Giải bài toán thuế để doanh nghiệp an tâm trong 2026

VTV.vn - Sửa đổi chính sách thuế trở nên cấp bách để doanh nghiệp an tâm kinh doanh năm 2026, khi những vướng mắc hiện hữu tiếp tục tác động tới sản xuất và niềm tin thị trường.

Sửa đổi chính sách thuế trở nên cấp bách để doanh nghiệp an tâm kinh doanh năm 2026.

Nhiều áp lực cải cách

Năm 2026 đang đến gần trong bối cảnh bộ máy thuế tiếp tục đối mặt sức ép cải cách, còn cộng đồng doanh nghiệp mong mỏi một môi trường minh bạch, dự đoán được và giảm thiểu rủi ro pháp lý. Những vướng mắc từ Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 đã nhanh chóng bộc lộ chỉ sau vài tháng có hiệu lực, khiến Bộ Tài chính buộc phải trình Quốc hội sửa đổi, cho thấy quyết tâm cầu thị của cơ quan quản lý trước những tác động thực tế.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, dù "luật mới có hiệu lực vài tháng", việc tiếp tục đề xuất sửa đổi là một lựa chọn khó, song cần thiết vì những quy định mới "đang ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ hoạt động thu mua nông, lâm, thủy sản trên cả nước, gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp và tác động đến đời sống người dân". Chính vì vậy, Bộ Tài chính đã kiến nghị đưa trở lại những quy định đã từng được vận hành ổn định từ năm 2016, cho phép doanh nghiệp không phải kê khai thuế đầu ra ở khâu thương mại nhưng vẫn được khấu trừ đầu vào hợp lệ. Theo Bộ trưởng, đây là "biện pháp vừa đảm bảo đúng bản chất thuế GTGT, vừa khắc phục gian lận và giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp".

Bộ Tài chính đã kiến nghị cho phép doanh nghiệp không phải kê khai thuế đầu ra ở khâu thương mại nhưng vẫn được khấu trừ đầu vào hợp lệ.

Không chỉ riêng nông nghiệp gặp khó khi quy định mới yêu cầu người mua phải chứng minh người bán đã kê khai nộp thuế; điều mà "người mua không thể xác minh được nghĩa vụ thuế của người bán", như ý kiến của Bộ Tư pháp đã chỉ ra. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cảnh báo tình trạng này còn lan sang các lĩnh vực khác. Ngành thép là ví dụ điển hình: doanh nghiệp mua phế liệu từ người dân không có hóa đơn nên gặp ách tắc trong khấu trừ đầu vào. Những bất cập ấy, nếu không xử lý sớm, sẽ làm suy yếu khả năng phục hồi của nền kinh tế.

Tại cuộc thảo luận ở Quốc hội về vấn đề này mới đây, đại biểu Huỳnh Thành Chung (Đồng Nai) cho rằng việc sửa đổi là "cần thiết", đồng thời nhấn mạnh nông nghiệp mang tính nhỏ lẻ, sản lượng thấp, nếu đặt gánh nặng thủ tục thuế lên người nông dân sẽ làm méo mó mục tiêu hỗ trợ và đi ngược chủ trương miễn, giảm thuế cho nông nghiệp, nông dân. Đây chính là lý do khiến doanh nghiệp kỳ vọng sự điều chỉnh kịp thời, tạo thế cân bằng giữa quản lý thuế và thực tiễn sản xuất.

Trong khi đó, dự thảo sửa luật lần này mở ra ba điểm quan trọng: khôi phục cơ chế khấu trừ để phù hợp hoạt động nông nghiệp; bảo đảm bình đẳng thuế giữa thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước và nhập khẩu khi đầu vào nội địa đang chịu thuế 5%; và lược bỏ yêu cầu người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, đồng thời chuyển các quy định quản lý sang Luật Quản lý thuế sửa đổi để thống nhất giám sát hoàn thuế. Đây là những điều chỉnh được đánh giá là hợp lý, xuất phát từ đánh giá tác động thực tiễn và phản ánh sự vận động của nền kinh tế.

Niềm tin từ cải cách

Nhưng để doanh nghiệp có thể an tâm bước vào 2026, sửa luật mới chỉ là bước khởi đầu. Điều mà doanh nghiệp cần còn là một cơ chế thực thi linh hoạt, công bằng và có khả năng dự đoán. Những câu chuyện tại Hội nghị đối thoại doanh nghiệp - Chính quyền TP Hồ Chí Minh vừa diễn ra cũng cho thấy khoảng cách giữa quy định và thực tế vẫn còn rộng. Hệ số K trong cảnh báo rủi ro hóa đơn điện tử là minh chứng: dù mục tiêu quản lý là chính đáng, nhưng cách triển khai khiến doanh nghiệp chịu thiệt.

Nhiều doanh nghiệp quan tâm đến Hội nghị đối thoại doanh nghiệp - Chính quyền TP Hồ Chí Minh.

Đại diện Công ty Daikin nêu rõ cảnh báo tự động được gửi đến đối tác khiến uy tín doanh nghiệp bị ảnh hưởng, trong khi bản chất sự chênh lệch giữa đầu vào và đầu ra là do thời điểm xuất hóa đơn của công ty mẹ. Hay như doanh nghiệp Bạch Sen bị hủy hợp đồng chỉ vì hệ thống cảnh báo phát đi trước khi đơn vị được giải trình. Những hệ quả ấy cho thấy, như chuyên gia thuế nhận xét, công nghệ chỉ thực sự hiệu quả khi có "độ trễ nhân văn", cho phép đối thoại trước khi hình thành quyết định tự động.

Không chỉ vậy, vấn đề hoàn thuế vẫn là "điểm nghẽn" kéo dài. Doanh nghiệp Dệt may Thành Công cho biết hồ sơ hoàn thuế bị giữ lại để "xác minh thêm" dù các chứng từ đã đầy đủ và hàng vào kho ngoại quan rõ ràng được hưởng thuế suất 0%. Cơ quan thuế TP Hồ Chí Minh giải thích việc xác minh nhằm bảo đảm đúng bản chất, song doanh nghiệp mong muốn thời gian xử lý phải nhanh hơn, minh bạch hơn để tránh đọng vốn kéo dài, yếu tố không nhỏ trong bối cảnh chi phí lãi vay và áp lực dòng tiền đang đè nặng lên khu vực sản xuất.

Băn khoăn về nguy cơ bị truy thu vì "doanh nghiệp ma" cũng khiến nhiều doanh nghiệp e ngại. Đại diện Công ty I.P.L. nêu thực tế đã thẩm định rất kỹ nhưng vài năm sau vẫn bị truy thu vì bên bán bị xác định vi phạm. Ngành thuế khuyến nghị doanh nghiệp tự xây dựng cơ chế kiểm soát nội bộ, chủ động tra cứu hóa đơn trên hoadondientu.gdt.gov.vn và gdt.gov.vn. Đây là hướng đi hợp lý, nhưng cũng nhấn mạnh yêu cầu cải thiện hệ sinh thái thuế, nơi cả cơ quan quản lý và người nộp thuế đều có công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

Năm 2026 sẽ chỉ thực sự là năm của phục hồi và bứt phá nếu doanh nghiệp cảm thấy an tâm khi đầu tư, mở rộng và đổi mới. Muốn vậy, bài toán thuế cần được giải quyết từ gốc, bằng sự kết hợp giữa sửa đổi pháp luật, hiện đại hóa quản lý và nâng cao chất lượng phục vụ. Cải cách thuế không chỉ để thu đúng, thu đủ, mà còn để mở đường cho nền kinh tế vận hành trơn tru, khai thông nguồn lực và nuôi dưỡng động lực phát triển dài hạn. Chỉ khi ấy, niềm tin của doanh nghiệp mới được củng cố, và mục tiêu tăng trưởng bền vững trong năm 2026 mới trở thành hiện thực.

Nguồn: https://vtv.vn/giai-bai-toan-thue-de-doanh-nghiep-an-tam-trong-2026-100251209150536135.htm