ນະວັດຕະກໍາ - ກຸນແຈຂອງການພັດທະນາກະສິກໍາສີຂຽວ ແລະຍືນຍົງ

ນະວັດຕະກຳພວມກາຍເປັນກຳລັງແຮງຊຸກຍູ້ໃຫ້ກະສິກຳຫວຽດນາມຫັນເປັນຮູບແບບຂຽວ, ທັນສະໄໝ ແລະ ຍືນຍົງ.

Báo Tài nguyên Môi trường•06/11/2025

ຕ້ອງພັດທະນາ ກະສິກຳ ຕາມທິດເຕັກໂນໂລຊີສູງ

4 ທົດສະວັດຜ່ານມາ, ກະສິກຳຂອງຫວຽດນາມ ບັນລຸໄດ້ຫລາຍບັນດາຜົນງານສຳຄັນ, ປະກອບສ່ວນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງເຂົ້າໃນການຄ້ຳປະກັນສະບຽງອາຫານ ແລະ ການເຕີບໂຕ ເສດຖະກິດ ແຫ່ງຊາດ. ປີ 2024, ວົງເງິນສົ່ງອອກຜະລິດຕະພັນກະສິກຳ, ປ່າໄມ້ ແລະ ການປະມົງບັນລຸ 62,4 ຕື້ USD, ເພີ່ມຂຶ້ນ 18,5% ເມື່ອທຽບໃສ່ໄລຍະດຽວກັນຂອງປີກາຍ, ໄດ້ສ້າງສະຖິຕິເກີນດຸນການຄ້າ.

TS. Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cho biết, khoa học và công nghệ đã góp phần then chốt vào thành công của nông nghiệp Việt Nam trong gần 40 năm qua. Ảnh: Hoàng Hiền. — ທ່ານ ດຣ ເຈີ່ນກົງແທ່ງ, ຫົວໜ້າສະຖາບັນຍຸດທະສາດ ແລະ ນະໂຍບາຍກະສິກຳ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ມີບົດບາດສຳຄັນໃນຜົນສຳເລັດຂອງກະສິກຳ ຫວຽດນາມ ໃນໄລຍະ 40 ປີຜ່ານມາ. ພາບ: *ຮວ່າງຮຽນ.*

ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງອຸດສາຫະກໍາຍັງອີງໃສ່ການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ໃນຂະນະທີ່ຜົນຜະລິດປັດໄຈລວມ (TFP) - ເປັນຕົວແທນຂອງການປະກອບສ່ວນຂອງວິທະຍາສາດແລະນະວັດຕະກໍາ - ກວມເອົາພຽງແຕ່ປະມານ 74-75% ຂອງການເຕີບໂຕ GDP ກະສິກໍາ. ການລົງທຶນດ້ານວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີຍັງຈຳກັດ, ກວມເອົາພຽງ 0,82% ຂອງລາຍຈ່າຍງົບປະມານທັງໝົດໃນປີ 2023, ຫຼຸດລົງຈາກປີ 2022.

ໂດຍປະເຊີນໜ້າກັບຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການອັນຮີບດ່ວນຂອງວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳຕາມມະຕິ 57-NQ/TW ແລະ ມະຕິ 193/2025/QH15, ການສ້າງລະບົບນະວັດຕະກຳກະສິກຳຮອບດ້ານຖືເປັນບາດກ້າວທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ເພື່ອບັນລຸຄາດໝາຍເຕີບໂຕດ້ານກະສິກຳ 4% ໃນໄລຍະຈະມາເຖິງ.

ກປ.ອອນໄລ - ຕອນບ່າຍວັນທີ 6 ພະຈິກ, ຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ, ສະຖາບັນຍຸດທະສາດ ແລະນະໂຍບາຍກະສິກໍາ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ສົມທົບກັບອົງການຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດ ແລະອຸດສາຫະກໍາສາມັນ (CSIRO) ອົດສະຕາລີ ໄດ້ຈັດຕັ້ງກອງປະຊຸມ “ເພີ່ມທະວີລະບົບນະວັດຕະກໍາກະສິກໍາຫວຽດນາມ” ໃນຂອບເຂດໂຄງການ Aus4Innovation. ເຫດການດັ່ງກ່າວເພື່ອແນໃສ່ປຶກສາຫາລືບັນດານັກຊ່ຽວຊານ, ຜູ້ກຳນົດນະໂຍບາຍ ແລະ ພາກສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກ່ຽວກັບວິທີຊຸກຍູ້ການປະດິດສ້າງກະສິກຳ, ເຊື່ອມໂຍງການຄົ້ນຄວ້າກັບພາກປະຕິບັດ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບສະພາບການພັດທະນາຢ່າງວ່ອງໄວຂອງອຸດສາຫະກຳອາຫານ ແລະ ກະສິກຳຂອງ ຫວຽດນາມ.

TS. Kim Wimbush, Tham tán CSIRO Đại sứ quán Úc, Giám đốc Chương trình Aus4Innovation khẳng định Australia sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc hoàn thiện hệ thống đổi mới sáng tạo để đáp ứng chiến lược phát triển khoa học - công nghệ đã đề ra. Ảnh: Hoàng Hiền. — ທ່ານດຣ Kim Wimbush, ທີ່ປຶກສາ CSIRO, ສະຖານທູດອົດສະຕຣາລີ, ຜູ້ອຳນວຍການໂຄງການ Aus4Innovation ຢືນຢັນວ່າ ອົດສະຕາລີ ພ້ອມແລ້ວທີ່ຈະໜູນຊ່ວຍ ຫວຽດນາມ ປັບປຸງລະບົບນະວັດຕະກຳໃຫ້ສົມບູນແບບ ເພື່ອຕອບສະໜອງຍຸດທະສາດພັດທະນາວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ທີ່ສະເໜີ. ພາບ: *ຮວ່າງຮຽນ.*

ຫວຽດນາມ ພວມປະເຊີນໜ້າກັບກາລະໂອກາດໃຫຍ່ເພື່ອປະຕິຮູບບັນດາສະຖາບັນ, ຊຸກຍູ້ການພົວພັນຄູ່ຮ່ວມມືພາກລັດ - ເອກະຊົນ ແລະ ການຫັນເປັນດີຈີຕອນໃນກະສິກຳສີຂຽວ. ສຶກສາແນະນຳການສ້າງເວທີດີຈີຕອນເຊື່ອມຕໍ່ສະຖາບັນ-ໂຮງຮຽນ-ວິສາຫະກິດ-ສະຫະກອນ; ປະດິດສ້າງກົນໄກການເງິນວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຢີ ມຸ່ງໄປເຖິງ “ສັນຍາລາຍຈ່າຍໃຫ້ບັນດາຜະລິດຕະພັນສຸດທ້າຍ” ແລະ ສ້າງຕັ້ງກອງທຶນປະດິດສ້າງສີຂຽວ; ແລະສ້າງຕັ້ງສູນປະດິດສ້າງກະສິກຳຂອງແຂວງ - ສະຖານທີ່ທົດສອບຕົວແບບ, ຝຶກອົບຮົມຊັບພະຍາກອນມະນຸດ ແລະ ເຜີຍແຜ່ຂໍ້ລິເລີ່ມຂອງທ້ອງຖິ່ນ.

ຕາມທ່ານ ດຣ ເຈີ່ນກົງແທ່ງ, ຜູ້ອຳນວຍການສະຖາບັນຍຸດທະສາດ ແລະ ນະໂຍບາຍກະສິກຳ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມແລ້ວ, ລະບົບນະວັດຕະກຳກະສິກຳແມ່ນເຄືອຂ່າຍຂອງອົງການຈັດຕັ້ງ, ບຸກຄົນ, ນະໂຍບາຍ ແລະ ກົນໄກໜູນຊ່ວຍເພື່ອນຳເອົາຄວາມຮູ້, ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ຮູບແບບການຈັດຕັ້ງໃໝ່ມາຮັບໃຊ້ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ. ລະບົບນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ສ້າງຄວາມຮູ້ແຕ່ຍັງແຜ່ຂະຫຍາຍ, ເຊື່ອມຕໍ່ ແລະ ສ້າງຕະຫຼາດໃໝ່, ປະກອບສ່ວນຊຸກຍູ້ອຸດສາຫະກຳສີຂຽວ, ຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດ, ອະນຸລັກຊັບພະຍາກອນ ແລະ ປັບປຸງຄຸນນະພາບຊີວິດໂດຍຜ່ານການເຂົ້າເຖິງພະລັງງານສະອາດ, ນ້ຳສະອາດ ແລະ ໂພຊະນາການແບບຍືນຍົງ.

ຕາມທ່ານ ແທງຮວາ ແລ້ວ, ວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ໄດ້ປະກອບສ່ວນສຳຄັນເຂົ້າໃນຜົນສຳເລັດຂອງກະສິກຳ ຫວຽດນາມ ໃນໄລຍະ 40 ປີຜ່ານມາ, ສະແດງອອກດ້ວຍຜະລິດຕະພັນທີ່ໂດດເດັ່ນຂອງຫຼາຍຂະແໜງອຸດສາຫະກຳເຊັ່ນ: ເຂົ້າ, ກາເຟ, ໝາກພິກໄທ ແລະ ປາແດກ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ການເຕີບໂຕແມ່ນຊ້າລົງຍ້ອນຊັບພະຍາກອນທີ່ຈໍາກັດ, ການລົງທຶນຫຼຸດລົງແລະການຂາດການປະດິດສ້າງໃນໂຄງສ້າງການຜະລິດ.

"ເພື່ອຮັກສາຈັງຫວະການເຕີບໂຕ, ມັນຈໍາເປັນຕ້ອງສືບຕໍ່ປັບປຸງໂຄງສ້າງອຸດສາຫະກໍາໄປສູ່ເຕັກໂນໂລຢີສູງ, ວົງຈອນແລະຄວາມຍືນຍົງ; ສົ່ງເສີມການສະສົມທີ່ດິນ, ການຫັນເປັນດິຈິຕອນ, ການຝຶກອົບຮົມຊັບພະຍາກອນມະນຸດ, ນະວັດຕະກໍາໃນການລົງທຶນແລະກົນໄກການເງິນແລະການພັດທະນາຕະຫຼາດຜະລິດຕະພັນກະສິກໍາ. ວິທີແກ້ໄຂເຫຼົ່ານີ້ຈະຊ່ວຍເພີ່ມຜົນຜະລິດ, ມູນຄ່າເພີ່ມ, ໃນຂະນະທີ່ເພີ່ມຄວາມສາມາດໃນການປັບຕົວກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດແລະຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ຂະແຫນງການກະສິກໍາແຫ່ງຊາດ.

ຫັນການກະສິກຳໃນແນວຄິດພັດທະນາ

ວິທະຍາສາດເຕັກໂນໂລຊີໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງເຂົ້າໃນຜົນສໍາເລັດຂອງກະສິກໍາຂອງຫວຽດນາມຫຼັງຈາກເກືອບ 40 ປີຂອງການປັບປຸງໃຫມ່. ຍ້ອນແນວພັນທີ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງ, ການຜະລິດກົນຈັກ ແລະ ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີຄາດຄະເນໄພທຳມະຊາດ, ຜະລິດຕະພັນເຂົ້າຂອງຫວຽດນາມ ແມ່ນສອງເທົ່າຂອງໄທ, ຜະລິດຕະພັນກາເຟສູງກວ່າປະເທດບຣາຊິນ 1,7 ເທົ່າ, ຜະລິດຕະພັນປາສະເລ່ຍແມ່ນ 300 ໂຕນ/ເຮັກຕາ, ໃນລະດັບສູງສຸດໃນໂລກ.

GS. Andrew J. Hall, nhà khoa học cao cấp tại CSIRO - Cơ quan Khoa học Quốc gia Australia, và là trưởng nhóm Chính sách Đổi mới Sáng tạo của Chương trình Đổi mới sáng tạo Australia - Việt Nam (Aus4Innovation) nhận định Việt Nam đã xây dựng được hệ thống nghiên cứu và phát triển công lập khá hoàn chỉnh. Ảnh: Hoàng Hiền. — ສາດສະດາຈານ Andrew J. Hall, ນັກວິທະຍາສາດອາວຸໂສຂອງ CSIRO - ອົງການວິທະຍາສາດແຫ່ງຊາດ ອົດສະຕາລີ, ແລະ ຫົວໜ້າກຸ່ມນະໂຍບາຍນະວັດຕະກໍາຂອງ ໂຄງການປະດິດສ້າງ ອົດສະຕາລີ - ຫວຽດນາມ (Aus4Innovation), ຫວຽດນາມ ໄດ້ກໍ່ສ້າງລະບົບການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ພັດທະນາສາທາລະນະຢ່າງຄົບຖ້ວນພໍສົມຄວນ. ພາບ: *ຮວ່າງຮຽນ.*

ຕາມສະຖາບັນແລ້ວ, ການປະມົງ ແລະ ປ່າໄມ້ ປະຈຸບັນແມ່ນ 2 ຂະແໜງການທີ່ມີທ່າແຮງການເຕີບໂຕຢ່າງແຂງແຮງ, ມີອັດຕາການເຕີບໂຕສະເລ່ຍ 6,08% ແລະ 3,34% ຕໍ່ປີຕາມລຳດັບ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຂໍ້ຈຳກັດດ້ານຊັບພະຍາກອນທີ່ດິນ, ແຫຼ່ງທຶນການລົງທຶນ, ກຳລັງແຮງງານທີ່ມີອາຍຸສູງ, ການປະດິດສ້າງທີ່ຊັກຊ້າໃນການຈັດຕັ້ງການຜະລິດພວມກາຍເປັນສິ່ງກີດຂວາງການເຕີບໂຕດ້ານກະສິກຳ.

ເພື່ອຜ່ານຜ່າສິ່ງທ້າທາຍດັ່ງກ່າວ, ບັນດາຜູ້ຊ່ຽວຊານສະເໜີຍູ້ແຮງການສ້າງໂຄງປະກອບອຸດສາຫະກຳຄືນໃໝ່ມຸ່ງໄປສູ່ກະສິກຳເຕັກໂນໂລຢີສູງ, ວົງຈອນ ແລະ ນິເວດ. ການສະສົມທີ່ດິນ, ການນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີທີ່ກ້າວໜ້າ, ການຝຶກອົບຮົມແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນມະນຸດທີ່ມີຄຸນນະພາບສູງ, ເພີ່ມທະວີການລົງທຶນຂອງລັດ ແລະ ການດຶງດູດພາກເອກະຊົນ ຖືວ່າແມ່ນວິທີແກ້ໄຂທີ່ສຳຄັນ. ນອກນີ້, ຕ້ອງປັບປຸງບັນດາສະຖາບັນ, ປະຕິຮູບລະບຽບການບໍລິຫານ, ພັດທະນາຕະຫຼາດຜະລິດຕະພັນກະເສດ, ເພີ່ມທະວີການປັບຕົວເຂົ້າກັບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ.

ກ່າວຄຳເຫັນທີ່ກອງປະຊຸມ, ທ່ານ ສາດສະດາຈານ Andrew J. Hall, ນັກວິທະຍາສາດອາວຸໂສຂອງ CSIRO - ອົງການວິທະຍາສາດແຫ່ງຊາດ ອົດສະຕາລີ, ແລະ ຫົວໜ້າກຸ່ມນະໂຍບາຍນະວັດຕະກຳ ອົດສະຕາລີ - ຫວຽດນາມ (Aus4Innovation), ຕີລາຄາວ່າ ຫວຽດນາມ ໄດ້ສ້າງລະບົບການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ພັດທະນາ (R&D) ສາທາລະນະຢ່າງຄົບຖ້ວນພໍສົມຄວນ, ແຕ່ຄວາມສາມາດບົ່ມຊ້ອນ R&D ຂອງພາກເອກະຊົນກວມປະມານ 14% ຂອງການເຄື່ອນໄຫວທັງໝົດ. ທ່ານກ່າວວ່າ, ຕ້ອງເພີ່ມອັດຕາສ່ວນນີ້ໃຫ້ເປັນ 60% ໂດຍຜ່ານການຮ່ວມມືພາກລັດ - ເອກະຊົນ, ຊຸກຍູ້ໃຫ້ບັນດາວິສາຫະກິດລົງທຶນເຂົ້າໃນການຄົ້ນຄວ້ານຳໃຊ້.

ຕາມທ່ານສາດສະດາຈານ Andrew J. Hall ແລ້ວ, ສິ່ງທ້າທາຍດ້ານນະວັດຕະກຳໃນຂະແໜງກະສິກຳໃນປະຈຸບັນແມ່ນຂ້າມຜ່ານ, ລວມທັງການຕອບສະໜອງຕໍ່ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ, ຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດ, ຮັບປະກັນໂພຊະນາການສຸຂະພາບ, ຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ການຂັດຂວາງການຄ້າທົ່ວໂລກ. ສະນັ້ນ, ຫວຽດນາມ ຕ້ອງຫັນກະສິກຳເປັນອຸດສາຫະກຳເຕັກໂນໂລຊີສູງ, ປະກອບສ່ວນຊຸກຍູ້ບັນດາຈຸດໝາຍພັດທະນາປະເທດຊາດຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ທ່ານຍັງໄດ້ເນັ້ນໜັກວ່າ ວຽກງານນະວັດຕະກຳຫຼາຍຢ່າງທີ່ຕິດພັນກັບເປົ້າໝາຍດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ສັງຄົມ ປະຈຸບັນແມ່ນໄດ້ລິເລີ່ມໂດຍອົງການຈັດຕັ້ງທີ່ບໍ່ຫວັງຜົນກຳໄລ ແລະ ຊຸມຊົນຮາກຖານ, ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຢ່າງພຽງພໍຈາກລະບົບ R&D. ສະນັ້ນ, ຕ້ອງຂະຫຍາຍຂະໜາດ ແລະ ລົງທຶນໃສ່ບັນດາຕົວແບບທີ່ມີທ່າແຮງ, ພິເສດແມ່ນບັນດາຂໍ້ລິເລີ່ມມຸ່ງໄປເຖິງຄວາມຍືນຍົງ ແລະ ການລວມຕົວຂອງສັງຄົມ.

ນອກຈາກນັ້ນ, ການສ້າງກົນໄກເຊື່ອມຕໍ່ລະຫວ່າງ R&D ແລະຂະແຫນງການທີ່ບໍ່ຫວັງຜົນກໍາໄລໂດຍຜ່ານອົງການຈັດຕັ້ງຕົວກາງດ້ານເຕັກໂນໂລຢີສາມາດກາຍເປັນທິດທາງທີ່ມີປະສິດທິພາບ. ລະບົບນະວັດຕະກຳຕ້ອງດຳເນີນໄປຕາມທິດປັບປຸງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ, ມີກົນໄກຕິດຕາມ, ປະເມີນຜົນ ແລະ ການຮຽນຮູ້ເປັນແຕ່ລະໄລຍະ ເພື່ອດັດສົມເປົ້າໝາຍໃຫ້ແທດເໝາະກັບສະພາບການທີ່ມີການປ່ຽນແປງ.

ກ່າວຄຳເຫັນຕໍ່ບັນຫານີ້, ທ່ານ ດຣ Kim Wimbush, ທີ່ປຶກສາ CSIRO ປະຈຳສະຖານທູດອົດສະຕຣາລີ ແລະ ຜູ້ອຳນວຍການໂຄງການ Aus4Innovation, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ການຮ່ວມມືດ້ານການຄົ້ນຄວ້າໃນຂອບຂອງ Aus4Innovation ໄດ້ຊ່ວຍໃຫ້ສອງຝ່າຍແບ່ງປັນປະສົບການ ແລະ ມາດຕະການແກ້ໄຂສິ່ງທ້າທາຍໃນຂະແໜງກະສິກຳ. ທ່ານຢືນຢັນວ່າ, ອົດສະຕາລີ ພ້ອມແລ້ວທີ່ຈະໜູນຊ່ວຍ ຫວຽດນາມ ໃນການຜັນຂະຫຍາຍລະບົບນະວັດຕະກຳຢ່າງຄົບຖ້ວນ ເພື່ອຕອບສະໜອງຍຸດທະສາດພັດທະນາວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ.

ນະວັດຕະກໍາກາຍເປັນກະແຈຂອງກະເສດສີຂຽວ, ທັນສະໄຫມ ແລະ ທົນທານຕໍ່ສະພາບອາກາດ. ເມື່ອວິທະຍາສາດ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີຖືກວາງໄວ້ເປັນໃຈກາງ, ກະສິກຳ ຫວຽດນາມ ບໍ່ພຽງແຕ່ຈະຮັບປະກັນບົດບາດເປັນເສົາຄ້ຳຂອງເສດຖະກິດເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຂະຫຍາຍອິດທິພົນເປັນອຸດສາຫະກຳເຕັກໂນໂລຢີສູງ, ສ້າງກຳລັງໜູນໃຫ້ແກ່ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງໃນອະນາຄົດ.

ທີ່ມາ: https://nongnghiepmoitruong.vn/doi-moi-sang-tao--chia-khoa-phat-trien-nong-nghiep-xanh-va-ben-vung-d782699.html