Xây thêm trường lớp, hướng tới bỏ kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10

Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ hoàn thành phổ cập THPT và tương đương. Trong phát biểu tại Lễ khai giảng năm học mới của ngành Giáo dục tháng 9/2025 và tiếp xúc cử tri TP Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh yêu cầu sớm phổ cập giáo dục phổ thông và giảm áp lực thi chuyển cấp cho học sinh.

Đồng tình với chủ trương này, rất nhiều phụ huynh học sinh, giáo viên đề xuất địa phương cần ưu tiên đầu tư xây thêm trường lớp, tiến tới bỏ bớt các kỳ thi gây áp lực cho học sinh như thi tuyển sinh vào lớp 10.

Học sinh Hà Nội tranh suất vào lớp 10 công lập năm học 2025-2026. Ảnh minh hoạ

Ngoài 4 địa phương gồm Cà Mau, Gia Lai, Vĩnh Long, Lâm Đồng xét tuyển học bạ để tuyển sinh vào lớp 10, các địa phương còn lại đều áp dụng phương thức thi tuyển để tuyển sinh vào lớp 10. Tuy nhiên, trong số các địa phương tổ chức thi tuyển, áp lực chủ yếu đổ dồn về một số thành phố lớn, nơi có số lượng học sinh nhiều, hằng năm tăng nhanh nhưng trường lớp chưa đáp ứng đủ nhu cầu.

Theo phản ánh của nhiều phụ huynh học sinh, cuộc đua căng thẳng này không chỉ tạo áp lực lớn cho học sinh mà còn khiến gia đình mệt mỏi vì lịch đưa đón, học thêm, luyện thi tốn kém. Nhiều giáo viên cho biết, đã có không ít học sinh rơi vào trầm cảm khi không đỗ vào lớp 10, thậm chí đã xảy ra những trường hợp đau lòng, đáng tiếc.

Tại Hà Nội, do tính cạnh tranh cao khi trung bình hằng năm chỉ có khoảng từ 60-63% học sinh tốt nghiệp THCS có cơ hội vào lớp 10 công lập nên kỳ thi này luôn được đánh giá là “khốc liệt” hơn cả thi đại học. Đặc biệt, tại các khu vực nội đô, số lượng trường công lập rất hạn chế và nhiều năm chưa có trường mới được xây dựng khiến mức độ cạnh tranh để giành suất vào lớp 10 ngày càng gay gắt. Trước thực trạng trên, nhiều ý kiến cho rằng, thành phố cần bổ sung, xây thêm các trường THPT công lập để học sinh có đủ chỗ học, giảm áp lực thi cử không cần thiết cho học sinh, tiến tới bỏ kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10.

Chị Nguyễn Thanh Hà, phụ huynh học sinh tại phường Đại Kim (Hà Nội) cho biết, trên địa bàn Thủ đô có hơn 2.000 trường công lập từ mầm non, tiểu học, THCS và THPT. Tuy nhiên, số lượng trường THPT hiện quá mỏng, quá ít chỉ hơn 120 trường trong khi số học sinh tốt nghiệp THCS thi tuyển vào lớp 10 hằng năm ngày càng tăng, năm sau cao hơn năm trước, đã khiến kỳ tuyển sinh lớp 10 ở Hà Nội luôn căng thẳng, điểm chuẩn ở các trường nội đô cao ngất ngưởng.

Có học sinh đạt điểm thi khá cao, 8 điểm/môn, nhưng vẫn trượt công lập vì chọn nguyện vọng không phù hợp. Tình trạng này cho thấy nhu cầu mở thêm trường THPT công lập là rất cấp thiết nhằm đảm bảo chỗ học cho học sinh, tiến tới mục tiêu phổ cập THPT vào năm 2035 như chủ trương đặt ra tại Nghị quyết 71.

Anh Phạm Hữu Tuyên, phụ huynh học sinh tại phường Hà Đông (Hà Nội) cũng cho rằng, nếu thành phố đủ trường THPT thì hoàn toàn có thể tính đến phương án bỏ thi vào lớp 10. Khi đó, học sinh sẽ xét tuyển theo tuyến và ưu tiên học ở trường gần nhà nhất. Điều này cũng tương đối phù hợp khi Sở GD&ĐT Hà Nội đang có chủ trương nghiên cứu triển khai hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information System - bản đồ số GIS) để áp dụng trong tuyển sinh đầu cấp. Hệ thống này giúp tính toán khoảng cách từ nhà đến trường một cách chính xác, giảm bớt gánh nặng đi lại cho học sinh và phụ huynh.

Thầy Trần Mạnh Tùng, giáo viên dạy Toán tại Hà Nội, người có nhiều năm đồng hành cùng học sinh lớp 9 ôn tập thi vào lớp 10 thừa nhận, đây là một kỳ thi rất vất vả, “đánh cắp” tuổi thơ của học sinh khi các em chỉ biết vùi đầu vào học.

“14-15 tuổi, các em đã phải bước vào cuộc đua kéo dài cả năm học, gây áp lực không cần thiết. Nếu lấy học sinh làm trung tâm, lấy lợi ích của các em làm giá trị thì đã đến lúc nên chấm dứt kỳ thi này. Mặc dù Nghị quyết 71 đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ phổ cập THPT nhưng nếu thực hiện được điều đó càng sớm càng tốt. Thực tế, đã có một số địa phương không cần thi tuyển, học sinh học hết THCS xét học bạ để vào lớp 10 THPT. Các địa phương khác cũng cần học hỏi để triển khai nhằm giảm áp lực cho học sinh”- thầy Trần Mạnh Tùng chia sẻ.

Cũng theo thầy Trần Mạnh Tùng, Bộ GD&ĐT đã quy định các phương thức tuyển sinh lớp 10 THPT gồm: Thi tuyển, xét tuyển, thi tuyển kết hợp xét tuyển. Như vậy, nếu không thi tuyển, các trường phổ thông có thể áp dụng xét tuyển học bạ để tuyển sinh, thậm chí có thêm tiêu chí phụ là các giải thưởng, các hoạt động ngoại khoá. Mặc dù trong nhiều năm qua, học bạ chưa đủ tin cậy đối với xã hội song với chủ trương hướng tới học thật, thi thật, thành tích thật và áp dụng chuyển đổi số trong giáo dục như hiện nay, nếu các trường thực hiện nghiêm túc, học bạ vẫn là một trong những căn cứ khá tin cậy để tuyển sinh vì nó đánh giá cả quá trình 4 năm rèn luyện, phấn đấu của học sinh ở bậc THCS.

Song song với đó là chủ trương gấp rút đầu tư xây dựng trường lớp, đảm bảo chỗ học công lập cho khoảng 90% học sinh. Sau sáp nhập, một số trụ sở phường xã dôi dư có thể quy hoạch lại để xây dựng trường học hoặc nếu ở vùng nội đô khó khăn đến mức không còn quỹ đất để xây trường, có thể xây ở vùng giáp ranh, tổ chức xe tuyến đưa đón học sinh.

Thầy Nguyễn Cao Cường, Hiệu trưởng Trường THCS Thái Thịnh (Hà Nội) cũng cho rằng, đối với những địa phương có quy mô học sinh không lớn, hệ thống trường lớp, giáo viên đủ đáp ứng có thể triển khai ngay việc bỏ thi tuyển lớp 10.

Nhưng đối với các tỉnh, thành phố lớn như TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh... việc bỏ kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 trong thời điểm này là tương đối khó khả thi vì hệ thống trường THPT công lập chưa đáp ứng được hết toàn bộ nhu cầu của học sinh. Do đó, để hướng đến bỏ kỳ tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập cần phải triển khai rốt ráo các giải pháp về xây dựng trường lớp, chuẩn bị đội ngũ giáo viên; đồng thời đẩy mạnh phân luồng, hướng nghiệp; có các chính sách cụ thể để hài hòa giữa hai hệ thống giáo dục công lập và ngoài công lập.

Thầy Lê Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Gia Thiều (Hà Nội) cũng nhìn nhận, nếu bỏ thi vào lớp 10, tiến tới phổ cập THPT, tức học sinh được học gần nơi cư trú thì xét tuyển mới thực sự công bằng. Muốn làm được điều đó, phải mở thêm trường, tăng số lớp, đảm bảo đủ chỗ học. Nếu trong trường hợp không đủ trường lớp thì vẫn phải tổ chức thi tuyển để đảm bảo khách quan, công bằng bởi xét tuyển học bạ hiện vẫn chưa đủ tin cậy đối với xã hội.

Nguồn: https://cand.com.vn/giao-duc/xay-them-truong-lop-huong-toi-bo-ky-thi-tuyen-sinh-vao-lop-10-i790037/