Thị trường 10.000 tỷ USD, kỷ nguyên robot bước ra khỏi "lồng sắt"

Ngày 4/12, trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học và Công nghệ VinFuture, tọa đàm “Robot và Tự động hóa Thông minh” đã quy tụ nhiều chuyên gia hàng đầu thế giới và Việt Nam để thảo luận về những xu hướng đang định hình tương lai robot.

Các chuyên gia hàng đầu thế giới và Việt Nam đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về sự chuyển dịch mang tính lịch sử của ngành robot: Sự kết hợp giữa vật liệu mềm và trí tuệ nhân tạo.

Không còn là những cỗ máy cứng nhắc trong lồng sắt công nghiệp, robot đang dần trở nên "mềm mại" hơn, thông minh hơn và sẵn sàng bước vào không gian sống của con người.

Cuộc cách mạng “phần xác”

Trong nhiều thập kỷ, robot đồng nghĩa với kim loại, khớp cứng và động cơ servo chính xác. Tuy nhiên, GS Kurt Kremer đã mở đầu tọa đàm bằng một hướng đi hoàn toàn khác: Sử dụng vật liệu mềm như polymer để chế tạo robot.

Khác với silicon hay kim loại, vật liệu polymer mềm sở hữu những ưu điểm vượt trội: Nguồn cung dồi dào, giá thành rẻ, nhẹ và khả năng biến đổi cấu trúc linh hoạt. Điểm đột phá nằm ở tính "nhạy cảm" của vật liệu.

"Vật liệu polymer mềm có khả năng phản ứng thuận nghịch và nhạy bén với các tác nhân kích thích bên ngoài như trương nở trong nước, co lại trong cồn hoặc biến đổi thể tích dưới tác động của điện trường/từ trường”, GS Kurt Kremer chia sẻ.

Điều này cho phép tạo ra các robot có khả năng mô phỏng sinh học cao, tiếp xúc an toàn với con người và thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi sự tinh tế mà robot cứng không thể làm được.

Thị trường 10.000 tỷ USD, kỷ nguyên robot bước ra khỏi lồng sắt - 2 — GS Ho-Young Kim chia sẻ tại toạ đàm về vật liệu robot (Ảnh: Minh Nhật).

Tuy nhiên, GS Ho-Young Kim chỉ ra thách thức lớn nhất của kỷ nguyên chính là việc kiểm soát sự biến dạng.

Robot công nghiệp truyền thống xử lý tốt vật cứng (linh kiện ô tô) vì hình dạng cố định. Nhưng vật liệu mềm như vải vóc, quần áo, hình dạng liên tục thay đổi khiến robot "bối rối".

Các nhà khoa học đang tập trung cải tạo bộ phận gắp mô phỏng ngón tay người và phát triển thuật toán để robot "nhận thức" được sự biến dạng của vật liệu, từ đó thao tác khéo léo như nhặt một chiếc áo phông mà không làm nhàu.

Nếu vật liệu mềm giúp robot linh hoạt về thể xác, thì các mô hình AI thế hệ mới đang giúp chúng lột xác về tư duy. GS Tan Yap Peng nhấn mạnh sự chuyển dịch từ robot "đơn nhiệm" sang "đa nhiệm".

Trước đây, để robot gấp quần áo, kỹ sư phải lập trình từng dòng lệnh cứng nhắc. Ngày nay, với sự bùng nổ của các mô hình nền tảng như Gemini hay OpenAI, chúng ta đang chứng kiến sự ra đời của mô hình, ngôn ngữ và hành động.

Robot VLA hiện đại (VLA: Vision-Language-Action: Thị giác-Ngôn ngữ-Hành động) có thể hiểu thế giới thực qua camera, hiểu mệnh lệnh tự nhiên của con người (ví dụ “Hãy dọn bàn ăn”) và chuyển đổi dữ liệu thành thao tác vật lý cụ thể.

Nhờ VLA, robot tương lai sẽ có khả năng tự chẩn đoán, tự sửa lỗi và hoạt động như một thực thể đa năng thay vì một cỗ máy chuyên dụng.

TS Nguyễn Trung Quân (Chủ tịch VinMotion) cho biết, đây là sự hội tụ đỉnh cao nơi AI thoát khỏi màn hình máy tính để điều khiển một thân thể vật lý trong thế giới thực.

Thị trường này được dự báo đầy tiềm năng với quy mô có thể đạt 10.000 tỷ USD trong thập kỷ tới. Động lực chính đến từ sự thiếu hụt lao động toàn cầu trầm trọng.

Theo CEO Nvidia, đến cuối thập kỷ này, thế giới sẽ thiếu ít nhất 50 triệu lao động.

Các chuyên gia cho rằng, dù robot chuyên dụng tối ưu hơn trong nhà máy, nhưng robot hình người là lựa chọn tốt nhất cho môi trường dân dụng.

Thế giới của chúng ta (cầu thang, tay nắm cửa, công cụ lao động) được thiết kế cho con người; do đó, một robot có hình dáng con người sẽ dễ dàng hòa nhập và hoạt động hiệu quả nhất.

Thách thức

TS Quân chỉ ra thách thức cốt lõi: Để robot thông minh, cần dữ liệu thực tế. Nhưng để thả robot ra thực tế thu thập dữ liệu, chúng phải đủ thông minh và an toàn.

Giải pháp của các công ty tiên phong như VinMotion là tiếp cận theo lộ trình: Thu thập dữ liệu trong phòng Lab - thử nghiệm có kiểm soát - cải tiến liên tục dựa trên sai sót thực tế.

Bên cạnh bức tranh tươi sáng, tại phiên thảo luận bàn tròn, các chuyên gia cũng thẳng thắn nhìn nhận những rào cản lớn. Đầu tiên, việc xử lý rác thải từ robot (polymer, pin điện) là một bài toán nan giải.

GS Kurt Kremer đề xuất hướng tới vật liệu phân hủy sinh học, dù hiện tại chúng chưa đạt độ bền thẩm mỹ như mong muốn.

Bên cạnh đó, giấc mơ về robot có "cơ bắp" nhân tạo thực sự vẫn còn xa vời. Hiện tại, chúng ta vẫn đang ở giai đoạn mô phỏng cơ bằng motor và hệ thống truyền động, chưa thể đạt đến sự tinh vi của tế bào cơ sinh học.

Thị trường 10.000 tỷ USD, kỷ nguyên robot bước ra khỏi lồng sắt - 4 — Đông đảo những nhà khoa học, chuyên gia trong lĩnh vực robot tham dự toạ đàm (Ảnh: Minh Nhật).

Vấn đề đáng quan tâm khác chính là khi robot bước vào lĩnh vực chăm sóc người già và y tế, yếu tố an toàn là tối thượng; cần có các "lớp đệm an toàn" cả về vật lý lẫn thuật toán để ngăn ngừa rủi ro.

Theo các chuyên gia, với lợi thế về nhân lực trẻ, nền tảng phần mềm mạnh và khả năng sản xuất phần cứng đang lên, Việt Nam hoàn toàn có thể tham gia vào "sân chơi" toàn cầu này.

“Sinh viên cần nắm chắc kiến thức nền tảng nhưng phải có tư duy mở, và quan trọng nhất là phải được "lấm tay bùn", làm việc trực tiếp với robot để hiểu và làm chủ công nghệ”, GS Kim chia sẻ.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/thi-truong-10000-ty-usd-ky-nguyen-robot-buoc-ra-khoi-long-sat-20251204165352066.htm