Quy định chặt chẽ các tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán Tòa án chuyên biệt

Chiều 4/12, thảo luận tại Tổ 15 (gồm Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ và Đắk Lắk) về dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, một số ý kiến đề xuất nghiên cứu việc bổ nhiệm thẩm phán là người nước ngoài, gồm những người từng là thẩm phán, luật sư hoặc chuyên gia có trình độ cao; đồng thời, cần quy định chặt chẽ các tiêu chuẩn và điều kiện bổ nhiệm.

Bảo đảm các quy định của dự thảo chặt chẽ, dễ thực hiện

Các đại biểu cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế. Việc thành lập Tòa án chuyên biệt nhằm cụ thể hóa quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, triển khai Nghị quyết số 222 ngày 27/6/2025 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; đồng thời đáp ứng yêu cầu xây dựng, vận hành hiệu quả Trung tâm tài chính quốc tế, góp phần tạo lập môi trường đầu tư minh bạch, ổn định, nâng cao niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước vào hệ thống pháp lý của Việt Nam.

Toàn cảnh họp Tổ 15. Ảnh: Xuân Quý

Tuy vậy, các đại biểu nhấn mạnh, trong quá trình hoàn thiện dự án Luật, ban soạn thảo cần bảo đảm quán triệt sự lãnh đạo của Đảng, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối về xây dựng và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế nói chung, Tòa án chuyên biệt nói riêng; đồng thời bảo đảm sự thống nhất với Nghị quyết số 222 của Quốc hội và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

ĐBQH Nguyễn Thúy Anh (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

ĐBQH Nguyễn Thúy Anh (Phú Thọ) lưu ý rằng dự án Luật có nhiều nội dung tiếp thu kinh nghiệm quốc tế, do đó cần rà soát để các quy định được chặt chẽ, dễ hiểu và dễ áp dụng. Những khái niệm, thuật ngữ mới như “chứng cứ chuyên gia”, “trật tự công”, “quy tắc tố tụng”… cần được giải thích rõ ràng và thống nhất.

Liên quan đến thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm (Điều 14), ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) thống nhất với phương án quy định xét xử sơ thẩm bằng một Thẩm phán, không có sự tham gia của Hội thẩm nhân dân. Đối với các vụ việc phức tạp theo đề nghị của các bên, Chánh án Tòa án sẽ quyết định việc xét xử sơ thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm 3 Thẩm phán.

ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Đại biểu cho rằng thực tiễn cho thấy, đối với những vụ việc có tính chất phức tạp cần phải có Hội đồng xét xử để bảo đảm tính khách quan và nâng cao chất lượng xét xử. Việc xét xử tập thể sẽ tránh được cái nhìn phiến diện; các Thẩm phán có điều kiện trao đổi, bàn bạc một cách khách quan, dân chủ, từ đó bảo đảm tính minh bạch trong quá trình xét xử. Nhờ vậy, các bản án được tuyên sẽ tạo dựng niềm tin cho người dân, gây dựng dư luận tích cực và góp phần để các nước có thêm cơ sở lựa chọn, đánh giá cao mô hình Tòa án chuyên biệt của Việt Nam, tạo sức lan tỏa rộng hơn. Vì vậy, việc bổ sung quy định đối với những vụ việc phức tạp phải được xét xử bởi Hội đồng gồm 3 Thẩm phán là hoàn toàn phù hợp và đáp ứng yêu cầu của giai đoạn hiện nay.

Quy định các tiêu chuẩn, điều kiện chặt chẽ trong việc bổ nhiệm thẩm phán

Về thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt (Điều 8), ĐBQH Đặng Bích Ngọc đồng tình với phương án giao Chánh án TAND tối cao bổ nhiệm nhằm bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống tư pháp và thuận lợi trong triển khai. Nếu giao thẩm quyền này cho Chủ tịch nước thì sẽ phát sinh thêm nhiều thủ tục, kéo dài thời gian.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận tổ. Ảnh Xuân Quý

Liên quan đến tổ chức của Tòa án chuyên biệt (Điều 6), đại biểu tán thành việc đặt trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh để thuận lợi cho hoạt động giải quyết các vụ việc phát sinh tại Trung tâm tài chính quốc tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi khi các nhà đầu tư nước ngoài lựa chọn Tòa án này để giải quyết tranh chấp.

Đối với quy định nguồn bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án chuyên biệt (Điều 9), gồm người nước ngoài, công dân Việt Nam và Thẩm phán TAND, ĐBQH Đặng Bích Ngọc cho rằng: trong giai đoạn mới thành lập, nguồn nhân lực am hiểu sâu lĩnh vực này ở trong nước còn hạn chế. Do đó, đại biểu đề xuất nghiên cứu bổ nhiệm Thẩm phán là người nước ngoài, bao gồm những người từng là Thẩm phán, luật sư hoặc chuyên gia có trình độ cao; đồng thời, quy định chặt chẽ tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm. Cách tiếp cận này giúp thu hút nhân lực chất lượng cao, có kinh nghiệm xử lý các tranh chấp quốc tế, đồng thời tạo cơ hội để Thẩm phán trong nước học tập, tiếp cận kinh nghiệm quốc tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của Tòa án chuyên biệt.

ĐBQH Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Đồng quan điểm, ĐBQH Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) cũng ủng hộ việc bổ nhiệm Thẩm phán là người nước ngoài có chuyên môn và kinh nghiệm xử lý tranh chấp trong các Trung tâm tài chính quốc tế. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng đối với Thư ký Tòa án chuyên biệt cần ưu tiên tuyển dụng người Việt Nam nhằm đào tạo, xây dựng đội ngũ kế cận, tạo nguồn để bổ nhiệm Thẩm phán trong tương lai.

Về bổ nhiệm Thư ký Tòa án chuyên biệt, ĐBQH Nguyễn Thúy Anh đề nghị, trong giai đoạn đầu khi Tòa án bắt đầu hoạt động, nên quy định theo hướng người đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện đều có thể được tuyển chọn, bổ nhiệm, không bắt buộc phải là công chức TAND từ trước.

Các đại biểu tham dự thảo luận. Ảnh: Xuân Quý

Góp ý về thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt tại Điều 12, ĐBQH Nguyễn Thúy Anh cũng đề nghị, sau một thời gian hoạt động nhất định cần tổng kết tình hình thực tiễn và nghiên cứu cho phép mở rộng phạm vi thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt để giải quyết tranh chấp về đầu tư kinh doanh mà đương sự là nhà đầu tư nước ngoài, không phải là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế nhưng lựa chọn Tòa án chuyên biệt để giải quyết. Quy định này sẽ góp phần nâng cao vị thế, uy tín, tạo sự cạnh tranh của Tòa án, phát huy hiệu quả các nguồn lực của Tòa án chuyên biệt phù hợp với thực tiễn và kinh nghiệm của Tòa án một số nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đối với các bên không phải là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/quy-dinh-chat-che-cac-tieu-chuan-dieu-kien-bo-nhiem-tham-phan-toa-an-chuyen-biet-10398266.html