn khác đã mở ra một hướng đi mới. Chúng tôi đang đa dạng hóa đơn hàng, giảm bớt rủi ro từ sự biến động của một vài thị trường chủ chốt. Châu Mỹ với 3 thị trường CPTPP lớn là một lối thoát chiến lược".
Tuy nhiên, thách thức về quy tắc xuất xứ vẫn là rào cản lớn đối với nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Để được hưởng ưu đãi, sản phẩm phải chứng minh được nguồn gốc, tỷ lệ nội địa hóa đáp ứng các yêu cầu khắt khe. Đơn cử như đối với ngành Dệt may, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, việc chứng minh "cơ sở sản xuất nội địa" đôi khi đòi hỏi sự thay đổi về công nghệ, đầu tư vào chuỗi cung ứng và hệ thống quản lý chứng từ phức tạp mà nhiều SME chưa thể đáp ứng ngay. Đây là lúc cần sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ các cơ quan quản lý và các tổ chức tư vấn chuyên nghiệp.
Từ ưu đãi thuế đến giá trị gia tăng: Chiến lược phát triển bền vững
Để ưu đãi thuế CPTPP không chỉ dừng lại ở một lợi thế ban đầu mà thực sự trở thành động lực mạnh mẽ và bền vững cho xuất khẩu Việt Nam sang châu Mỹ, cần có sự chuyển đổi tư duy và hành động đồng bộ từ cả phía nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.
Về vấn đề này, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng nếu chỉ tập trung vào ưu đãi thuế mà không cải thiện căn bản chất lượng hàng hóa, nâng cao năng lực sản xuất và tối ưu hóa chuỗi cung ứng, Việt Nam có nguy cơ bị "kẹt lợi thế". Điều này có nghĩa là, ưu đãi thuế ban đầu sẽ không còn chiếm ưu thế khi các đối thủ cạnh tranh khác cũng tham gia vào các hiệp định tương tự hoặc khi doanh nghiệp không nâng cao được giá trị gia tăng cho sản phẩm của mình. Yếu tố cốt lõi để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững là đầu tư vào công nghệ, chuyển đổi xanh và minh bạch hóa chuỗi cung ứng.
Ưu đãi thuế từ CPTPP là một "cửa sổ cơ hội" chiến lược để xuất khẩu Việt Nam bứt phá sang châu Mỹ.
Để khắc phục những rào cản hiện tại, các chuyên gia kinh tế cho rằng cần hỗ trợ doanh nghiệp các khóa đào tạo, hội thảo cần đi sâu vào hướng dẫn thực hành về quy tắc xuất xứ cụ thể cho từng ngành hàng, cách thức thu thập chứng từ, và quy trình xin cấp C/O theo CPTPP. Song song với đó, Bộ Công thương cần xây dựng một "hệ sinh thái hỗ trợ" toàn diện hơn, bao gồm cả hỗ trợ tài chính ban đầu cho các chi phí tư vấn, kiểm tra chuỗi cung ứng để doanh nghiệp có thể chứng minh xuất xứ một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, chúng ta cần có cơ chế theo dõi và đánh giá hiệu quả sử dụng ưu đãi thuế định kỳ. Chính phủ và Bộ Công Thương cần thường xuyên rà soát, nắm bắt những khó khăn thực tế mà doanh nghiệp gặp phải khi xin C/O hoặc khi hàng hóa bị kiểm tra tại nước nhập khẩu để điều chỉnh chính sách, thủ tục kịp thời. Việc này đảm bảo chính sách ưu đãi không bị tắc nghẽn ở khâu thực thi, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế đã được đàm phán.
Mặt khác, cần thúc đẩy vai trò của các thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, đặc biệt ở các quốc gia CPTPP tại châu Mỹ. Các thương vụ cần trở thành cầu nối tích cực hơn, không chỉ dừng lại ở xúc tiến thương mại mà còn hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam trong việc tìm kiếm đối tác nhập khẩu, xây dựng kênh phân phối bền vững, và giải quyết các tranh chấp thương mại có thể phát sinh. Việc này giúp hàng hóa Việt Nam không chỉ "đi được" mà còn "đứng vững" và "phát triển" tại thị trường châu Mỹ.
Dưới góc độ hiệp hội, ông Cẩm khuyến nghị doanh nghiệp, bên cạnh việc tận dụng ưu đãi thuế, cần tập trung vào ba chiến lược cốt lõi là đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu để đáp ứng quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt; đầu tư vào chế biến sâu, công nghệ cao để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, tránh chỉ dừng lại ở xuất khẩu hàng thô; và tăng cường tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về lao động, môi trường, và trách nhiệm xã hội, vì đây là những rào cản phi thuế quan ngày càng được các thị trường phát triển như Canada và Mexico coi trọng.
Có thể thấy, ưu đãi thuế từ CPTPP là một "cửa sổ cơ hội" chiến lược để xuất khẩu Việt Nam bứt phá sang châu Mỹ, như dữ liệu tăng trưởng xuất khẩu 26% đã chứng minh. Tuy nhiên, để đòn bẩy này phát huy hết sức mạnh, cần một sự phối hợp chặt chẽ, chủ động từ cả nhà nước thông qua chính sách hỗ trợ kịp thời và đào tạo chuyên sâu và doanh nghiệp bằng cách cải tiến công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, và tuân thủ quy tắc xuất xứ một cách nghiêm túc và bài bản. Chỉ có như vậy, Việt Nam mới có thể chuyển hóa ưu đãi thuế thành lợi thế cạnh tranh bền vững, xây dựng thương hiệu hàng hóa vững chắc tại thị trường châu Mỹ đầy tiềm năng./.
Nguồn: https://vtv.vn/don-bay-thue-cptpp-canh-cua-ty-do-cho-hang-viet-tai-thi-truong-chau-my-10025112710284899.htm
Bình luận (0)