ฟืนเก่า

ในสมัยก่อนในชนบททางภาคใต้ ผู้คนมักเก็บกิ่งไม้หรือใบมะพร้าวที่ร่วงหล่นมาสับเป็นชิ้นๆ ตากแห้ง แล้วเก็บไว้เป็นเชื้อเพลิง ฟืนแห้งที่กองรวมกันไว้มักจะเปียกน้ำได้ง่าย ชาวบ้านจึงมักใช้ไม้ยาว ต้นคาจูพุต หรือต้นไผ่เก่าๆ ยึดไว้ที่ปลายทั้งสองข้างของฟืน เพื่อให้วางซ้อนกันได้ง่ายและไม่ล้ม กองฟืนในลานบ้านมักจะสูงกว่า 1.5 เมตร ส่วนกองฟืนในครัวก็ถูกออกแบบมาให้มีความสูงและความกว้างที่เหมาะสมกับความสูงของครัว

ฉันจำภาพคุณยายเก็บใบมะพร้าวแห้งเป็นมัดๆ ทุกวันได้อย่างชัดเจน บ้านเกิดของคุณปู่สมัยนั้นมีต้นไม้ขึ้นหนาแน่น อากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี ปกติแล้วแค่ไปเก็บกิ่งแห้งที่สวนก็เพียงพอสำหรับหุงข้าวแล้ว ทุกครั้งที่สวนถูกถาง จะมีการโค่นต้นไม้เพื่อถางพื้นที่ปลูกต้นไม้ผล หรือหาไม้มาทำเฟอร์นิเจอร์ กิ่งที่ไม่ได้ใช้จะถูกกองรวมกันในสวน รอให้ใบร่วงหมดก่อน แล้วจึงตัดมาวางซ้อนกันเป็นกอง

ไม้ฟืนมีหลายชนิด เช่น บวบ มะยม ใบมะพร้าว กะลามะพร้าว และชนิดที่หรูหรากว่า ได้แก่ ไม้โกงกาง ไม้โกงกาง ฯลฯ ต้นไม้แต่ละชนิดมีความสามารถในการติดไฟที่แตกต่างกัน ต้นไม้ที่ติดไฟเร็วจะไหม้เกรียมและกลายเป็นขี้เถ้าเมื่อถูกเผา ต้นไม้ที่ติดไฟช้าจะติดไฟลึกและยาวนาน เมื่อไฟดับจะกลายเป็นถ่านที่ยังสามารถนำมาใช้ย่างแห้ง ย่างปลา ย่างเนื้อ หรือต้มน้ำสำหรับชงชาได้

กองไม้ฟืนในบริเวณบ้านในชนบท

การมีกองฟืนที่เป็นระเบียบเรียบร้อยสวยงามพร้อมฟืนนานาชนิดเป็นงานหนักของปู่ย่าตายายและพ่อแม่ของฉันในสมัยนั้น บ้านของปู่ย่าตายายฝั่งพ่อมีสนามหญ้ากว้างใหญ่ ทุกบ่ายเมื่อท้องฟ้าแจ่มใสและลมเย็นสบาย แม่จะชงชาร้อนหนึ่งกาแล้ววางไว้บนโต๊ะในสนามหญ้า เพื่อให้ทุกคนในครอบครัวมารวมตัวกันในสนามหญ้าเพื่อสับและกองฟืน

พ่อกับปู่ของฉันเลื่อยไม้ฟืนขนาดใหญ่ แล้วผ่าออกเป็นท่อนเล็กๆ เพื่อให้ง่ายต่อการจุดไฟในครัว แม่ของฉันนั่งข้างหนึ่งสับฟืนมะพร้าว ใบมะพร้าวเก่าๆ จะถูกลากลงมาหรือร่วงหล่นลงมาเองตามธรรมชาติ แล้วกองรวมกันไว้ในสนาม แม่ของฉันลอกใบมะพร้าวทั้งหมดออก รวบรวมเป็นมัดใหญ่ๆ แล้วนำไปวางไว้บนชั้นลอยในครัว แล้วสับใบมะพร้าวให้เป็นชิ้นสั้นๆ คุณยายของฉันวางใบมะพร้าวเป็นชั้นๆ เฉียงๆ เพื่อให้ฟืนมีพื้นที่แห้งเร็ว และคุณยายของฉันจะวางฟืนซ้อนกันก็ต่อเมื่อชั้นฟืนแห้งสนิทแล้วเท่านั้น

นั่นคือวิถีชีวิตของคนในชนบท โดยเฉพาะผู้สูงอายุ ไม่ว่าครอบครัวจะยากจนหรือมั่งคั่ง พวกเขาก็ยังคงรักษาวิถีชีวิตแบบประหยัดเมื่ออิ่มท้องไว้กินเมื่อหิวโหย และเมื่อแดดออก พวกเขาก็ยังคงต้องกังวลเมื่อฝนตกหนัก นั่นคือหลักธรรมที่ปู่ย่าตายายและพ่อแม่ของเราย้ำเตือนเราอยู่เสมอ สิ่งของใดๆ ก็ตามต้องใช้ให้ถูกวิธีและประหยัด ไม่ฟืนก็เช่นกัน แม้จะมีฟืนมาก แต่ถ้าเราไม่เก็บฟืนแห้งไว้ ในช่วงฤดูฝนก็จะไม่มีฟืนสำหรับจุดไฟหุงข้าว

ผู้หญิงกำลังกองฟืนไว้ให้แห้งก่อนจะวางลงบนกอง

ในครัวของบ้านในชนบท กองฟืนแสดงถึงการมองการณ์ไกล กองฟืนไม่เคยว่างเปล่า หลังจากใช้งานไปหนึ่งหรือสองวัน ฟืนก็จะมีเหลือมาเติมเต็มกองฟืนที่เต็มอยู่เสมอ กองฟืนแสดงถึงความขยันหมั่นเพียรและความอุตสาหะของผู้คนในชนบท โดยเฉพาะผู้หญิง เมื่อพิจารณาจากวิธีการวางกองฟืน เราจะสามารถรับรู้ถึงนิสัยใจคอของคนที่ทำฟืนเหล่านั้นได้ กองฟืนที่จัดวางอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย แต่ละประเภทฟืนเป็นสัญลักษณ์ของความชำนาญและความพิถีพิถันของเจ้าของบ้าน

กองฟืนในสนามก็เตรียมไว้พร้อมแผ่นยางรอง เผื่อฝนตกกระทันหัน ทุกครั้งที่ท้องฟ้าเริ่มมีเมฆดำ สิ่งแรกที่คุณยายจะขอให้หลานๆ ทำคือรวบรวมฟืนมาคลุม ตอนนั้นเรากำลังเล่นโยนกระป๋องกันอยู่ในสนาม แล้วก็รีบวิ่งไปช่วยคุณยายทันที

กองฟืนยาวเหยียดบนระเบียงบ้านคุณปู่คุณย่าเป็นสถานที่ที่ทำให้เราหวนคิดถึงความทรงจำมากมาย ทุกวันหลังเลิกเรียน เมื่อท้องฟ้าแจ่มใสและอากาศเย็นสบาย เราจะไปเล่นซ่อนหากันที่นั่น ตูชอบแกล้งน้องๆ ส่วนอุต วัย 3 ขวบก็ไล่ตามตูไปรอบๆ กองฟืน ดูทั้งน่ารักและตลก เสียงหัวเราะดังก้องไปทั่วมุมหนึ่งของสนาม

ต้องขอบคุณฟืนที่ทำให้ทุกครั้งที่แม่ทำอาหาร แม่สามารถหยิบฟืนออกมาใช้ได้อย่างง่ายดาย ข้าวสวยร้อนๆ กับซุปก็สุกอย่างรวดเร็ว ทุกคนในครอบครัวนั่งใต้ร่มเงาของต้นแอปเปิ้ลสตาร์หน้าบ้าน รวมตัวกันเพื่อรับประทานอาหารมื้ออุ่นๆ ที่กลมกล่อม ทุกครั้งที่มีงานเลี้ยง ฟืนก็ยิ่งมีความสำคัญมากขึ้น และมีคนนำฟืนกลับบ้านไปทำอาหารจานใหญ่ๆ มากมาย

ก่อนเทศกาลเต๊ด ครอบครัวของฉันได้ถือโอกาสหาฟืนที่แข็งแรงมาทำบั๋นเต๊ด ช่วงบ่ายแก่ๆ ของปี คุณยายและคุณแม่ถือโอกาสห่อตะกร้าบั๋นเต๊ดให้เสร็จ คุณพ่อและคุณปู่ได้เตรียมน้ำสำหรับทำบั๋นเต๊ดในสวน เราวิ่งออกไปที่กองฟืนเพื่อนำฟืนที่แข็งแรงมาให้คุณปู่ทำบั๋นเต๊ด

ข้างหม้อข้าวเหนียว กลิ่นหอมของข้าวเหนียวลอยฟุ้ง พ่อวางฟืนไว้ข้างๆ เพื่ออบขนมข้าวเหนียว ส่วนแม่ก็นำเตาออกมาทำแยมมะพร้าว บนเสื่อบางๆ ในลานดินหน้าบ้าน เราเอาหัวพิงขาคุณปู่ ขณะที่คุณปู่ลูบหัวเราและเล่านิทานให้ฟัง

ฉันเงยหน้ามองท้องฟ้าไร้แสงจันทร์และไร้ดาวในคืนส่งท้ายปีเก่า หมอกค่อยๆ เย็นลง แต่ไฟสีแดงยังคงลุกโชนอยู่ พร้อมด้วยความรักของปู่ย่าตายายและพ่อแม่ที่ทำให้วัยเด็กของฉันอบอุ่นขึ้น และไม่เคยจางหายไปจากความทรงจำง่ายๆ

บทความและรูปภาพ: NHA UYEN

แหล่งที่มา