Đạo diễn Hùng Lâm và tác giả Trần Đăng Nhân
Ngày 13-12, trong không khí thân tình chúc mừng sinh nhật lần thứ 67 đạo diễn Hùng Lâm, lời chia sẻ mộc mạc của tác giả Trần Đăng Nhân (sinh năm 1953) bỗng trở thành một lát cắt đẹp và hiếm của đời sống sân khấu: "Anh em mình là biên kịch và đạo diễn… đã cộng tác với nhau rất nhiều vở hài kịch ở Nhà hát Kịch IDECAF. Quan trọng là chưa bao giờ cãi nhau".
Một câu nói giản dị, nhưng phía sau đó là hơn hai thập niên cộng tác bền bỉ, là niềm tin nghề nghiệp, là sự hiểu nhau đến mức không cần tranh biện ồn ào, điều không phải cặp tác giả – đạo diễn nào cũng có được.
Từ quan hệ thầy – trò đến tri kỷ sáng tạo
Ít ai không biết rằng, Hùng Lâm từng là học trò của Trần Đăng Nhân khi còn theo học tại Trường Nghệ thuật Sân khấu II (nay là Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh TP HCM). Mối quan hệ thầy – trò ấy, theo thời gian, đã chuyển hóa thành một cặp đôi sáng tạo gắn bó, tôn trọng lẫn nhau và cùng hướng đến hiệu quả sân khấu.
Vở "Nụ cười của biển" là vở đầu tiên đạo diễn Hùng Lâm dàn dựng từ kịch bản của Trần Đăng Nhân năm 2003
Từ năm 2003, Hùng Lâm bắt đầu dàn dựng kịch bản của Trần Đăng Nhân. Đến nay, 7 kịch bản đã được đưa lên sàn diễn IDECAF, trở thành những tác phẩm vừa có giá trị nghệ thuật, vừa đạt doanh thu cao, chinh phục khán giả nhiều thế hệ: "Nụ cười của biển", "Bầu rượu càn khôn", "Pháp sư xuống núi", "Cần có ai đó để yêu thương", "Hương tình", "Sắc màu", "Hồn ai nấy giữ"…
Đó không chỉ là con số thống kê, mà là dấu ấn của một quy trình sáng tạo đồng hành, nơi kịch bản không tồn tại trong cô độc, mà luôn được thai nghén trong đối thoại.
"Đo ni đóng giày" cho sân khấu IDECAF
Điều đáng nói ở cặp Trần Đăng Nhân – Hùng Lâm là tính linh hoạt trong vai trò sáng tạo. Có kịch bản do Trần Đăng Nhân độc lập sáng tác, nhưng cũng có dự án chỉ khởi nguồn từ một ý tưởng phác thảo của đạo diễn Hùng Lâm, rồi cả hai được trao đổi, bàn bạc, ủ men, chưng cất thành kịch bản hoàn chỉnh.
Quá trình ấy không dừng ở bản thảo trên giấy. Tác giả và đạo diễn cùng chỉnh sửa, trao đổi, cân nhắc từng chi tiết để "đo ni đóng giày" cho đúng với ê kíp diễn viên của Nhà hát Kịch IDECAF – nơi mỗi diễn viên đều có cá tính diễn xuất riêng, đòi hỏi kịch bản phải "sống", phải linh hoạt và mở.
Trần Đăng Nhân cho rằng, đó chính là thuận lợi lớn nhất: khi ê kíp hiểu nhau, không chỉ tạo ra tác phẩm hay, mà còn bán được vé – một tiêu chí không thể xem nhẹ trong bối cảnh sân khấu TP HCM hiện nay.
Tác giả Trần Đăng Nhân
Vượt qua "lời nguyền" mâu thuẫn tác giả – đạo diễn
Trong đời sống sân khấu, mối quan hệ giữa tác giả và đạo diễn thường tiềm ẩn mâu thuẫn. Không ít trường hợp kịch bản bị "bẻ gãy", đạo diễn bị cho là "lấn sân", còn tác giả thì "nóng ruột" trước bản dựng khác với tưởng tượng ban đầu.
Trần Đăng Nhân nhìn vấn đề rất điềm tĩnh: "Ăn thua là do mình quan niệm. Đạo diễn nào cũng có bản dựng riêng, cách kể chuyện theo sáng tạo của mình nên tác giả đừng nóng ruột về vấn đề này".
Đó là quan niệm của một người viết từng trải, tin vào sáng tạo tập thể, và hiểu rằng sân khấu là nghệ thuật tổng hợp – nơi kịch bản chỉ thật sự hoàn chỉnh khi được sống trên sàn diễn.
Tiếp nối truyền thống những cặp đôi vàng của sân khấu
Ở tuổi 73, Trần Đăng Nhân nhìn mối quan hệ sáng tạo của mình với Hùng Lâm trong dòng chảy rộng hơn của lịch sử sân khấu Việt Nam. Ông nhắc đến Hà Triều – Hoa Phượng, cặp soạn giả đã tạo nên một giai đoạn rực rỡ của sân khấu cải lương; hay một thời Bùi Quốc Bảo – Hoàng Hiệp với nhiều kịch bản giá trị; và hôm nay là Đình Toàn – Quang Thảo, những người đang tiếp tục chắp bút cho các sáng tạo mới.
Ở đó, điểm chung là tài năng sáng tạo và sự tin cậy, tôn trọng lẫn nhau, yếu tố cốt lõi để sân khấu không chỉ tồn tại, mà phát triển bền vững.
Những dự án đang chờ phía trước
Kịch bản "Đánh cắp trái tim", tham gia Trại sáng tác do Hội Sân khấu TP HCM tổ chức năm 2024 tại Phan Rang, là một dự án mới trong hành trình cộng tác của hai nghệ sĩ. Bên cạnh đó, theo Trần Đăng Nhân, nhiều dự án phối hợp trong năm mới đã được chuẩn bị, dù chưa thể công bố.
Không ồn ào, không khoa trương, mối quan hệ Trần Đăng Nhân – Hùng Lâm lặng lẽ bồi đắp cho sân khấu bằng niềm tin nghề nghiệp, bằng sự thấu hiểu, và bằng một tinh thần làm nghề hiếm có.
Họ cùng nhau sáng tạo, cùng nhau chịu trách nhiệm, và cùng hướng về khán giả. Khi mạng xã hội bùng nổ, đã không ít trường hợp tác giả, đạo diễn lên mạng công kích nhau sau một vài dự án.
Giữa muôn vàn biến động của đời sống sân khấu TP HCM hôm nay, câu chuyện "chưa bao giờ cãi nhau" là một kỷ niệm đẹp trong ngày sinh nhật của một đạo diễn tài hoa.
Đó còn là một bài học nghề về cách người nghệ sĩ đối thoại với nhau để giữ cho ánh đèn sân khấu luôn sáng.
Nguồn: https://nld.com.vn/vi-sao-dung-7-vo-an-khach-hung-lam-chua-bao-gio-cai-lon-voi-tran-dang-nhan-196251214085417001.htm
Bình luận (0)