Kinh tế lifestyle: Khi tiêu dùng không chỉ để dùng

TP.HCM không chỉ có nhịp giao thương nhanh và khả năng hấp thụ xu hướng mới mạnh mẽ, mà còn sở hữu lực lượng người trẻ sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm và dịch vụ mang tính cá nhân hóa.

Người tiêu dùng sẵn sàng chi tiêu cho những hoạt động mang tính trải nghiệm, khám phá cuộc sống - Ảnh: M.H.

Đây là những điều kiện thuận lợi để phát triển nền kinh tế phong cách sống (lifestyle economy), một mô hình dựa trên tiêu dùng trải nghiệm, sáng tạo cá nhân và giá trị văn hóa bản địa.

Tiêu dùng bằng cảm xúc và trách nhiệm

Trên thế giới, "kinh tế lifestyle" không còn là khái niệm mới. Cạnh Việt Nam, Bangkok tạo ra một "thủ đô cà phê và không gian sáng tạo" của Đông Nam Á. Nếu Seoul đã xây dựng văn hóa K-style thành ngành công nghiệp xuất khẩu trị giá hàng chục tỉ USD thì Tokyo biến văn hóa đường phố, thời trang vintage và minimalism thành một hệ sinh thái. Xa hơn, Copenhagen nổi tiếng với lối sống bền vững - tối giản - thân thiện.

Nhìn về Việt Nam, mà cụ thể là TP.HCM, tiêu dùng trải nghiệm (experience consumption) rõ ràng đang trở thành xu hướng, thậm chí diễn ra nhanh hơn mọi dự đoán trước đó.

Khi trò chuyện với Tuổi Trẻ, rất đông bạn trẻ cho rằng thay vì chạy theo trào lưu hoặc đồ hiệu xa xỉ, ngày càng nhiều bạn trẻ tìm đến các sản phẩm giàu giá trị tinh thần, trải nghiệm cá nhân và tính độc đáo. Với họ, món đồ không chỉ để sử dụng mà còn là một cách thể hiện quan điểm sống, bản sắc cá nhân.

Ánh Ngọc (32 tuổi, sống tại TP.HCM) có điều kiện để mua sắm nhờ thu nhập cao, nhưng cô chủ yếu chọn phong cách quần tây hoặc váy công sở, sơ mi trắng cùng vài ba chiếc áo vest lịch sử khi đi làm, dù đây không phải là trang phục bắt buộc của tập đoàn. "Không phải tôi không chăm chút cho ăn mặc, chỉ đơn giản là khi mặc nó tôi thấy thoải mái, tự tin hơn. Ngược lại tôi đầu tư rất nhiều vào việc chăm sóc sức khỏe từ bên trong cho tới da tóc, đi du lịch, trải nghiệm nhiều hơn", Ánh Ngọc tâm sự.

Là nhà quay phim, nhà sáng tạo nội dung, sản xuất video chuyên nghiệp sống tại TP.HCM, Trần Trung Hiếu (29 tuổi) với biệt danh Hiếu BK rất nổi tiếng trong giới sáng tạo. Từ những thước phim đến ngoài đời thực, ai theo dõi Hiếu BK đều thấy tất cả đều đang toát lên một phong cách phóng khoáng, bụi bặm của đời thường.

Dù thường xuất hiện tại những sự kiện giải trí đình đám nhưng khi được hỏi về chuyện ăn mặc, gu thời trang thì Hiếu lại chỉ cười. Hiếu nhận mình theo chủ nghĩa thời trang tối giản, thực dụng.

Nhóm người tiêu dùng trẻ đang không chỉ mua sắm một sản phẩm đơn thuần. Họ mua cảm xúc. Không chỉ tìm tiện ích, họ tìm bản sắc. Họ cũng không chọn đi theo số đông, họ chọn phong cách sống cá tính, riêng biệt, đơn giản hóa mọi thứ.

Doanh nghiệp chuyển mình theo xu hướng

Tạm rời công việc văn phòng với mức thu nhập ổn định, Trương Thành Nam (27 tuổi) quyết định khởi nghiệp với thương hiệu thời trang online Mạch Lạc.

Nam chọn cách đưa tranh minh họa các sự kiện, địa danh và nhân vật lịch sử - câu chuyện lịch sử lên những sản phẩm thân thuộc trong đời sống hằng ngày như áo thun, túi tote hay móc khóa. Lịch sử theo cách ấy rời khỏi trang sách để bước vào đời sống một cách gần gũi.

Dù còn non trẻ, Nam cho hay Mạch Lạc may mắn nhận được sự đón nhận tích cực từ các bạn trẻ yêu lịch sử như anh. Có khách chấp nhận đặt hàng từ các tỉnh xa dù phí vận chuyển cao. Thậm chí, có những chiếc túi được khách mang sang tận Ấn Độ để sử dụng khi đi làm.

Ông Lê Xuân Vũ, đồng sáng lập AirCity (một start-up công nghệ trong quản lý, vận hành tòa nhà), cho biết hiện nay xu hướng cư dân muốn trải nghiệm, sống trong các "smart home" rất lớn. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào vận hành chung cư đã trở nên phổ biến hơn và đóng vai trò then chốt đối với doanh nghiệp bất động sản. Đó cũng là lý do để AirCity bắt buộc phát triển thêm hai lĩnh vực vào năm 2026: robot tự động và robot AI nhằm hỗ trợ các công việc có tính nguy hiểm và đòi hỏi độ chính xác cao.

Ông Nguyễn Khoa Hồng Thành - Giám đốc cao cấp marketing kiêm Giám đốc truyền thông đối ngoại PNJ - cho rằng xu hướng mua sắm trải nghiệm trong nước thực sự đang phát triển mạnh mẽ. Nếu như trước đây người tiêu dùng xem trang sức là tài sản, chỉ mang vào những dịp đặc biệt và chỉ cần một hai bộ là đủ thì xu hướng này nay đã khác. Khi kinh tế đi lên, phong cách sống cũng đã đi lên, nhu cầu làm đẹp tăng lên, buộc đường hướng kinh doanh của mọi doanh nghiệp cũng phải khác đi.

Ứng vào PNJ, ông Hồng Thanh cho rằng thay vì trước đó bán trang sức như một món hàng thì nay phải kể câu chuyện, bán một dòng sản phẩm gắn liền với những cột mốc, sự kiện có tính xã hội. Tất cả phải được định hình trở thành "đồng hành và đồng cảm với những tiến bộ xã hội, đề cao vẻ đẹp con người và cuộc sống". Điều này thể hiện qua các chiến dịch tiếp thị sáng tạo như Hành trình trang sức xuyên Việt, Có nhau, Mình cưới!... giúp lan tỏa cảm hứng làm đẹp mỗi ngày và tái định nghĩa thông điệp về hôn nhân, tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong cộng đồng.

Bà Thi Anh Đào - Giám đốc khối marketing của Masterise Group - cho rằng các xu hướng lớn hiện nay cho thấy một thay đổi rất rõ trong hành vi tiêu dùng: tầng lớp trung lưu tăng mạnh, trở thành nhóm dẫn dắt, và người Việt ngày càng ra quyết định dựa trên những khoảnh khắc rất cụ thể trong cuộc sống, từ những khoảnh khắc tự thưởng, những khoảng "hở" để tái tạo năng lượng.

Trải nghiệm vì thế không còn là những kỳ nghỉ dài, mà được chia nhỏ thành những điểm chạm chất lượng, tinh tế và xuất hiện liên tục trong ngày. Đây là động lực làm thay đổi kỳ vọng của khách hàng đối với mọi loại hình sản phẩm, đặc biệt là không gian sống.

Trong bất động sản, để đáp ứng những nhu cầu trải nghiệm ở cấp độ ‘khoảnh khắc’ này, nền tảng quan trọng nhất phải bắt đầu từ phần cứng của dự án: quy hoạch, kiến trúc, vật liệu, cảnh quan và hệ tiện ích đủ tiêu chuẩn. Khi nền tảng được làm tốt, không gian sống sẽ hỗ trợ vận hành, dịch vụ và cả nhịp sinh hoạt hằng ngày của cư dân trơn tru hơn. Và khi cư dân được sống trong một môi trường tốt, cộng đồng văn minh và bền vững sẽ hình thành một cách tự nhiên.

"Đó là lý do Masterise Homes theo đuổi chiến lược branded living. Đó không phải đặc quyền của số ít, mà là chất lượng sống mới dành cho mọi phân khúc", bà Đào nói.

Từ lợi thế văn hóa đến chuỗi giá trị mới

Từ góc nhìn nhà đầu tư, ông David Kim - CEO Mekonglink - cho rằng Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, đang có "điểm xuất phát rất tốt" để phát triển nền kinh tế lifestyle (lifestyle economy). TP.HCM hiện là trung tâm thương mại lớn nhất cả nước, có nhịp giao thương nhanh, khả năng tiếp nhận xu hướng mới mạnh mẽ và sở hữu lực lượng tiêu dùng trẻ sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm, dịch vụ mang tính cá nhân hóa và trải nghiệm. Đây được xem là nền tảng quan trọng để các doanh nghiệp lifestyle thử nghiệm và mở rộng mô hình kinh doanh.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn có lợi thế đặc biệt về tài nguyên văn hóa, làng nghề, ẩm thực và thiên nhiên. Khi được "kích hoạt" bằng công nghệ và tri thức sáng tạo, những nguồn lực này không chỉ dừng ở sản phẩm truyền thống mà có thể phát triển thành các chuỗi giá trị kinh tế mới như du lịch trải nghiệm, sản phẩm thủ công cao cấp hay quà tặng ESG, phân khúc đang tăng trưởng nhanh trên thị trường quốc tế.

"Tuy nhiên, để xây dựng lifestyle economy thì không thể chỉ dựa vào một phía. Mô hình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, cộng đồng địa phương, đơn vị công nghệ, trường đại học và đội ngũ chuyên gia quốc tế", ông Kim nhấn mạnh.

Theo ông, rào cản lớn nhất hiện nay của Việt Nam là khả năng huy động nhiều bên cùng tham gia trong một mô hình chung, đặc biệt là trong việc ứng dụng công nghệ. Nếu không có cơ chế phối hợp rõ ràng, công nghệ sẽ khó được triển khai trọn vẹn, từ cải tiến sản xuất, xây dựng câu chuyện thương hiệu cho đến tạo ra các trải nghiệm du lịch ESG thực sự chất lượng.

Việt Nam có lợi thế rõ rệt, nhưng để biến lợi thế thành tăng trưởng bền vững, cần những mô hình kết nối hiệu quả, đưa tri thức sáng tạo, công nghệ quốc tế và nguồn lực địa phương vào chung một hệ sinh thái. Khi đó, các mô hình kinh doanh lifestyle mới có thể phát triển bền vững và đủ năng lực mở rộng ra thị trường trong nước lẫn quốc tế.

Theo nghiên cứu của Wise Guy Report, quy mô nền kinh tế trải nghiệm toàn cầu đạt khoảng 778 tỉ USD năm 2024, dự kiến tăng lên 809 tỉ USD năm 2025. Dự kiến vào năm 2035 con số vượt 1.200 tỉ USD, với tốc độ tăng trưởng kép 4% mỗi năm. Các lĩnh vực chủ chốt của nền kinh tế trải nghiệm: ngành dịch vụ, giải trí, du lịch và lưu trú. Điều này phản ánh xu hướng người tiêu dùng cao cấp toàn cầu dành chi tiêu cho các sản phẩm, dịch vụ mang lại trải nghiệm, cảm xúc, thay vì chú trọng tích lũy tài sản hữu hình.

Vào lúc 14h ngày 5-12, tại Gem Center (phường Sài Gòn, TP.HCM), báo Tuổi Trẻ phối hợp với Sở Công Thương TP.HCM tổ chức hội thảo "Kinh tế Lifestyle - Động lực tăng trưởng mới của TP.HCM". Sự kiện có sự đồng hành của Công ty CP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) và Công ty TNHH phát triển bất động sản Masterise Homes.

Hội thảo là điểm nhấn trong khuôn khổ diễn đàn "Kinh tế Lifestyle - Động lực tăng trưởng mới của TP.HCM" nhằm bàn luận về kinh tế phong cách sống (lifestyle economy) - mô hình kinh tế đang hình thành mạnh mẽ tại Việt Nam. Chương trình quy tụ đại diện các sở, ngành tại TP.HCM, các chuyên gia kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp tiên phong trong nền kinh tế lifestyle…

Sản phẩm bán chạy vì... lòng yêu nước

Ngoài công năng sử dụng và giá cả, người tiêu dùng ngày càng quan tâm thiết kế và câu chuyện thương hiệu sản phẩm - Ảnh: HỮU HẠNH

Theo dữ liệu SocialTrend của nền tảng phân tích thị trường YouNet Media, chủ đề Quốc khánh 2-9 từng vươn lên vị trí số 1 trong bảng xếp hạng thảo luận trên mạng xã hội.

Ở lĩnh vực thương mại điện tử, tín hiệu thị trường càng thể hiện rõ. Thống kê từ nền tảng EcomHeat của YouNet ECI cho thấy: chỉ trong hai tuần đầu tháng 8 (từ ngày 3 đến 16-8-2025), nhóm phụ kiện yêu nước như lightstick in quốc kỳ, gấu bông đỏ sao vàng, dây buộc tóc, vòng tay... ghi nhận hơn 30.800 sản phẩm được bán ra, mang về doanh thu khoảng 2,1 tỉ đồng.

Đáng chú ý, khăn choàng yêu nước từng "gây bão" khi chiếm tới 86,6% tổng doanh thu nhóm phụ kiện, đồng thời liên tục xuất hiện trong các clip triệu lượt xem trên TikTok, trở thành một biểu tượng thời trang, văn hóa trong tháng 8 và 9.

Quốc kỳ hay những biểu tượng truyền thống được các bạn trẻ tái hiện đa dạng, mới mẻ hơn. Nếu như trước đây, áo cờ đỏ sao vàng chủ yếu xuất hiện trong các sự kiện mang tính nghi thức thì nay cờ hoa bước sâu vào đời sống thường nhật, từ khăn, túi, nón đến những phụ kiện thời trang, giới trẻ biến từng chi tiết trên trang phục thành "người kể chuyện", thành phương tiện thể hiện lòng yêu nước.

CÔNG TRIỆU - NHẬT XUÂN

Nguồn: https://tuoitre.vn/kinh-te-lifestyle-khi-tieu-dung-khong-chi-de-dung-20251204225201165.htm