Hoàn thiện hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA: Kỳ vọng khai trương vào tháng 6/2026

Bà Nguyễn Thị Lan Phương, Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết Bộ Công Thương đang hoàn thiện Đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA, hướng tới giải quyết đồng bộ những khó khăn doanh nghiệp đang gặp phải khi tham gia các hiệp định thương mại tự do, trong đó có Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Israel (VIFTA).

Theo bà Phương, nếu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong tháng này, Văn phòng Hệ sinh thái hỗ trợ FTA có thể được khai trương vào tháng 6/2026.

5 “điểm nghẽn” lớn khiến doanh nghiệp khó tận dụng FTA

Từ năm 2002, Bộ Công Thương đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về một sáng kiến nhằm tăng cường năng lực tận dụng FTA của doanh nghiệp. Qua quá trình khảo sát 17 tỉnh, thành và nhiều ngành hàng trong giai đoạn 2003 – 2004, Bộ nhận diện 5 nhóm khó khăn lớn mà doanh nghiệp thường gặp:

1. Thiếu thông tin thị trường, thiếu hiểu biết về các quy định chuyên sâu của từng FTA.

2. Khó tiếp cận nguồn vốn và tín dụng để đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất.

3. Khó khăn trong tuân thủ quy chuẩn, tiêu chuẩn của thị trường đối tác.

4. Hạn chế trong xây dựng thương hiệu, giá trị sản phẩm Việt Nam chưa cao.

5. Kết nối yếu giữa doanh nghiệp – doanh nghiệp và doanh nghiệp – cơ quan quản lý, làm giảm hiệu quả hỗ trợ.

Chính những điểm nghẽn này đã thôi thúc Bộ Công Thương xây dựng một mô hình mang tính hệ thống, có khả năng hỗ trợ trực tiếp và kịp thời cho doanh nghiệp khi tham gia FTA.

Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA – mô hình hoàn toàn mới

Đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA được xây dựng trên cơ sở tiếp thu ý kiến của 7 bộ ngành, 28 tỉnh/thành và 7 hiệp hội doanh nghiệp. Cơ cấu của hệ sinh thái gồm hai khối chính:

Khối cơ quan quản lý nhà nước

Gồm các tổ công tác từ trung ương đến địa phương, có nhiệm vụ tiếp nhận và xử lý nhanh các vấn đề doanh nghiệp phản ánh. Những vấn đề giải quyết được ngay sẽ triển khai theo quy trình nhanh; những vấn đề cần sửa đổi chính sách, văn bản pháp luật sẽ đưa vào chương trình đề án hằng năm.

Khối doanh nghiệp

Bao gồm các hiệp hội ngành hàng (logistics, ngân hàng, xuất khẩu chủ lực…), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa… Các hiệp hội sẽ tham gia vào Hội đồng điều hành, đồng thời chủ trì các Ủy ban chuyên đề ngành hàng.

Hằng năm, hai khối sẽ cùng xây dựng kế hoạch hoạt động chung, theo dõi kết quả thực thi và báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bà Nguyễn Thị Lan Phương, Phó Trưởng phòng WTO và Đàm phán thương mại, Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương).

Hệ sinh thái sẽ cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho doanh nghiệp

Cung cấp thông tin thị trường, phân tích chuyên sâu theo ngành hàng; Tư vấn 1-1, hỗ trợ doanh nghiệp xử lý các tình huống cụ thể khi tham gia FTA; Hỗ trợ tiếp cận tín dụng, kết nối ngân hàng – doanh nghiệp; Hỗ trợ tuân thủ quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật; Xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại và kết nối thị trường.

Điểm mới của mô hình là khả năng phản ứng nhanh, khắc phục hạn chế của cơ chế kiến nghị thông thường như ở các hiệp hội.

VIFTA mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức

Ngày 25/7/2023, Việt Nam và Israel ký kết VIFTA sau 7 năm đàm phán; và hiệp định chính thức có hiệu lực từ 17/11/2024. Đây là FTA đầu tiên của Việt Nam với một quốc gia Tây Á và cũng là FTA đầu tiên của Israel với một nước Đông Nam Á.

Israel hiện là: Đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam tại Tây Á. Thị trường xuất khẩu lớn thứ tư. Thị trường nhập khẩu lớn thứ hai của Việt Nam trong khu vực.

Ngược lại, Việt Nam là một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Israel tại Đông Nam Á. Do Israel không có thế mạnh về nông nghiệp và hàng tiêu dùng, nhiều sản phẩm Việt Nam phù hợp nhu cầu của thị trường này. Việt Nam xuất khẩu sang Israel khoảng 70 nhóm mặt hàng, với kim ngạch gần 800 triệu USD/năm (năm 2024 đạt 794 triệu USD).

Những nhóm hàng chủ lực: Điện thoại và linh kiện, thủy sản, giày dép, hạt điều, dệt may, cà phê.

Israel là thị trường thủy sản lớn nhất của Việt Nam tại Tây Á/Trung Đông – Châu Phi, với kim ngạch thường trên 100 triệu USD/năm, chiếm 12–13% tổng nhập khẩu thủy sản của Israel từ thế giới.

Ngoài ra, các nhóm hàng khác như hạt tiêu, cơm dừa, thực phẩm chế biến, gạo… còn dư địa tăng trưởng lớn.

Doanh nghiệp cần chủ động để nắm bắt cơ hội

Theo Bộ Công Thương, song song với cam kết thuận lợi từ VIFTA, doanh nghiệp cũng phải đối mặt với nhiều yêu cầu mới về tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật, xuất xứ. Trong giai đoạn đầu thực thi, sự chủ động trong chiến lược kinh doanh, đầu tư vào sản phẩm có lợi thế cạnh tranh sẽ là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp khai thác hiệu quả ưu đãi từ FTA.

Sự hỗ trợ từ hệ sinh thái FTA được kỳ vọng sẽ giúp doanh nghiệp: Rút ngắn thời gian tiếp cận thông tin; Giảm chi phí tuân thủ; Tăng khả năng mở rộng thị trường sang Israel và sang cả khu vực Trung Đông.

Kỳ vọng đưa hệ sinh thái FTA vào hoạt động từ 6/2026

Bộ Công Thương hy vọng rằng sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA sẽ sớm được triển khai và chính thức đi vào hoạt động vào tháng 6/2026.

Đây được xem là bước đi chiến lược, giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng tốt hơn các FTA thế hệ mới – trong đó có VIFTA – để gia tăng xuất khẩu, thu hút đầu tư và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nguồn: https://baophapluat.vn/hoan-thien-he-sinh-thai-ho-tro-doanh-nghiep-tan-dung-fta-ky-vong-khai-truong-vao-thang-6-2026.html