رنگ صلح

مادرم برایم تعریف کرد که وقتی در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰، ابتدا من و سپس دو برادرم را باردار بود، بمباران‌های آمریکایی آسمان آرام نین بین را که پدر و مادرم هم معلم و هم کشاورز بودند، از هم پاشید.

نویسنده نگوین فان که مای

بارها پیش آمده بود که مادران در حالی که فرزندان متولد نشده خود را در آغوش داشتند، به پناهگاه‌های بمب می‌پریدند.

مامان برایم تعریف کرد که مجبور بوده دانش‌آموزانش را برای فرار از بمب‌ها به ارتفاعات کوهستان ببرد و درس بدهد.

مامان از سال‌های طولانی انتظارش برای برادرش - عمو های - که برای شرکت در جنگ به ارتش در جنوب پیوسته بود، گفت.

مامان از شادی بی‌حد و حصر ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ گفت، وقتی خبر پایان جنگ را دریافت کرد.

گودال‌های بمب و آرزوی صلح

من اشتیاق برای صلح ابدی را نه تنها در ویتنام، بلکه در زمین نیز از طریق داستان‌هایی که مادرم تعریف می‌کرد، دیدم. آن صلح تضمین می‌کرد که هیچ مادری روی زمین فرزندش را در جنگ از دست ندهد.

من همچنین اشتیاق برای آرامش ابدی را در چشمان مادربزرگ‌ها، مادران، همسران و خواهران روستای خودم، خوئونگ دو، دیدم.

در دوران کودکی‌ام، هر روز در سکوت به زنانی نگاه می‌کردم که جلوی دروازه می‌ایستادند و منتظر بازگشت مردان خانواده‌هایشان از جنگ بودند.

آنها فقط منتظرند، روز به روز، ماه به ماه، سال به سال. من درد جنگ را در شال‌های عزای خانواده‌هایی که عزیزانشان هرگز بازنمی‌گردند، در بدن‌های شکسته جانبازان می‌بینم.

در سال ۱۹۷۸، من، دختر بچه‌ای ۶ ساله، به همراه پدر و مادرم سوار قطاری از شمال به جنوب شدیم تا زندگی جدیدی را در جنوبی‌ترین منطقه سرزمین پدری - باک لیو - بسازیم. در ذهنم هنوز گودال‌های عظیم بمب‌ها در وسط مزارع سبز برنج باقی مانده‌اند.

وقتی از پل هیِن لونگ، پلی که ویتنام را در طول ۲۰ سال جنگ به دو نیم تقسیم کرد، عبور می‌کردم، بسیاری از بزرگسالان اطرافم به گریه افتادند. در اشک‌هایشان، امید به صلح را دیدم، اینکه ویتنام دیگر هرگز خونریزی جنگ را تحمل نخواهد کرد.

من در مزرعه برنج خانواده‌ام در باک لیو آرزوی آرامش داشتم. آن مزرعه روی خاکریزی قرار داشت که پدر، مادرم و برادرانم خودشان آن را احیا کرده بودند. آن مزرعه قبلاً میدان تیراندازی ارتش جمهوری ویتنام بود. وقتی ما زمین را برای کاشت برنج و لوبیا احیا کردیم، مجبور شدیم هزاران پوکه فشنگ را از زمین بیرون بیاوریم.

با لمس پوکه‌ها و گلوله‌های منفجر نشده، لرزیدم، گویی مرگ را لمس می‌کنم. و در دل آرزو کردم که روزی در این زمین، همه اسلحه‌هایشان را زمین بگذارند و با هم صحبت کنند. و عشق و تفاهم، خشونت را از بین ببرد.

سفری برای روایت داستان‌های صلح

در خاطراتم از اولین روزهای اقامتم در باک لیو، تصویر زنی سیب‌زمینی‌فروش هست که تنها با یک عصای سنگین روی شانه‌اش، تنها قدم می‌زد. انگار از جای خیلی دوری آمده بود تا بتواند به جاده‌ی جلوی خانه‌ی من برسد.

پاهایش پوشیده از دمپایی‌های کهنه و خاک‌گرفته بود. مادرم همیشه از او دمپایی می‌خرید، چون می‌دانست دو پسرش به جنگ رفته‌اند و برنگشته‌اند. او هنوز اعلامیه فوت دریافت نکرده بود و هنوز منتظر بود. با گذشت سال‌ها، وقتی انتظارش به پایان رسید، تصمیم گرفت به زندگی‌اش پایان دهد. یک روز، در راه مدرسه، جسدش را دیدم که از درختی آویزان بود.

او حسرتش را با خود به دنیای دیگر برد. من آنجا ایستاده بودم و در سکوت به پاهای خشکش نگاه می‌کردم. و سفر او را در زندگی‌اش در جستجوی آرامش تصور می‌کردم. درد او را در نوشته‌هایم آوردم.

دو رمان اول من، «کوه‌ها آواز می‌خوانند» و «فرزند غبار» (عنوان احتمالی ویتنامی: راز زیر درخت بودی)، دربارهٔ فقدان زنانی هستند که مجبورند جنگ را تجربه کنند، صرف نظر از اینکه عزیزانشان برای کدام طرف می‌جنگند.

کتاب‌های نگوین فان که مای به زبان‌های زیادی ترجمه شده‌اند.

«کوه‌ها آواز می‌خوانند» و «کودک غبار» آغاز سفر من برای نوشتن داستان‌هایی درباره صلح بودند. در «کوه‌ها آواز می‌خوانند»، هونگ، دختری ۱۲ ساله، مجبور شد از بمباران هانوی توسط آمریکایی‌ها در سال ۱۹۷۲ جان سالم به در ببرد. او آرزوی دیدن صلح را داشت زیرا هر دو والدینش مجبور بودند خانه را برای جنگیدن ترک کنند.

او با خودش گفت: «صلح دو کلمه مقدس هستند که بر بال‌های کبوترها روی دیوار کلاس من نقاشی شده‌اند. صلح رنگ سبز رویای من است - رنگ سبز دیدار دوباره وقتی پدر و مادرم به خانه برمی‌گردند. صلح چیزی ساده، نامرئی، اما بسیار ارزشمند برای ماست.»

من یک دختر ۱۲ ساله را به عنوان راوی داستان صلح انتخاب کردم، چون وقتی جوان هستیم، ذهن بازی داریم. هونگ قبلاً از آمریکایی‌ها متنفر بود، چون آنها خام تین، جایی که خانواده‌اش زندگی می‌کردند، را بمباران کرده بودند.

اما بعد وقتی کتاب‌های آمریکایی خواند، متوجه شد که آمریکایی‌ها و ویتنامی‌ها هر دو خانواده‌هایشان را دوست دارند و قدر لحظات آرامش‌بخش را می‌دانند.

و با خودش گفت: «کاش همه روی این زمین به داستان‌های یکدیگر گوش می‌دادند، کتاب‌های یکدیگر را می‌خواندند و نور فرهنگ‌های دیگر را می‌دیدند. اگر همه این کار را می‌کردند، هیچ جنگی روی این زمین وجود نمی‌داشت.»

در کتاب «فرزند غبار» شخصیت‌هایی دارم که باید از میان وحشیگری جنگ عبور کنند تا به ارزش صلح پی ببرند.

در این فیلم، شخصیت دن اشلند، خلبان سابق هلیکوپتر است که در قتل عام کودکان بی‌گناه در طول جنگ ویتنام شرکت داشته است. وقتی ۴۷ سال بعد، در سال ۲۰۱۶، به ویتنام بازگشت، بسیار غمگین بود و نور بخشش را در مردم صلح‌دوست و بخشنده ویتنامی یافت.

در طول سفر برای رونمایی از این دو کتاب، صدها نامه از خوانندگان - جانبازان و قربانیان جنگ - دریافت کردم. آنها تصاویر و داستان‌هایی از تجربیات خود و خانواده‌هایشان را با من به اشتراک گذاشتند. آنها به من نشان دادند که در سفرم برای روایت داستان‌های صلح تنها نیستم.

در جریان روایت آن داستان‌های صلح، نمی‌توانم از ذکر نام مادران، خواهران و مادربزرگ‌ها خودداری کنم. شاید زنان کسانی باشند که بیشترین رنج را از جنگ می‌کشند.

اولین باری که از کوانگ تری دیدن کردم، آن درد را در فریاد یک زن لمس کردم. آن روز، با دوستان استرالیایی‌ام - سفیدپوستان بور - در یک چایخانه کنار جاده‌ای مشغول استراحت بودم که صدای جیغ همه ما را از جا پراند.

به بالا که نگاه کردم، زنی برهنه را دیدم که به سمت ما می‌دوید و فریاد می‌زد که باید خانواده‌اش را برگردانند. سپس روستاییان او را کشان‌کشان بردند و چای‌فروش به ما گفت که این زن، شوهر و فرزندش را در بمباران کوانگ تری توسط آمریکایی‌ها از دست داده است.

شوک آنقدر شدید بود که او دیوانه شد و تمام روز را صرف جستجوی شوهر و فرزندانش کرد. اشک‌های او در نوشته‌های من خیس شده‌اند و ای کاش می‌توانستم زمان را به عقب برگردانم تا کاری برای تسکین درد او انجام دهم.

آوریل امسال، به مناسبت پنجاهمین سالگرد پایان جنگ، مجموعه شعر «رنگ صلح» که مستقیماً به انگلیسی نوشته‌ام، در ایالات متحده منتشر شد. این مجموعه شامل شعر «کوانگ تری» با ابیاتی مانند فریاد زنی است که هنوز از سال‌ها پیش طنین‌انداز است: «مادر به سمت ما دوید/ نام دو فرزندش چشمانش را پر کرد/ مادر فریاد زد «فرزندانم کجا هستند؟»/ مادر به سمت ما دوید/ نام شوهرش در اعماق سینه‌اش بود/ مادر فریاد زد «شوهرم را به من برگردانید!».

مجموعه شعر «رنگ صلح» همچنین داستان دوستم، ترانگ، را برای خوانندگان بین‌المللی به ارمغان می‌آورد. من یک بار شاهد بودم که دوستم بی‌سروصدا در مقابل پرتره پدرش عود می‌سوزاند. پرتره مرد بسیار جوانی را نشان می‌داد: پدر ترانگ جان خود را در جنگ فدا کرده بود، بدون اینکه هرگز چهره پسرش را بشناسد. ترانگ دهه‌ها به همه جا سفر کرده بود تا قبر پدرش را پیدا کند.

سفرهای بسیاری در کوهستان‌ها و جنگل‌ها، تلاش‌های فراوان بی‌فایده. مادر ترونگ پیر و پیرتر می‌شد و قبل از مرگش تنها یک آرزو داشت: پیدا کردن بقایای شوهرش. داستان ترونگ الهام‌بخش من برای نوشتن شعر «دو مسیر بهشت ​​و زمین» شد که در کتاب «رنگ صلح» آمده است:

دو مسیر آسمان و زمین

آسمان سفید است از گورهای بی‌نام و نشان

خاک سفید کودکانی که به دنبال مزار پدرشان می‌گردند

باران بر آنها بارید

کودکانی که هرگز پدر خود را نشناختند

پدرانی که نمی‌توانند به خانه برگردند

کلمه "کودک" هنوز در اعماق سینه دفن شده است

ندای «پدر» برای بیش از 30 سال بی‌قراری

امشب صدای پای پدر و پسر را از دو سر زمین و آسمان می‌شنوم.

صدای قدم‌ها بلند بود

پیدا کردن یکدیگر

ردپاهای خونین

همدیگر را از میان میلیون‌ها مایل گم کردیم

گم شده در هزاران قرن

هر قدمی که روی زمین می‌گذارم، روی چند توده‌ی سرد بخور در زمین قرار می‌گیرد؟

پا گذاشتن روی چند دریای اشک کودکانی که قبر پدرشان را پیدا نکرده اند؟

رنگ سفید گورستان ترونگ سون همیشه مرا تسخیر می‌کند. کاش می‌توانستم بیشتر آنجا بمانم و کنار هر قبر عود بسوزانم. قبرهای سفید بی‌شماری وجود دارد، که در میان آنها قبرهای ناشناس هم هستند. کنار قبری با دو سنگ قبر نشستم: دو خانواده این شهید را فرزند خود می‌دانستند.

در مجموعه شعر «رنگ صلح»، درباره گورهای گمنام و دردی که همچنان باقی مانده و نسل‌های زیادی را درگیر کرده است، می‌نویسم. می‌خواهم درباره وحشت جنگ صحبت کنم و از همه بخواهم که برای ساختن صلح دست به دست هم دهند.

رنگ خنده.

مجموعه شعر من با عنوان «رنگ صلح» که درباره درد جنگ می‌نویسد، داستانی درباره ویتنام، کشوری با ۴۰۰۰ سال تمدن، روایت می‌کند. بنابراین، کتاب را با مقاله‌ای درباره سنت شعری ویتنام، روز شعر ویتنام و نقش شعر در حفظ صلح برای مردم ویتنام آغاز کردم.

کتاب اشعار با داستان پدرم به پایان می‌رسد، مردی که جنگ را از سر گذراند، درد و رنج فراوانی را متحمل شد و سپس معلم ادبیات شد و عشق به صلح و الهام شاعرانه‌اش را به من منتقل کرد.

با کمک دوستان صلح‌دوست، افتخار شرکت در سفری با عنوان «رنگ صلح» در ۲۲ شهر ایالات متحده را داشتم. در دانشگاه کلمبیا (نیویورک)، دانشگاه استنفورد (سانفرانسیسکو)، UCLA (لس‌آنجلس)، دانشگاه ایالتی پورتلند (پورتلند)، UMASS Amherst (امهرست) و... سخنرانی‌هایی ارائه دادم.

در این رویدادها و در رویدادهای دیگر در کتابخانه‌ها، کتابفروشی‌ها یا مراکز فرهنگی، داستان‌هایی درباره ویتنام صلح‌دوست می‌گویم، داستان‌هایی درباره زخم‌هایی که هنوز وجود دارند و بر پیکره مادر ویتنام باقی مانده‌اند (بمب‌های منفجر نشده، عامل نارنجی...).

باعث افتخار بود که در این رویدادها دوستان خوب ویتنامی‌ام را در کنارم داشتم. یکی از آنها ران کاور، فعال صلح بود که کتاب «مبارزه برای صلح در ویتنام» را گردآوری و منتشر کرد.

من با پیتر اشتاین‌هاور، عکاس، که در واشنگتن دی سی زندگی می‌کند اما بارها برای عکاسی از این کشور و مردمش به ویتنام سفر کرده است، گفتگوهایی داشتم. هنگام صحبت با کریگ مک‌نامارا، پسر رابرت مک‌نامارا، وزیر دفاع - که «معمار اصلی» دخالت ایالات متحده در جنگ ویتنام محسوب می‌شود - عمیقاً تحت تأثیر قرار گرفتم.

کریگ مک‌نامارا در زندگینامه‌اش با عنوان «چون پدران ما دروغ می‌گویند»، صراحتاً پدرش را یک جنایتکار جنگی نامید. من همچنین با پروفسور وین کارلین، که در طول جنگ به عنوان توپچی هلیکوپتر در ویتنام خدمت می‌کرد و سپس به ویتنام بازگشت، به طور فعال در جنبش ضد جنگ شرکت کرد و بقیه عمر خود را صرف ترجمه، انتشار و ترویج ادبیات ویتنامی کرد، گفتگویی داشتم...

در برخی رویدادها، من از داگ راولینگز، شاعر پیشکسوت آمریکایی، دعوت می‌کردم تا شعر انگلیسی خود، «دختر در تصویر»، را که برای فان تی کیم فوک، که در عکس «دختر ناپالم» نیک اوت ظاهر شده بود، سروده بود، بخواند.

و من ترجمه ویتنامی شعر را با آن سطرهای تکان‌دهنده‌اش خواندم: «اگر شما یک کهنه سرباز ویتنام هستید، یک بازمانده در حال مرگ/ او از میان دهه‌ها به سراغ شما خواهد آمد/ سایه‌ای بر نور رو به محو رویاهایتان خواهد انداخت/ او هنوز برهنه و نه ساله است، وحشت در چشمانش حک شده است/ البته که باید او را نادیده بگیرید/ اگر می‌خواهید از این سال‌ها جان سالم به در ببرید/ اما بعد دخترتان نه ساله می‌شود/ و بعد نوه‌تان نه ساله می‌شود.»

همچنین اشعاری را که در مورد عامل نارنجی، در مورد بمب‌های منفجر نشده سروده بودم، خواندم تا از آمریکایی‌ها بخواهم که در پروژه‌های سازمان‌ها برای پاکسازی بمب‌ها و کمک به قربانیان عامل نارنجی دست به دست هم دهند.

علاوه بر صحبت در مورد اثرات ماندگار جنگ و آنچه مردم می‌توانند برای کاهش درد آن انجام دهند، می‌خواهم در مورد ارزش صلح، عشق مردم ویتنام به صلح و آنچه می‌توانیم برای ایجاد صلح پایدار در این زمین انجام دهیم صحبت کنم: یعنی بیشتر خواندن یکدیگر، درک بیشتر یکدیگر، احترام بیشتر به یکدیگر و گوش دادن به داستان‌های یکدیگر.

کتاب شعر «رنگ صلح» آرزوی من برای صلح پایدار بر روی زمین را در بر دارد، و بنابراین یکی از اشعار اصلی این کتاب، «رنگ صلح»، به مردم کلمبیا تقدیم شده است، جایی که خشونت مسلحانه هنوز بیداد می‌کند.

سال‌ها پیش در جریان جشنواره شعر مدلین، قدم به دامنه کوهی گذاشتم که صدها نفر برای فرار از خشونت در روستاهایشان چادر زده بودند. با تماشای اینکه چطور برای ما، شاعران بین‌المللی، غذاهای سنتی می‌پختند و با ما شعر می‌خواندند، اشک در چشمانم حلقه زد.

و سپس این ابیات را نوشتم: «و ناگهان احساس می‌کنم به اینجا/ به این سرزمین/ سرزمینی که با جنگ داخلی تکه‌تکه شده/ سرزمینی پر از شبح تریاک/ تعلق دارم/ وقتی من و بچه‌ها با هم/ طناب‌بازی می‌کنیم، قدم‌هایمان با امید روشن می‌شود/ می‌دانم که مردگان مراقب ما هستند و از ما محافظت می‌کنند/ و من رنگ صلح را می‌بینم/ که به رنگ خنده/ که بر لبان/ کودکان کلمبیا طنین‌انداز می‌شود، تبدیل می‌شود.»

پنجاه سال است که جنگ تمام شده. کسی گفت، بیایید دیگر درباره جنگ صحبت نکنیم، کشور مدت‌هاست که در صلح بوده است. اما چرا وقتی خانواده‌ای از شهدای ویتنامی را می‌بینم که در دشت کوزه‌ها، شینگ خوانگ، در لائوس، چادر پهن می‌کنند، قربانی می‌دهند و عود می‌سوزانند، هنوز صدای جنگ در من می‌پیچد؟

عود روشن شد، اشک و ناله جاری شد. از آسمان و زمین و ارواح شهدا دعا شد تا به آنها در یافتن قبر پدرشان کمک کنند.

کشاورزانی که آن روز ملاقات کردم، بیش از ۳۰ سال بود که کمر همت بسته بودند تا پول کافی برای کرایه ماشین و راهنما داشته باشند تا به لائوس بروند و قبر پدرشان را پیدا کنند - یک سرباز ویتنامی که در دشت کوزه‌ها جان باخت. خانواده‌های ویتنامی بی‌شماری هستند که برای یافتن قبر عزیزانشان به لائوس سفر می‌کنند. با اطلاعات بسیار کم، آنها هنوز با امیدی قوی و سوزان جستجو می‌کنند.

نگوین فان کو مای به زبان‌های ویتنامی و انگلیسی می‌نویسد و نویسنده ۱۳ کتاب است. بسیاری از اشعار او به موسیقی تبدیل شده‌اند، از جمله «سرزمین پدری نام مرا می‌خواند» (موسیقی از دین ترونگ کان).

دو رمان انگلیسی او، «کوه‌ها آواز می‌خوانند» و «فرزند غبار»، که به بررسی جنگ و دعوت به صلح می‌پردازند، به ۲۵ زبان ترجمه شده‌اند. او ۱۰۰٪ حق امتیاز مجموعه اشعار انگلیسی خود، «رنگ صلح»، را به سه سازمانی که بمب‌های عمل نکرده را پاکسازی می‌کنند و به قربانیان عامل نارنجی در ویتنام کمک می‌کنند، اهدا کرد.

نگوین فان کو مای جوایز ادبی داخلی و بین‌المللی زیادی از جمله جایزه دوم صلح دیتون (اولین و تنها جایزه ادبی آمریکایی که قدرت ادبیات را در ترویج صلح به رسمیت می‌شناسد) را دریافت کرده است.

منبع: https://tuoitre.vn/mau-hoa-binh-2025042716182254.htm