ຄູສອນຢູ່ໃນເຂດຊາຍແດນແລະການເດີນທາງເຜີຍແຜ່ຄວາມຮູ້ຂອງນາງແລະ 'ລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ຫນັງສື' ໃນພາກຕາເວັນຕົກສຽງເຫນືອທີ່ກວ້າງຂວາງ.

GD&TĐ - ຢູ່ເຂດພູດອຍ ແລະ ປ່າໄມ້ທາງທິດຕາເວັນຕົກສຽງເໜືອ, ຄູສອນ Dao Thi Thoa ໄດ້ເອົາຈົດໝາຍມາຍັງເພື່ອນຮ່ວມຊາດຢ່າງງຽບໆ, ປະກອບສ່ວນລົບລ້າງຄວາມຮູ້ໜັງສື.

Báo Giáo dục và Thời đại•21/07/2025

"ຊັ້ນຮຽນໜັງສືຢູ່ກາງປ່າ"

Sin Thau ແມ່ນຕາແສງຊາຍແດນທີ່ຕັ້ງຢູ່ຫ່າງຈາກໃຈກາງແຂວງ ດ້ຽນບຽນ ປະມານ 250 ກິໂລແມັດ, ມີຊື່ສຽງດ້ວຍຊື່ສະຖານທີ່ “ໜຶ່ງໄກ່ຂັນ, ສາມປະເທດໄດ້ຍິນຮ່ວມກັນ”. ສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ຕິດພັນກັບຊາຍແດນທີ່ຮົກເຮື້ອເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກຂອງບັນດາຄູສອນທີ່ງຽບສະຫງົບຢູ່ໃນບ້ານ, ໂຮງຮຽນເພື່ອຫວ່ານຈົດໝາຍ, ແຕ່ລະເມັດພັນແຫ່ງຄວາມຫວັງຂອງຊາວບັນດາເຜົ່າ. ໃນນັ້ນ, ຄູສອນ ດ່າວທິທູ, ຄູສອນໂຮງຮຽນປະຖົມ ຊິນເຖາະ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຜູ້ທີ່ສືບຕໍ່ດຳເນີນການລົບລ້າງການຮູ້ໜັງສືຢູ່ພາກຕາເວັນຕົກໄກຂອງປະເທດ.

ຂ້າພະເຈົ້າຍັງຈື່ໄດ້ວ່າ, ເມື່ອບໍ່ເທົ່າໃດປີກ່ອນ, ຕອນທີ່ນາງທົວຍັງເຮັດວຽກຢູ່ໂຮງຮຽນປະຖົມ ຮ່ວາຍເລ້ ເພື່ອຊົນເຜົ່າ. ຕອນບ່າຍມື້ໜຶ່ງ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ໄປໂຮງຮຽນນ້ຳປານ 2, ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາສະຖານທີ່ຫ່າງໄກສອກຫຼີກທີ່ຫຍຸ້ງຍາກທີ່ສຸດຢູ່ຕາແສງ ຮ່ວາຍເລ້. ຂີ່ລົດຈັກເກົ່າໆຄັນນຶ່ງ, ມັນໃຊ້ເວລາເກືອບເຄິ່ງຊົ່ວໂມງເພື່ອຂຶ້ນຄ້ອຍ ແລະຊອກຫາທາງໄປບ່ອນທີ່ນາງທົວສອນ. ສຽງຂອງເດັກນ້ອຍສະກົດຄໍາ ແລະ ອາຈານທີ່ອົດທົນສັ່ງສອນໄດ້ດັງກ້ອງໄປທົ່ວພູເຂົາ ແລະ ປ່າໄມ້ອັນກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານ, ເຮັດໃຫ້ສາກທີ່ພິເສດຍິ່ງຂຶ້ນ.

ໂຮງຮຽນຕັ້ງຢູ່ເທິງພູທີ່ອ່ອນໂຍນ, ມີການສຶກສາ 2 ລະດັບຄື: ຊັ້ນອະນຸບານ ແລະ ໂຮງຮຽນປະຖົມ, ແບ່ງປັນສິ່ງອໍານວຍຄວາມສະດວກອັນດຽວກັນ. ຊັ້ນປະຖົມມີພຽງຫ້ອງ 1+2 ທີ່ສອນໂດຍ ນາງ ທົວ. ມີນັກຮຽນພຽງແຕ່ 10 ຄົນ, ແຕ່ໃນມື້ທີ່ພວກເຮົາໄປຢ້ຽມຢາມ, ຫ້ອງຮຽນມີນັກຮຽນພຽງແຕ່ 8 ຄົນ. ນັກຮຽນອີກ 2 ຄົນບໍ່ຢູ່ຍ້ອນຄອບຄົວຂອງເຂົາເຈົ້າຈັດພິທີ, ຕາມປະເພນີທ້ອງຖິ່ນ, ໃນໄລຍະພັກເຊົາ, ເດັກນ້ອຍບໍ່ໄດ້ຖືກອະນຸຍາດໃຫ້ອອກຈາກບ້ານ.

“ຮູ້ວ່ານັກຂ່າວມາ, ຂ້ອຍຕ້ອງພາລູກໄປຮຽນເອງ, ຖ້າບໍ່ດັ່ງນັ້ນຈະຂາດຕອນເຊົ້າແລ້ວບໍ່ກັບມາຕອນບ່າຍ, ພໍ່ແມ່ຢູ່ທີ່ນີ້ບໍ່ເອົາໃຈໃສ່ໃນການສຶກສາ, ບາງເທື່ອເຂົາເຈົ້າຄິດວ່າການຮຽນອ່ານຂຽນເປັນສິ່ງຟຸ່ມເຟືອຍ.

ພື້ນທີ່ການຮຽນຮູ້ແມ່ນເຮືອນທີ່ລຽບງ່າຍທີ່ມີໂຕະ ແລະຕັ່ງນັ່ງ ແລະກະດາດດຳທີ່ຈືດໆ. ໃນຫ້ອງນັ້ນ, ຄູສອນຕ້ອງສອນສອງລະດັບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ທັງປອບໃຈນັກຮຽນທີ່ຍັງບໍ່ຄຸ້ນເຄີຍກັບຕົວໜັງສື ແລະ ພະຍາຍາມຜ່ານຜ່າອຸປະສັກທາງພາສາ. ນັກຮຽນຊັ້ນປະຖົມສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຊາວມຽນ, ພຽງແຕ່ເລີ່ມຮູ້ຈັກພາສາທົ່ວໄປ, ຫຼາຍຄົນບໍ່ເຂົ້າໃຈວ່າອາຈານສອນຫຍັງ ແລະ ຕ້ອງໄດ້ຖາມໝູ່ເພື່ອນແປ.

ຈາກການເດີນທາງຂອງການຫວ່ານຄວາມຮູ້ໄປສູ່ຄວາມມຸ່ງຫວັງທີ່ຈະກໍາຈັດການບໍ່ຮູ້ຫນັງສື

ເກີດຢູ່ ແຂວງ ຮຸງເຍີນ , ເຕີບໃຫຍ່ຢູ່ນະຄອນ ດ້ຽນບຽນ, ຄູອາຈານ Thoa ມີຄວາມໄຝ່ຝັນຢາກເປັນຄູ “ເອົາຈົດໝາຍໄປຍັງພູເຂົາ”. ປີ 2003, ເມື່ອເມືອງ ມ໋ອງເຍີ (ຊື່ໜ່ວຍບໍລິຫານເກົ່າ) ຫາກໍ່ໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນຈາກເມືອງເໝືອງເຕ (ແຂວງລາຍເຈົາ), ຖະໜົນຫົນທາງຫຍຸ້ງຍາກໃນການເດີນທາງ, ນາງ ແລະ ຄູສອນອີກ 25 ຄົນໄດ້ອາສາສະໝັກ “ຂ້າມປ່າແລະຫ້ວຍ” ຈາກຕາແສງ ຈ່າງຈ່າງ ໄປຍັງເມືອງເຟືອງ 2 ເພື່ອເປີດໂຮງຮຽນ.

“ໃນເມື່ອກ່ອນ, ມັນໃຊ້ເວລາໜຶ່ງອາທິດໃນການຍ່າງເກືອບ 100 ກິໂລແມັດ, ຂາຂອງພວກເຮົາບວມ, ກ້າມຊີ້ນຂອງພວກເຮົາແຂງຫຼາຍ, ພວກເຮົາເຄື່ອນທີ່ບໍ່ໄດ້. ແຕ່ທຸກໆຄັ້ງທີ່ພວກເຮົາຄິດກ່ຽວກັບບ້ານທີ່ບໍ່ມີໂຮງຮຽນແລະບໍ່ມີໃຜຮູ້ວິທີການອ່ານແລະຂຽນ, ພວກເຮົາມີຄວາມຕັ້ງໃຈທີ່ຈະສືບຕໍ່,” ນາງ Thoa ເວົ້າ.

ການເດີນທາງນັ້ນບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການເສຍສະຫຼະສ່ວນຕົວເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງເປັນການປະກອບສ່ວນອັນສຳຄັນເຂົ້າໃນການລົບລ້າງຄວາມບໍ່ຮູ້ໜັງສືໃນເຂດເນີນສູງ. ນາງເວົ້າວ່າ ໃນຫຼາຍບ້ານ ໃນເວລານັ້ນ ບໍ່ມີໃຜຮູ້ວິທີເຊັນ. ເອກະສານແມ່ນເຮັດດ້ວຍມື. ເດັກນ້ອຍບໍ່ໄດ້ຮັບອະນຸຍາດໃຫ້ໄປໂຮງຮຽນ. ຜູ້ໃຫຍ່ຢ້ານການຮຽນ, ຢ້ານຖືກເຍາະເຍີ້ຍ.

ນາງທົວບໍ່ພຽງແຕ່ສອນນັກຮຽນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຈັດຊຸດຮຽນຮູ້ໜັງສືຕອນແລງກັບເພື່ອນຮ່ວມງານຂອງພໍ່ແມ່. ໃນເບື້ອງຕົ້ນ, ມີພຽງແຕ່ສອງສາມຄົນ, ແຕ່ຄ່ອຍໆ, ປະຊາຊົນເລີ່ມຮັບຮູ້ຄຸນຄ່າຂອງຄວາມຮູ້: ສາມາດອ່ານບັນທຶກທາງການແພດ, ເຊັນຊື່, ເຂົ້າໃຈເອກະສານ, ຫຼືພຽງແຕ່ຂຽນຊື່ຂອງເດັກນ້ອຍ.

“ຄົນເຮົາເປັນຄົນໃຈດີ, ບໍ່ຂີ້ຄ້ານ, ຢ້ານແຕ່ບໍ່ເຄີຍຮຽນ, ເມື່ອຄູສອນໃຫ້ຄຳແນະນຳ, ເຂົາເຈົ້າມີຄວາມພາກພຽນຫຼາຍ, ມີຜູ້ຍິງຄົນໜຶ່ງທີ່ຮຽນມາຫຼາຍເດືອນ ແລະ ສາມາດຂຽນຊື່ຜົວ ແລະ ລູກໄດ້, ລາວດີໃຈຫຼາຍ, ທຸກໆມື້ເອົາປື້ມບັນທຶກມາສະແດງ,” ນາງເລົ່າຄືນ.

ການເດີນທາງໄປໂຮງຮຽນຂອງຄູສອນຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ.

ຮັກສາອາຊີບທີ່ມີຊີວິດຢູ່ດ້ວຍຄວາມຮັກ

ທ່ານນາງທົວແລະສາມີທັງສອງເປັນຄູສອນຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ. ລູກຂອງເຂົາເຈົ້າທັງສອງຕ້ອງຖືກສົ່ງໄປຢູ່ກັບພໍ່ຕູ້ແມ່ເຖົ້າຢູ່ເມືອງ. ມີຄັ້ງໜຶ່ງ, ເດັກໃຫຍ່ໄດ້ປະສົບອຸບັດຕິເຫດ ແລະ ໄດ້ເຂົ້າໂຮງໝໍ. ນາງທົວແລະຜົວໄດ້ຂໍກັບເມືອເຮືອນເພື່ອໄປຢາມລູກແລ້ວຈຶ່ງກັບໄປໂຮງຮຽນທັນທີ. ຄວາມເຈັບປວດຂອງການສູນເສຍລູກຂອງນາງແລະການຢູ່ຫ່າງໄກຈາກບ້ານແມ່ນມີຢູ່ໃນລາວສະເຫມີ, ໂດຍສະເພາະໃນຄືນລະດູຫນາວທີ່ຍາວນານທີ່ມີພຽງແຕ່ແສງສະຫວ່າງຂອງໂຄມນ້ໍາມັນໄຟໃນກາງພູເຂົາແລະປ່າໄມ້ທີ່ໂດດດ່ຽວ.

“ບາງເທື່ອລູກຂອງຂ້ອຍຮ້ອງໄຫ້ ແລະ ປະຕິເສດຂ້ອຍຍ້ອນບໍ່ໄດ້ພົບກັນດົນ, ຕອນກາງຄືນ, ຂ້ອຍຝັນວ່າລູກຂ້ອຍໂທຫາຂ້ອຍແລະສິ່ງທີ່ຂ້ອຍສາມາດເຮັດໄດ້ແມ່ນຮ້ອງໄຫ້, ແຕ່ຂ້ອຍອອກຈາກບ່ອນນີ້ບໍ່ໄດ້, ຖ້າຂ້ອຍອອກໄປ, ຫ້ອງຮຽນຈະຕ້ອງປິດ, ຈະບໍ່ມີຄົນສອນລູກອີກຕໍ່ໄປ,” ນາງທົວເວົ້າ.

ມັນເປັນຄວາມຮັກຂອງນາງຕໍ່ວຽກເຮັດງານທໍາ, ຄວາມເປັນຫ່ວງຂອງນາງສໍາລັບນັກຮຽນ, ແລະຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງນາງສໍາລັບການລົບລ້າງການບໍ່ຮູ້ຫນັງສືທີ່ເຮັດໃຫ້ນາງຢູ່ໃນບ້ານຫ່າງໄກສອກຫຼີກນີ້. ໃນແຕ່ລະຕົ້ນປີຮຽນ, ພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນໃນບ້ານຂຽນແລະເຊັນໃບຮ້ອງຟ້ອງໃຫ້ນາງທົວ, ຫວັງວ່ານາງຈະບໍ່ຖືກຍົກຍ້າຍໄປເຮັດວຽກອື່ນ.

“ເຫັນເດັກນ້ອຍນັ່ງຮຽນອ່ານຂຽນເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍຮູ້ສຶກສະບາຍໃຈ, ເຂົາເຈົ້າຫຼາຍຄົນພຽງແຕ່ຮູ້ວິທີເວົ້າ ມ໋ອງ ໃນຕອນທໍາອິດ ແລະ ຈັບປາກກາບໍ່ໄດ້, ແຕ່ດຽວນີ້ເຂົາເຈົ້າສາມາດຂຽນຊື່ ແລະ ອ່ານຊື່ແມ່ໄດ້. ຂ້ອຍຄິດວ່າ ຕາບໃດທີ່ຂ້ອຍສາມາດສອນເຂົາເຈົ້າອ່ານ ແລະ ຂຽນ, ບໍ່ວ່າມັນຈະຍາກປານໃດ, ມັນຄຸ້ມຄ່າ.”

ການຮູ້ຫນັງສືແມ່ນປະຕູທີ່ເປີດອະນາຄົດ.

ຈາກຫ້ອງຮຽນລວມຢູ່ກາງປ່າຄືນາງທົວ, ບໍ່ພຽງແຕ່ໃຫ້ເດັກນ້ອຍເຂົ້າເຖິງຄວາມຮູ້ເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຄວາມພະຍາຍາມລົບລ້າງການຮູ້ໜັງສືຍັງແຜ່ຂະຫຍາຍໄປທົ່ວຊຸມຊົນ. ໃນຊຸມປີມໍ່ໆມານີ້, ຍ້ອນຄວາມມານະພະຍາຍາມຂອງຄູອາຈານ ແລະ ການໜູນຊ່ວຍຈາກໂຄງການ ສຶກສາ ໃຫ້ບັນດາເຂດດ້ອຍໂອກາດ, ອັດຕາການຮູ້ໜັງສືຢູ່ເມືອງງອຍ (ເກົ່າ) ໄດ້ຮັບການປັບປຸງເທື່ອລະກ້າວ.

ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ສິ່ງທ້າທາຍແມ່ນຍັງໃຫຍ່ຫຼວງ. ພູມສັນຖານຫ່າງໄກສອກຫຼີກ, ຮີດຄອງປະເພນີທີ່ເປັນເອກະລັກ, ແລະການຮັບຮູ້ທີ່ບໍ່ສະເຫມີພາບເຮັດໃຫ້ມັນຍາກທີ່ຈະຮັກສາຈໍານວນນັກຮຽນແລະຂະຫຍາຍຫ້ອງຮຽນການຮູ້ຫນັງສື. ຄູສອນຄືນາງທົວມີບົດບາດທີ່ບໍ່ສາມາດທົດແທນໄດ້ເປັນຂົວຕໍ່ ແລະເປັນແຮງຈູງໃຈຂອງສັດທາຂອງປະຊາຊົນຢູ່ເຂດຊາຍແດນ.

ສໍາລັບພວກເຂົາ, ການສອນບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນວຽກ, ແຕ່ເປັນພາລະກິດ. ພາລະກິດທີ່ສ້າງຂຶ້ນດ້ວຍການເສຍສະລະ, ຄວາມອົດທົນ ແລະຄວາມຮັກທີ່ບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ.

ທີ່ມາ: https://giaoducthoidai.vn/co-giao-vung-bien-va-hanh-trinh-gioo-chu-xoa-mu-giua-dai-ngan-tay-bac-post740781.html