Ba nguồn tin Iran cho biết, gói vũ khí khoảng 400 tên lửa của Iran bao gồm nhiều tên lửa thuộc dòng tên lửa đạn đạo tầm ngắn Fateh-110, như Zolfaghar. Các chuyên gia cho biết, loại tên lửa cơ động này có thể tấn công mục tiêu trong khoảng cách 300km tới 700km.
Bộ quốc phòng và Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran – một lực lượng tinh nhuệ giám sát chương trình tên lửa của Iran – đã từ chối bình luận. Bộ quốc phòng Nga đã không phản hồi bình luận.
Một nguồn tin Iran cho biết, gói hàng này được vận chuyển bắt đầu từ đầu tháng 1 sau khi thỏa thuận được ký kết trong cuối năm 2023 giữa các quan chức quân sự và an ninh của Nga với Iran tại Tehran và Moscow.
Một quan chức quân đội Iran cho biết, đã có ít nhất bốn lượt vận chuyển tên lửa được thực hiện và sẽ còn nhiều lượt vận chuyển hơn trong các tuần tới. Quan chức này từ chối cung cấp chi tiết khác.
Một quan chức cấp cao của Iran cho biết, một phần các tên lửa này đã được vận chuyển tới Nga qua biển Caspian và một số khác được vận chuyển bằng máy bay.
“Sẽ còn một số lượt vận chuyển nữa. Không có lý do gì để giấu giếm cả. Chúng tôi có quyền xuất khẩu vũ khí tới quốc gia mà chúng tôi muốn”.
Hội đồng Bảo an LHQ đặt giới hạn đối với xuất khẩu các loại tên lửa, máy bay không người lái và các công nghệ khác đã hết hạn trong tháng 10 vừa rồi. Tuy nhiên, Mỹ và Liên minh Châu Âu (EU) đã tiếp tục áp đặt lệnh trừng phạt đối với chương trình tên lửa của Iran trước những lo ngại về khả năng Iran xuất khẩu vũ khí tới phe ủy quyền tại Trung Đông và Nga.
Một nguồn tin khác đã xác nhận Nga gần đây đã nhận được lượng lớn tên lửa từ Iran và không cung cấp thêm chi tiết.
Phát ngôn viên an ninh quốc gia của Nhà Trắng John Kirby trong đầu tháng 1 đã cho biết, Mỹ lo ngại Nga đã sắp thu mua tên lửa đạn đạo tầm ngắn từ Iran, bên cạnh những tên lửa đã mua từ Triều Tiên.
Một quan chức Mỹ cho biết, Washington đã chứng kiến bằng chứng về các thảo luận giữa hai nước này liên tục có tiến triển nhưng chưa thấy dấu hiệu cho thấy các đợt vận chuyển đã được thực hiện.
Lầu Năm Góc không phản hồi trước yêu cầu bình luận về các đợt vận chuyển tên lửa.
Công tố viên hàng đầu của Ukraine trong ngày thứ Sáu đã cho biết tên lửa do Triều Tiên cung cấp cho Nga đã không có hiệu quả đáng tin cậy trên chiến trường, và chỉ có 2 trong số 24 tên lửa bắn trúng mục tiêu. Moscow và Bình Nhưỡng đều đã bác bỏ cáo buộc Triều Tiên đã cung cấp vũ khí mà Nga sử dụng tại Ukraine.
Ngược lại, Jeffrey Lewis, một chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury tại Monterey cho biết tên lửa thuộc họ Fateh-110 và tên lửa Zolfaghar là vũ khí có độ chính xác cao.
Ông cho biết, “chúng là loại vũ khí sử dụng để phá hủy các mục tiêu giá trị cao và cần tấn công chính xác”, và 400 tên lửa này có thể gây ra thiệt hại đáng kể nếu được sử dụng tại Ukraine. Tuy nhiên, ông cũng cho biết, những cuộc đánh bom của Nga vốn đã mang lại hậu quả “khá nặng nề”.
Trì hoãn viện trợ từ Mỹ gây suy yếu hàng phòng thủ của Ukraine
Một nguồn tin quân đội Ukraine cho biết, Kyiv chưa phát hiện hành động sử dụng tên lửa đạn đạo của Iran nào từ phía Nga trong cuộc xung đột. Bộ quốc phòng Ukraine không phản hồi yêu cầu bình luận từ Reuters.
Một phát ngôn viên của Không quân Ukraine trên truyền hình quốc gia đã khẳng định không có thông tin chính thức nào về việc Nga mua các tên lửa này. Ông cho biết, những tên lửa đạn đạo này sẽ đề ra mối đe dọa nghiêm trọng cho Ukraine.
Cựu bộ trưởng bộ quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk cho biết, Nga muốn củng cố kho tên lửa trong thời điểm hàng loạt các trì hoãn viện trợ quân sự từ Mỹ đang khiến Ukraine thiếu đạn dược và trang thiết bị khác.
Ông Zagorodnyuk, Chủ tịch Trung tâm Chiến lược Quốc phòng tại Kyiv, một cơ quan nghiên cứu cố vấn cho chính phủ Ukraine, cho biết: “Việc thiếu viện trợ từ Mỹ đồng nghĩa với việc suy yếu hệ thống phòng không tại Ukraine. Vì vậy, họ muốn tập trung hàng loạt tên lửa và xuyên thủng qua hệ thống phòng không của Ukraine”.
Kyiv đã liên tục yêu cầu Iran ngừng cung cấp cho Nga các máy bay không người lái Shahed, vũ khí chủ lực của Moscow trong các cuộc tấn công tầm xa nhằm vào các thành phố, cơ sở hạ tầng của Ukraine và các hệ thống tên lửa khác.
Không quân Ukraine trong tháng 12 cho biết Nga đã phóng tổng cộng 3.700 máy bay không người lái Shahed trong cuộc chiến, các máy bay này có thể bay hàng trăm km và phát nổ khi va chạm. Ukraine gọi chúng là “xe gắn máy” vì tiếng động cơ đặc trưng của chúng và hệ thống phòng không bắn hạ hàng chục các máy bay loại này mỗi tuần.
Iran đã từng bác bỏ cáo buộc cho rằng quốc gia này cung cấp máy bay không người lái cho Nga, nhưng nhiều tháng sau đó đã xác nhận đã cung cấp lượng nhỏ trước khi Nga triển khai chiến dịch đặc biệt vào năm 2022.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại vụ Iran Nasser Kanaani trong thứ Hai khi được hỏi về việc cung cấp máy bay không người lái cho Nga đã phát biểu: “Những người cáo buộc Iran cung cấp vũ khí cho một phe trong cuộc chiến tại Ukraine đang làm vậy vì mưu mô chính trị. Chúng tôi đã không hề cung cấp máy bay không người lái cho mục đích sử dụng trong cuộc chiến đó”.
Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại tại Philadelphia cho biết, lượng tên lửa Fateh-110 và Zolfaghar từ Iran sẽ giúp Nga có được lợi thế lớn hơn trên chiến trường.
“Chúng có thể được sử dụng để tấn công các mục tiêu quân sự trong phạm vi chiến dịch, và hệ thống phòng không của Ukraine cũng gặp nhiều khó khăn hơn khi đánh chặn tên lửa đạn đạo”.
Củng cố quan hệ với Moscow
Những lãnh đạo tôn giáo theo đường lối cứng rắn của Iran đã liên tục tìm phương hướng củng cố quan hệ với Nga và Trung Quốc, tin rằng biện pháp này sẽ giúp Tehran kháng cự các lệnh cấm của Mỹ và chấm dứt tình trạng bị cô lập chính trị.
Các hợp tác quốc phòng giữa Iran và Nga đã được đẩy mạnh kể từ khi Nga đưa hàng chục ngàn binh lính tới Ukraine vào tháng 2 năm 2022.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã gặp lãnh đạo Lực lượng Không quân Đoàn Vệ binh Cách mạng Iran tại Tehran vào tháng 9, và tại đây ông đã được chứng kiến máy bay không người lái, tên lửa và hệ thống phòng không của Iran.
Trong tháng vừa rồi, Bộ ngoại giao Nga cho biết, họ tin rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Iran Ebrahim Raisi sẽ sớm ký kết một hiệp ước hợp tác sâu rộng mới, theo sau các thảo luận tại Moscow vào tháng 12.
“Quan hệ đối tác quân sự với Nga này đã thể hiện khả năng quốc phòng của Iran trước toàn thế giới. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng chúng tôi đang chọn phe Nga trong cuộc xung đột tại Ukraine”.
Những lãnh đạo tôn giáo của Iran đang đối mặt với rủi ro lớn sau khi cuộc chiến Israel-Hamas nổ ra theo sau sự kiện ngày 7 tháng 10. Họ cũng đang đối mặt với làn sóng phản đối ngày càng mạnh mẽ trong nước về những thảm họa kinh tế và hạn chế về xã hội.
Mặc dù Tehran tránh đối đầu trực diện với Israel và kéo theo Mỹ, những đồng minh thuộc Trục Kháng chiến – bao gồm Hezbollah tại Lebanon và Houthi tại Yemen – đã tấn công nhiều mục tiêu của Israel và Mỹ.
Một nhà ngoại giao phương Tây có thông tin về vấn đề này đã xác nhận về gói hàng vận chuyển tên lửa đạn đạo của Iran tới Nga trong những tuần vừa qua và không cho biết thêm thông tin khác.
Ông cho biết, các nước phương Tây lo ngại rằng việc Nga cung cấp vũ khí ngược lại cho Iran cũng có thể sẽ củng cố vị thế của Iran trong những cuộc xung đột với Mỹ và Israel.
Trong tháng 11, Iran cho biết đã hoàn tất lên kế hoạch để Nga cung cấp máy bay Su-35, trực thăng Mi-28 và máy bay huấn luyện Yak-130 tới quốc gia này.
Gregory Brew, một nhà phân tích tại văn phòng cố vấn rủi ro chính trị Eurasia Group, cho biết Nga là đồng minh thức thời của Iran.
“Quan hệ hai nước mang tính trao đổi: để đổi lấy máy bay không người lái, Iran mong muốn có hợp tác an ninh và vũ khí tối tân, đặc biệt là máy bay chiến đấu hiện đại”.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
