Chủ động quỹ đất tái định cư

Sau hợp nhất, thành phố Đà Nẵng đứng trước thời cơ phát triển mạnh mẽ khi hàng loạt công trình, dự án trọng điểm đang và sắp được triển khai. Cùng với cơ hội là áp lực lớn về bố trí tái định cư cho người dân có đất bị thu hồi. Việc hình thành các khu tái định cư quy mô lớn, đồng bộ không chỉ đáp ứng nhu cầu chỗ ở mà còn góp phần kiến tạo những khu đô thị văn minh, hiện đại.

Dự án tái định cư Hòa Bắc giai đoạn 2 triển khai chậm do vướng mặt bằng, khiến người dân vẫn phải tiếp tục chờ đất tái định cư. Ảnh: TRỌNG HÙNG

Nhu cầu tăng nhanh

Nhiều năm qua, thành phố cùng các quận, huyện (cũ) triển khai chủ trương “thu hồi đất đến đâu, bố trí tái định cư đến đó” nhằm vừa đảm bảo quyền lợi người dân, vừa giữ đúng tiến độ các dự án. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, không phải dự án nào việc thu hồi đất và bố trí tái định cư cũng song hành.

Ở mỗi dự án, khi có chủ trương, cơ quan chức năng mới bắt đầu rà soát nhu cầu và tìm kiếm quỹ đất phù hợp để xây dựng khu tái định cư. Cách làm này khiến nhiều dự án rơi vào tình trạng “thu hồi đất đi trước - tái định cư chạy theo sau”.

Có nơi người dân đã bàn giao mặt bằng nhưng khu tái định cư vẫn chưa hoàn thiện; có nơi quỹ đất tái định cư tồn tại nhưng quá xa nơi sinh sống nên người dân không muốn nhận; thậm chí, có dự án đến lúc triển khai, người dân vẫn chưa biết sẽ được bố trí tái định cư ở đâu. Hệ quả là tiến độ giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm chậm tiến độ, người dân bức xúc, phát sinh khiếu nại.

Đơn cử tại phường Hòa Khánh, ông Huỳnh Anh Vũ, Chủ tịch UBND phường cho hay, công tác giải phóng mặt bằng đang là “điểm nghẽn” lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Khi giải phóng mặt bằng chậm, nhiều dự án trọng điểm không thể triển khai đúng kế hoạch, dẫn đến tình trạng chồng chéo tiến độ, phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.

Ông Vũ nhấn mạnh, nguyên nhân chính là sự thiếu chủ động trong việc chuẩn bị quỹ đất tái định cư và các thủ tục liên quan. Trong nhiều trường hợp, địa phương phải mất nhiều thời gian để rà soát nhu cầu, xác định vị trí đất, xây dựng phương án bồi thường và tổ chức họp dân, khiến tiến độ giải phóng mặt bằng bị kéo dài. Điều này không chỉ làm chậm dự án, mà còn gây khó khăn cho người dân, bởi họ phải tạm cư kéo dài và chịu nhiều bất tiện trong sinh hoạt, học tập, sản xuất.

Nhận diện rõ bất cập này, UBND thành phố đã chỉ đạo rà soát, dự báo nhu cầu để lập kế hoạch đầu tư các khu tái định cư giai đoạn đến năm 2030. Mục tiêu là chủ động tạo lập quỹ đất phục vụ các dự án phát triển kinh tế - xã hội và các công trình trọng điểm; hạn chế tối đa tình trạng người dân phải tạm cư kéo dài; đồng thời xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật - xã hội trong khu tái định cư theo hướng văn minh, đồng bộ.

Nếu trước đây, công tác giải phóng mặt chủ yếu do các địa phương đảm nhiệm, thì hiện nay Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố được giao nhiệm vụ chủ công. Ông Võ Nguyên Chương, Giám đốc Trung tâm, cho biết để đảm bảo tiến độ các dự án, đơn vị đã xây dựng kế hoạch chi tiết, đặt mục tiêu hoàn thành giải phóng mặt bằng đối với từng dự án.

Riêng dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam qua địa phận Đà Nẵng, trung tâm đặt mục tiêu hoàn thành giải phóng mặt bằng trước tháng 12/2026. Theo đó, trung tâm sẽ triển khai đồng bộ công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo chỉ đạo của Chính phủ và UBND thành phố, phân công rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, đồng thời tối giản tối đa các thủ tục hành chính không cần thiết.

Với tính chất đặc biệt quan trọng của dự án, Trung tâm Phát triển quỹ đất thành phố ưu tiên thu hồi đất nông nghiệp trước, đất phi nông nghiệp, đặc biệt là đất ở thực hiện sau, theo nguyên tắc thu hồi từ tim tuyến ra hai biên.

Mỗi hồ sơ đều có một người chịu trách nhiệm chính; thời gian xử lý giữa các bộ phận không quá 2 ngày; hồ sơ phê duyệt bồi thường không được tồn quá 10 hồ sơ (hồ sơ đơn giản tối đa 20), những trường hợp phức tạp phải báo cáo ngay lãnh đạo.

Ông Chương cũng đề nghị các xã, phường có tuyến đi qua và các ban quản lý dự án sớm bàn giao mốc giới, ranh giới, phối hợp tổ chức họp dân công bố hướng tuyến, phục vụ công tác đo đạc và lập hồ sơ địa chính.

Hướng tới mô hình đô thị tái định cư hiện đại

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Phạm Nam Sơn cho rằng, dù Luật Đất đai 2024 cùng các văn bản hướng dẫn đã tháo gỡ nhiều vướng mắc, nhưng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư vẫn diễn ra chậm, ảnh hưởng tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, tác động trực tiếp đến đời sống người dân và làm giảm hiệu quả kinh tế của dự án.

Tháng 8/2025, Đà Nẵng khởi công khu tái định cư 4,69ha tại phường Điện Bàn Bắc - Đây là dự án tái định cư đầu tiên phục vụ đường sắt tốc độ cao. Ảnh: TRỌNG HÙNG

Theo ông Sơn, để khắc phục tình trạng này, cần tập trung bố trí quỹ đất và đầu tư các khu tái định cư hiện đại, đảm bảo đầy đủ hạ tầng và dịch vụ thiết yếu, giúp người dân sớm ổn định cuộc sống. Đồng thời, thành phố cần áp dụng chính sách tái định cư linh hoạt, cho phép người dân lựa chọn nhận đất hay nhà ở, thậm chí bố trí tại địa bàn khác nếu phù hợp nguyện vọng.

Thay vì thực hiện các khu tái định cư nhỏ lẻ theo từng dự án như trước đây, Đà Nẵng định hướng phát triển các khu tái định cư quy mô lớn, hàng chục hécta - thực chất là những đô thị tái định cư hoàn chỉnh.

Các khu này sẽ được quy hoạch tại vị trí thuận lợi, kết nối hạ tầng giao thông tốt và tích hợp đầy đủ tiện ích như trường học, cơ sở y tế, khu sinh hoạt cộng đồng, mảng xanh, bãi đỗ xe cùng các hạ tầng xã hội khác. Khi các khu tái định cư lớn được chuẩn bị từ trước, “điểm nghẽn” mặt bằng sẽ được giải quyết căn cơ.

Mô hình này giúp tránh tình trạng đầu tư manh mún, tiết kiệm chi phí hạ tầng và tạo ra môi trường sống đồng bộ. Đặc biệt, người dân được đảm bảo chất lượng sống tại nơi ở mới tương đương hoặc tốt hơn nơi cũ.

Từ nay đến năm 2030, Đà Nẵng sẽ triển khai hàng loạt dự án giao thông, khu công nghiệp và đô thị quy mô lớn, kéo theo nhu cầu tái định cư rất cao. Vì vậy, việc chuẩn bị sẵn quỹ đất tái định cư trở thành yếu tố then chốt trong công tác giải phóng mặt bằng. Sự chủ động này được kỳ vọng tạo cú hích quan trọng, hình thành các đô thị tái định cư văn minh, hiện đại, góp phần đưa Đà Nẵng phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn mới.

Dự án đường sắt tốc độ cao qua Đà Nẵng dài 116,42km, tổng diện tích thu hồi 843,55ha, ảnh hưởng hơn 2.157 hộ dân với nhu cầu bố trí 2.258 lô tái định cư, tổng kinh phí bồi thường dự kiến hơn 13.016 tỷ đồng. Tháng 8 vừa qua, thành phố đã khởi công khu tái định cư tại phường Điện Bàn Bắc, quy mô 4,69ha, tổng vốn đầu tư hơn 76 tỷ đồng, không chỉ phục vụ tái định cư mà còn góp phần hoàn thiện hạ tầng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội khu vực.

Nguồn: https://baodanang.vn/chu-dong-quy-dat-tai-dinh-cu-3312548.html