Thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Sáng 11/12, Quốc hội đã thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế với 438/444 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (92,60%).

Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một cấu thành và là một điều kiện quan trọng để Trung tâm tài chính quốc tế hoạt động hiệu quả, đảm bảo niềm tin của nhà đầu tư.

Giải trình trước Quốc hội về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một dự án luật mới, khó và lần đầu tiên được Quốc hội xem xét, thông qua trên cơ sở các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Đến nay, các đại biểu Quốc hội đã cơ bản thống nhất với sự cần thiết phải ban hành Luật và các nội dung của dự thảo Luật. Đồng thời, có nhiều ý kiến góp ý rất tâm huyết, trách nhiệm với tư duy đột phá trong xây dựng pháp luật để tạo nền tảng pháp lý cho kiến tạo, phát triển đất nước trong giai đoạn mới, với nhiều nội dung đặc thù, vượt trội so với pháp luật hiện hành, áp dụng các nguyên tắc, quy định của hệ thống pháp luật thông luật, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và chuẩn mực, thông lệ, tập quán pháp luật đầu tư, kinh doanh quốc tế.

Một nội dung đáng chú ý, Luật vừa được Quốc hội thông qua đã mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán tại Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là người nước ngoài.

Tại báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật gửi tới các đại biểu Quốc hội, Tòa án nhân dân Tối cao cho hay quá trình thảo luận, đa số ý kiến tán thành quy định về nguồn bổ nhiệm Thẩm phán là người nước ngoài nhằm tạo cơ chế mở, đột phá, tạo niềm tin đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Có ý kiến đề nghị ưu tiên tuyển chọn Thẩm phán Vương quốc Anh để làm Thẩm phán tại Tòa án chuyên biệt. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị không nên quy định Thẩm phán là người nước ngoài mà chỉ nên quy định người nước ngoài làm chuyên gia tư vấn.

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua các luật và nghị quyết. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Giải trình về nội dung này, Tòa án nhân dân Tối cao khẳng định cần quy định Thẩm phán là người nước ngoài thực hiện nhiệm vụ xét xử tại Tòa án chuyên biệt.

Lý do bởi điều này tạo chính sách vượt trội trong tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt, tăng tính hấp dẫn, cạnh tranh, thu hút đầu tư nước ngoài, phù hợp với kinh nghiệm của một số Tòa án Trung tâm tài chính quốc tế lớn trên thế giới như Dubai, Kazakhstan, Singapore...

Bên cạnh đó, việc Thẩm phán nước ngoài có chuyên môn sâu, có uy tín và kinh nghiệm xét xử theo các hệ thống pháp luật khác nhau (thông luật, dân luật...) đáp ứng nhu cầu giải quyết tranh chấp đa dạng, mang tính quốc tế hóa cao, giúp tạo niềm tin đối với nhà đầu tư.

"Nhà đầu tư quốc tế sẽ yên tâm hơn khi tranh chấp của họ được xét xử bởi Thẩm phán có cùng nền tảng pháp lý," báo cáo của Tòa án nhân dân Tối cao nêu rõ.

Ngoài ra, điều này giúp giải quyết được yêu cầu cấp thiết phải có Thẩm phán đủ năng lực để giải quyết ngay các vụ việc tại Tòa án chuyên biệt sau khi Trung tâm tài chính đi vào hoạt động.

Đồng thời, tạo môi trường, điều kiện để Thẩm phán Việt Nam có cơ hội học hỏi kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng từ các Thẩm phán nước ngoài; tiến tới thực hiện được đầy đủ nhiệm vụ xét xử, giải quyết các vụ việc tại Tòa án chuyên biệt.

Một nguyên nhân quan trọng khác, thực tế hiện nay, Việt Nam chưa có Thẩm phán Việt Nam có đủ trình độ ngoại ngữ và năng lực chuyên môn, kinh nghiệm và uy tín quốc tế để xét xử ngay theo pháp luật thông luật khi Tòa án chuyên biệt đi vào hoạt động.

Nhiệm kỳ của thẩm phán là 5 năm

Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026. Luật này áp dụng đối với Tòa án chuyên biệt, thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc giải quyết vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt.

Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế là tòa án thuộc hệ thống Tòa án nhân dân được tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật này, có thẩm quyền xét xử, giải quyết các vụ việc tại Trung tâm tài chính quốc tế. Luật quy định rõ việc thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt bao gồm: Tòa sơ thẩm; Tòa phúc thẩm và bộ máy giúp việc. Tòa án chuyên biệt có chánh án, phó chánh án, chánh tòa, phó chánh tòa, thẩm phán, thư ký tòa án, công chức khác và người lao động. Trong đó, chánh án, phó chánh án tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Nhiệm kỳ của chánh án, phó chánh án là 5 năm kể từ ngày được bổ nhiệm. Chánh án, phó chánh án Tòa án chuyên biệt được lựa chọn, bổ nhiệm từ thẩm phán Tòa án chuyên biệt.

Liên quan quy định về thẩm phán, Luật nêu rõ thẩm phán Tòa án chuyên biệt là người nước ngoài hoặc công dân Việt Nam.

Thẩm phán là người nước ngoài phải đáp ứng nhiều tiêu chuẩn, điều kiện như đã hoặc đang là thẩm phán nước ngoài; luật sư, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh.

Thẩm phán người nước ngoài cũng phải có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại Tòa án chuyên biệt và không quá 75 tuổi, có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Thẩm phán là công dân Việt Nam phải có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp, am hiểu pháp luật về đầu tư, kinh doanh; có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh. Đặc biệt, luật nêu rõ yêu cầu "phải có năng lực tiếng Anh để xét xử, giải quyết vụ việc tại tòa án chuyên biệt."

Thẩm phán do Chủ tịch nước bổ nhiệm trên cơ sở đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao và nhiệm kỳ của thẩm phán là 5 năm kể từ ngày được bổ nhiệm.

Thẩm quyền giải quyết các vụ việc

Theo quy định của luật, Tòa án chuyên biệt có thẩm quyền giải quyết các vụ việc sau đây, trừ vụ việc có liên quan đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước: Vụ việc về đầu tư, kinh doanh giữa các Thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa Thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là Thành viên Trung tâm tài chính quốc tế.

Yêu cầu công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định của tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài giải quyết tranh chấp giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế.

Yêu cầu liên quan đến việc Trọng tài giải quyết tranh chấp giữa các thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với nhau hoặc giữa thành viên Trung tâm tài chính quốc tế với tổ chức, cá nhân khác không là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế theo quy định của pháp luật về trọng tài thương mại.

Vụ việc khác liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế mà có ít nhất một bên là thành viên Trung tâm tài chính quốc tế theo quy định của Tòa án nhân dân Tối cao./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/thong-qua-luat-toa-an-chuyen-biet-tai-trung-tam-tai-chinh-quoc-te-post1082446.vnp