SVĐ cần được “đánh thức” trong giai đoạn toàn dân rèn luyện thể chất

VHO - Hà Tĩnh đang sở hữu hệ thống sân vận động (SVĐ) cấp xã/phường quy mô lớn sau nhiều năm xây dựng nông thôn mới. Khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai, số lượng SVĐ tăng lên gấp đôi so với nhu cầu thực tế, tạo nên nghịch lý: hạ tầng đầu tư đồng bộ nhưng hoạt động thưa thớt.

Nguồn lực dồi dào nhưng chưa phát huy hết giá trị

Trong nhiều năm qua, Hà Tĩnh đầu tư hệ thống sân vận động (SVĐ) cấp xã/phường như một cấu phần quan trọng của tiêu chí Cơ sở vật chất văn hóa trong Chương trình nông thôn mới, đô thị văn minh.

Ghi nhận tại SVĐ xã Thạch Văn (cũ)

Khuôn viên SVĐ để hoang lâu ngày không sử dụng, cỏ mọc um tùm, sân khấu hư hỏng, xuống cấp

Rác được người dân vứt trong khuôn viên SVĐ

Khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được triển khai, mỗi xã có từ 2 đến 3 SVĐ, thậm chí có nơi tới 4 sân. Bối cảnh mới đặt ra yêu cầu cấp thiết: khai thác hiệu quả hệ thống thiết chế thể dục thể thao, biến các SVĐ thành không gian sinh hoạt cộng đồng năng động, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân.

Theo ghi nhận của Văn Hoá, hiện, nhiều xã, phường tại Hà Tĩnh sau sáp nhập đang quản lý 2 đến 3 SVĐ. Xã Đồng Tiến là ví dụ điển hình khi đồng thời sở hữu ba sân lớn thuộc ba xã cũ Thạch Trị, Thạch Hội và Thạch Văn. 

Mặc dù nằm ở vị trí trung tâm nhưng SVĐ xã Thạch Hội (cũ) sau sáp nhập về xã Đồng Tiến cũng bỏ hoang không sử dụng đến

Giai đoạn 2015-2025, mỗi sân đều được đầu tư bài bản nhằm hoàn thiện tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa. Tuy nhiên từ khi chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chỉ sân Thạch Trị cũ được khai thác thường xuyên cho các sự kiện chính trị và giờ thể dục của trường học gần đó; hai sân còn lại hầu như không phát sinh hoạt động.

Tình trạng này không phải cá biệt, dù ở trung tâm như phường Thành Sen, Thạch Linh, Trần Phú nhưng đều xảy ra tình trạng tương tự. 

Mặc dù nằm ở vị trí trung tâm, sát cạnh trục đường lớn song SVĐ phường Thạch Linh (cũ) vẫn bỏ hoang

Nguyên nhân khách quan là lực lượng thanh thiếu niên ngày càng thích sân cỏ nhân tạo, trong khi những hình thức sinh hoạt cộng đồng như chiếu phim lưu động hay biểu diễn văn nghệ đã giảm mạnh. Cộng hưởng với nhịp sống thay đổi, các SVĐ ít hoạt động bắt đầu xuống cấp: cỏ dại mọc um tùm, hàng rào hư hỏng, khán đài loang lổ, mặt sân có nơi trở thành bãi rác. Một số hộ dân tận dụng đất trống để trồng rau hoặc cắt cỏ làm thức ăn chăn nuôi.

Cỏ mọc um tùm tại SVĐ phường Thạch Linh (cũ)

Người dân tranh thủ đến cắt cỏ về cho bò ăn

Khoá cổng tại SVĐ tét gỉ do lâu ngày không sử dụng

Điều này đặt trong tương quan với mức đầu tư hàng tỷ đồng cho mỗi SVĐ khiến bài toán hiệu quả sử dụng càng trở nên cấp bách. Cụ thể như SVĐ xã Thạch Trị đã nâng cấp hơn 1,07 tỷ đồng năm 2022, xã Thạch Văn gần 950 triệu đồng năm 2015 và xã Thạch Hội hơn 1,1 tỷ đồng năm 2019. Những SVĐ này đều đạt tiêu chuẩn diện tích 13.000 m², có hàng rào cứng, khán đài mái che và mặt sân bằng phẳng.

Vướng mắc sau sáp nhập

Theo ông Trần Viết Hiệu - Phó Trưởng phòng Quản lý Thể thao, Sở VHTTDL Hà Tĩnh, trước khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, toàn tỉnh Hà Tĩnh có 209 xã/phường với 173 SVĐ đáp ứng yêu cầu trong xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Ngoài ra, còn có 1.600-1.700 sân thể thao quy mô nhỏ hơn thuộc sự quản lý của các thôn, tổ dân phố.

Để hoang không sử dụng, SVĐ phường Thạch Linh (cũ) nay là phường Thành Sen được một đơn vị tổ chức sự kiện sử dụng để lắp ráp nhà rạp

Sau khi sáp nhập còn 69 đơn vị hành chính nhưng số sân vẫn giữ nguyên, dẫn đến việc mỗi xã cùng lúc quản lý nhiều SVĐ. Đây chính là nút thắt khiến nhiều công trình rơi vào trạng thái “để không”, bởi địa phương buộc phải dồn hoạt động về một sân trung tâm để tiện vận hành.

Mặt khác, quy định pháp lý về tài sản công không cho phép thanh lý hoặc chuyển công năng với công trình dưới 20 năm sử dụng. Do đó, dù có nhu cầu điều chỉnh mục đích khai thác, các xã/phường cũng khó thực hiện nhanh chóng. 

Tình trạng bỏ hoang cũng xảy ra tương tự tại SVĐ phường Trần Phú

Song, theo ông Hiệu, Hà Tĩnh đã quy hoạch rất tốt quỹ đất văn hóa - thể thao từ sớm, tạo dư địa phát triển phong trào thể dục thể thao quần chúng trong giai đoạn mới.

Trong giai đoạn phát triển mới, để SVĐ không còn nằm im, Sở VHTTDL đã đưa ra nhiều định hướng mang tính khả thi, gắn với nhu cầu thực tế của từng địa phương. Ví dụ như các SVĐ dư thừa có thể chuyển giao cho thôn, tổ dân phố quản lý để khai thác hiệu quả hơn. Ở quy mô nhỏ, cộng đồng dân cư có điều kiện tổ chức giải bóng đá, hội khỏe, ngày hội văn hóa hoặc huy động xã hội hóa chỉnh trang sân. Đây là hướng giải quyết giúp “đánh thức” những công trình lâu nay ít hoạt động.

Hình ảnh Đại hội Thể dục Thể thao vừa được UBND xã Hương Sơn tổ chức

Một số nơi đang thử nghiệm xã hội hoá để cải tạo thành sân cỏ nhân tạo để vừa đáp ứng nhu cầu tập luyện vừa có kinh phí bảo trì hàng tháng. Mô hình này giúp giảm áp lực ngân sách và tạo hướng khai thác bền vững.

“Năm 2025, tỉnh yêu cầu 100% xã/phường tổ chức Đại hội Thể dục - Thể thao. Việc khôi phục phong trào thể thao cơ sở không chỉ tạo sinh khí mà còn là điều kiện quan trọng để SVĐ được sử dụng đều đặn, thay vì chỉ phục vụ vài sự kiện trong năm”, ông Hiệu nói.

Hiện, ngành giáo dục cũng được khuyến khích phối hợp địa phương để sử dụng SVĐ trong hoạt động ngoại khóa, tạo câu lạc bộ thể thao cho học sinh. Đây là giải pháp hai chiều giúp trường học có thêm không gian rèn luyện, địa phương tận dụng hạ tầng sẵn có, tránh bỏ phí công trình.

Trong giai đoạn mới, khi đời sống văn hoá được yêu cầu chú trọng với phương châm toàn dân tăng cường thể dục thể thao, các cơ quan quản lý nhà nước cần có giải pháp mới để SVĐ phát huy được hiệu quả sử dụng

Theo ông Ngô Đình Long - Phó Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới tỉnh Hà Tĩnh, dự thảo Bộ tiêu chí giai đoạn 2026 - 2030 tiếp tục nhấn mạnh vai trò của cơ sở vật chất văn hóa trong nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Việc chuyển hóa công năng các SVĐ không chỉ là yêu cầu thực tiễn mà còn là xu thế phát triển tất yếu của mô hình nông thôn mới hiện đại.

Hà Tĩnh đang đứng trước cơ hội lớn: từ một hệ thống SVĐ rộng khắp, nếu biết kích hoạt nhu cầu rèn luyện, thúc đẩy phong trào thể thao quần chúng và khuyến khích cộng đồng cùng tham gia quản lý, các SVĐ sẽ trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng đúng nghĩa; là nơi rèn luyện sức khỏe, xây dựng tinh thần đoàn kết và nâng cao đời sống văn hóa cho người dân.

 

Nguồn: https://baovanhoa.vn/the-thao/svd-can-duoc-danh-thuc-trong-giai-doan-toan-dan-ren-luyen-the-chat-187787.html