จิตวิญญาณตะวันออก: เสียงเรียกจากทะเล

คราวนี้ลุงตุ้มกำลังเช็คค่าใช้จ่าย ส่วนป้าก็นั่งยองๆ อยู่บนระเบียงทำกะหล่ำปลีดอง อาหารจานนี้ทำเองให้ลูกเรือกินเป็นเครื่องเคียง แม้จะต้องใช้ความพยายามสักหน่อย แต่ราคาก็ถูกกว่าซื้อข้างนอกตั้งครึ่งนึง ป้าบ่นพึมพำ

จากลมทะเลเค็มๆ ผมมองออกไปยังธงสีแดงประดับดาวสีเหลืองบนห้องโดยสารของเรือที่จอดชิดกัน ทันใดนั้น ความทรงจำสมัยที่ผมร้องไห้ในห้องเรียนอนุบาลของคุณหนี่ก็ผุดขึ้นมาอีกครั้ง กว่า 20 ปีแล้วนับตั้งแต่ครั้งสุดท้ายที่ผมกลับมายังบิ่ญเจิว (บ่าเหรียะ-หวุงเต่า) ดินแดนแห่งมนุษยชาติอันเอื้อเฟื้อ แต่เปี่ยมไปด้วยความทรงจำอันแสนหวานในวัยเด็ก

Hào khí miền Đông: Biển gọi - Ảnh 1. — เรือที่พลุกพล่าน

ฉันคิดว่ามันเป็นโชคชะตาที่พ่อแม่ของฉันเลือกบิ่ญเจิวเป็นถิ่นฐาน เมื่อฉันมาถึงดินแดนนี้ตอนอายุเพียง 6 ขวบ ความสับสนในตอนแรกของฉันก็หายไปอย่างรวดเร็วด้วยความสุขและความหลงลืมของเด็กๆ บ้านที่ฉันอาศัยอยู่เป็นบ้านไม้ริมทะเล ล้อมรอบด้วยบ้านทรุดโทรมหลังอื่นๆ มีถนนทรายที่จมลงไปในเท้าของฉัน และมีน้ำทะเลที่ถูกคลื่นซัดเข้ามาเป็นแถบ บ้านของลุงทัมและลุงเหมยก็สร้างติดกัน พี่น้องทั้งสามช่วยเหลือกันฝ่าคลื่นลมแรงเพื่อนำอวนที่เต็มไปด้วยปลาและกุ้งกลับมา

สมัยก่อน ที่นี่ยังคงความดิบเถื่อนอยู่มาก ทุกครั้งที่เราไปบ้านปู่ย่าฝ่ายแม่ เราต้องรอรถบัสนานกว่าชั่วโมง มีอยู่ครั้งหนึ่งที่แม่บอกให้รอก่อนแล้วค่อยกลับบ้านไปเอาของเพิ่ม วันนั้นรถบัสมาถึงก่อนเวลา แต่แม่ก็ยังไม่กลับมา ฉันงงๆ แล้วก็วิ่งไปหาทั้งน้ำตา พอกลับมา ของฉันก็ยังอยู่ครบ คนขับยืนคุยเรื่องปลาที่เพิ่งมาถึงเมื่อเช้า หรือฟักทองที่พ่อค้าเอามาขายในตลาดราคาส่ง ไม่มีใครบ่นว่าต้องรอนาน พวกเขาเคยชินกับการนินทา แต่ก็ไม่เคยทำให้ผู้อพยพอย่างเรารู้สึกเหงา ความรักที่ผู้คนที่นี่มีให้กันนั้นหวานชื่นพอๆ กับวิธีการปรุงรสอาหารของพวกเขา ดังนั้นแม้ว่าวันเหล่านั้นจะเป็นช่วงเวลาที่ยากลำบาก แต่พ่อแม่ของฉันก็ไม่เคยคิดที่จะจากดินแดนนั้นไป แม้เพียงชั่วครู่ เพียงแต่บางครั้งชีวิตก็เลือกทางแยกที่บังคับให้เราก้าวต่อไป

การกลับมาบิ่ญเจิวครั้งนี้ก็เป็นเรื่องบังเอิญที่จงใจเช่นกัน ผมได้ไปเยี่ยมลุงทัม พี่ชายคนเดียวในบรรดาพี่น้องสามคนที่ยังคงเกาะติดคลื่นซัดฝั่ง ในอีกสองวันข้างหน้าจะเป็นวันครบรอบการเสียชีวิตของพ่อ และยังเป็นวันครบรอบ 100 วันนับตั้งแต่ลุงเหมยเสียชีวิตอีกด้วย รวดเร็วราวกับเสียงแมลงปอโบยบินประกาศฝนบนเนินทราย

ยี่สิบปีก็เพียงพอที่จะเปลี่ยนเด็กหญิงตัวน้อยที่เคยร้องไห้ให้กลายเป็นเด็กหญิงเงียบขรึมและร้องไห้ ยี่สิบปีก็เพียงพอที่จะเปลี่ยนบ้านไม้เรียบง่ายให้กลายเป็นคฤหาสน์กว้างขวาง เปลี่ยนทรายดูดให้กลายเป็นยางมะตอย เปลี่ยนผืนดินติดทะเลที่เคยมีกลิ่นปลาสดให้กลายเป็นถนนสายใหม่ที่กว้างขวางและพลุกพล่าน ฉันยืนตะลึงงันอยู่บนผืนดินที่เคยรู้จัก ทันใดนั้นก็กลายเป็นคนแปลกหน้าในสายตาของเด็กๆ ในละแวกนั้น มีความคิดถึงอยู่บ้าง ในชีวิตคนเราจะมียี่สิบปีได้สักกี่ครั้งกัน

ฉันรู้สึกประหลาดใจมากเมื่อระหว่างทางกลับไปบ้านลุง เจอรีสอร์ทชื่อดังขนาดใหญ่มากมาย ทะเลถูกใช้ประโยชน์ในหลากหลายรูปแบบ หน้าตาของผืนดินและผู้คนที่นี่จึงค่อยๆ เปลี่ยนแปลงไป บรรยากาศยังคงร่าเริงและกล้าหาญเช่นเดิม แต่ความขยันขันแข็งกลับน้อยลง เสียงหัวเราะมากขึ้นเมื่อเห็นเด็กๆ ไปโรงเรียน หลายครอบครัวในละแวกนั้นซื้อรถยนต์ ถนนที่ขยายใหญ่ขึ้นก็สะดวกต่อการสัญจรและขนส่งสินค้ามากขึ้น ไม่มีรถ "รอ" เหมือนแต่ก่อนอีกต่อไป นอกจากความรู้สึกคิดถึงเล็กๆ น้อยๆ แล้ว ฉันรู้สึกดีใจจริงๆ ที่ผืนดินอันงดงามแห่งนี้ได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก

ฉันกลับมาแบบไม่ทันตั้งตัว แต่ป้าก็ยังพอมีเวลาเตรียมอาหารไว้เยอะทีเดียว ทั้งสลัดปลาดิบและอาหารหม้อไฟ เรายังคงปูเสื่อกินข้าวบนพื้นเหมือนเดิม ทุกคนนั่งจิบไวน์รสเผ็ดร้อนพลางเล่าเรื่องราวชีวิตประจำวันให้กันฟัง ตอนแรกที่รู้สึกแปลกๆ ก็ค่อยๆ เปลี่ยนเป็นรอยยิ้ม

หลังจากเก็บเงินมาหลายปี ลุงตุ้มก็สามารถซื้อเรือส่วนตัวและจ้างลูกเรือไปด้วยได้ ทำให้การเดินทางครั้งนี้ง่ายขึ้นกว่าเดิม ผมของเขามีสีเงินเจือปน ทำให้ผิวที่ไหม้แดดยิ่งเด่นชัดขึ้น ดวงตาของเขาจ้องมองออกไปยังท้องทะเล เสียงของเขาค่อยๆ แหบแห้ง ก่อนจะเริ่มแหบพร่าราวกับกำลังเร่งเร้าว่า "พ่อกับลุงมั่วยเสียชีวิตแล้ว เหลือเพียงฉันคนเดียว รีบหาที่จอดเรือเร็วเข้า ตอนที่ฉันยังแข็งแรงดี จะได้ดูแลเธอได้" พูดจบเขาก็หยุดชะงัก ทันใดนั้นดวงตาของฉันก็แดงก่ำ รู้สึกสงสารไหล่ที่แบกรับภาระหนักอึ้งอยู่แล้ว แต่ก็ยังพยายามแบกรับภาระของครอบครัวใหญ่ เหมือนกับพ่อของฉัน ลุงมั่วย ลุงตุ้ม ท้องทะเลมอบหนทางให้เราได้ใช้ชีวิต แต่ก็พรากสิ่งล้ำค่าที่สุดไปจากเรา พ่อของฉัน เสียชีวิตระหว่างการเดินทางอันไกลโพ้น...

หลังจากครุ่นคิดอยู่ครู่หนึ่ง ฉันก็กอดไหล่เรียวบางที่ยื่นออกมาของเขา เรานั่งมองเรือลำต่างๆ ที่กำลังเตรียมตัวออกเดินทางอย่างขะมักเขม้น ฟังเสียงคลื่นซัดสาดอยู่ไกลลิบ ราวกับเสียงเรียกจากท้องทะเลอันไกลโพ้นเมื่อยี่สิบปีก่อน