Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng chính sách phục hồi phá sản

Sáng nay, 23/10, tiếp tục Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi) và dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham gia phiên thảo luận tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên).

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham gia phiên thảo luận tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên

Nhiều điểm mới, đột phá, khắc phục được hạn chế của luật cũ

Tại Tổ 11, các đại biểu nhất trí sự cần thiết phải sửa đổi Luật Phá sản nhằm khắc phục những bất cập hiện hành, nâng cao tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong quá trình thực thi. Các đại biểu đánh giá cao Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, nỗ lực của cơ quan soạn thảo - nhất là trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho thủ tục phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán.

Về tên gọi, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhất trí với đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế và Tài chính là "Luật Phục hồi phá sản", cho rằng, tên gọi này phù hợp với nội dung dự thảo Luật bởi lần này nhấn mạnh đến việc phục hồi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên

Dự án Luật có 8 chương, 89 điều, trong đó bổ sung 22 điều, sửa đổi 62 điều và giữ nguyên 5 điều. Chủ tịch Quốc hội đánh giá, dự luật đã có những điểm mạnh, mang tính đột phá, khắc phục được hạn chế của luật cũ.

Trong đó, nổi bật là dự luật đã: xây dựng thủ tục phục hồi độc lập; rút gọn các thủ tục phá sản; ứng dụng công nghệ số và hoàn thiện vai trò các bên liên quan như quản tài viên và doanh nghiệp quản lý tài sản; cơ chế hỗ trợ của nhà nước; mở rộng phạm vi áp dụng, bao gồm phá sản cá nhân và doanh nghiệp nước ngoài.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo và Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp tục rà soát những vấn đề tiềm ẩn có thể xảy ra.

Một là, rủi ro lạm dụng thủ tục phục hồi. "Việc ưu tiên phục hồi độc lập có thể bị lợi dụng để kéo dài thời gian, tránh phá sản thực sự, dẫn đến thất thoát tài sản hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ nợ. Đây là vấn đề phải quan tâm", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Hai là, tác động đến ngân sách nhà nước. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc quy định tạm ứng chi từ ngân sách có thể gây lãng phí, không kiểm soát được nguồn chặt chẽ. Do đó, cần đánh giá tác động tài chính, quy định nguồn kinh phí cụ thể theo Luật Ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Chín.

Ba là, thẩm quyền xử lý tranh chấp. Theo Chủ tịch Quốc hội, việc giao cho Tòa án giải quyết toàn bộ tranh chấp liên quan là tích cực nhưng có thể dẫn đến chồng chéo với các luật khác như Bộ luật Dân sự, Luật Trọng tài..., do vậy, phải tiếp tục rà soát để tránh mâu thuẫn.

Bốn là, thiếu quy định chi tiết về bán tài sản. Dự luật mới chỉ quy định nguyên tắc và giao cho Chính phủ hướng dẫn. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, điều này có thể gây chậm trễ trong triển khai xử lý tài sản.

Năm là, áp dụng cho doanh nghiệp nước ngoài. Việc mở rộng phạm vi là tốt, nhưng cần hướng dẫn cụ thể để tránh phức tạp hóa các thủ tục, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến luật pháp quốc tế.

Từ những phân tích nêu trên, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, dự luật cần tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng. Nên bổ sung quy định thời gian tối đa cho thủ tục phục hồi (ví dụ không quá 6 tháng hoặc 12 tháng), kèm theo cơ chế giám sát độc lập từ cơ quan nhà nước hoặc hội đồng chủ nợ. Có thể học tập kinh nghiệm các nước về vấn đề này.

Cùng với đó, tập trung hoàn thiện quy định về tài chính, ngân sách. Cần quy định rõ ràng tiêu chí tạm ứng chi phí từ ngân sách để tránh lãng phí. Chỉ nên áp dụng cho doanh nghiệp không còn tài sản nhưng có tiềm năng phục hồi, kết hợp với cơ chế hoàn trả sau khi bán tài sản. Đồng thời, cần tích hợp các chính sách hỗ trợ khác như giảm, hoãn thuế, đảm bảo đồng bộ với các luật thuế hiện hành, đây là vấn đề hết sức quan trọng.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường đào tạo, chuyên nghiệp hóa quản tài viên. Cụ thể, Luật nên yêu cầu các chứng chỉ quốc tế hoặc đào tạo định kỳ cho quản tài viên. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống đăng ký trực tuyến để tăng số lượng và chất lượng đội ngũ này, giúp giảm thời gian xử lý và nâng cao lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài.

Mặt khác, theo Chủ tịch Quốc hội, cần tích hợp công nghệ sâu hơn. Ngoài điện tử hóa, nên quy định việc sử dụng AI hoặc Blockchain để xác minh tài sản và giao dịch, giúp minh bạch hóa việc phân phối tài sản. Có thể áp dụng hệ thống trực tuyến cho hội nghị chủ nợ "ảo" để giảm chi phí di chuyển. Đây là vấn đề mới, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cần nghiên cứu thêm.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý vấn đề hài hòa với luật pháp quốc tế. Theo đó, cần bổ sung quy định về phá sản xuyên biên giới, tham chiếu các công ước quốc tế; đồng thời, tránh chồng chéo với Luật Doanh nghiệp 2020 và Bộ luật Dân sự năm 2015.

Nhấn mạnh, đây là luật chuyên ngành, rất khó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường vai trò của Chính phủ trong giám sát thực thi. Theo đó, Chính phủ nên thành lập một ủy ban giám sát thực thi luật này trong 2-3 năm đầu, thu thập phản hồi từ doanh nghiệp và tòa án để điều chỉnh kịp thời.

Quan trọng hơn là "tính khả thi, hiệu quả"

Liên quan đến thủ tục phục hồi phá sản, dự thảo Luật mở rộng phạm vi điều chỉnh theo hướng: xây dựng, hoàn thiện thủ tục phục hồi phá sản là thủ tục độc lập được thực hiện trước thủ tục phá sản. Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành phương án này.

ĐBQH Nguyễn Văn Quân (Cần Thơ) phát biểu

Theo ĐBQH Nguyễn Văn Quân (Cần Thơ), đây là một điểm mới của dự thảo Luật, là thay đổi quan trọng so với luật hiện hành nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp, hợp tác xã đang khó khăn về tài chính có thể tái cơ cấu, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh trước khi phải chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh. Qua đó cho thấy, dự thảo Luật hướng mục tiêu vào con nợ, chủ yếu là ưu tiên giúp doanh nghiệp có cơ hội tái cấu trúc phục hồi sản xuất.

Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến khác trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, việc tách thủ tục phục hồi thành thủ tục độc lập để thực hiện trước thủ tục phá sản là chưa phù hợp và đề nghị quy định chỉ là một khâu trong quá trình thực hiện thủ tục phá sản.

ĐBQH Lê Minh Nam (Cần Thơ) cũng cho rằng, thủ tục phục hồi là chính sách thể hiện tính nhân văn và linh hoạt của Luật Phá sản nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, chủ nợ, người lao động và nền kinh tế. "Cho nên việc cần có thủ tục phục hồi là rất là cần thiết và cũng phải quy định tại Luật thật rõ ràng để tổ chức thực hiện trong thời gian tới".

Về cách thức quy định, đại biểu Lê Minh Nam cho rằng, "nếu tách độc lập thì thuận tiện, minh bạch hơn trong thực tiễn thực hiện". Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là "tính khả thi, hiệu quả của chính sách này và cần quy định như thế nào tại luật để đảm bảo thật sự khả thi, hiệu quả".

Nêu thực tiễn ở Việt Nam, đại biểu Lê Minh Nam cho biết, tính khả thi của thủ tục phục hồi còn hạn chế. Bởi khi doanh nghiệp đến tình trạng "bị dọa phá sản" thì thường đã rơi vào mất thanh khoản nghiêm trọng, "vận hết các chiêu" để chống đỡ. Thêm vào đó, thông tin tài chính của các đơn vị này thường cũng không tạo được niềm tin về tính minh bạch nữa.

Do đó, "để triển khai thủ tục phục hồi hiệu quả đòi hỏi phải có những quy định thật đầy đủ, chặt chẽ". Nhấn mạnh điều này, đại biểu Lê Minh Nam đề nghị, phải xem xét, lượng hóa cụ thể các tiêu chí, căn cứ, cơ sở để xác định doanh nghiệp hợp tác xã đủ điều kiện phục hồi và trách nhiệm của các chủ thể tham gia phục hồi. "Có quy định rõ thì mới có thể lựa chọn được đối tượng áp dụng khả thi và hiệu quả".

Cùng với đó, để có thể kiểm soát được, theo đại biểu, cũng cần phải có cơ chế hỗ trợ tái cấu trúc doanh nghiệp khi phục hồi. "Chúng ta không chỉ hỗ trợ về quy định và hỗ trợ về nguồn lực mà cần phải quan tâm, hỗ trợ cả về dịch vụ chuyên môn tài chính, pháp lý chuyên sâu thì mới giúp được đơn vị trong quá trình phục hồi. Cần có các "bác sĩ" rất giỏi để cứu doanh nghiệp đang trong tình trạng "thập tử nhất sinh".

Đại biểu Lê Minh Nam cũng đề nghị cần có quy định về việc xây dựng một hệ thống cảnh báo tài chính sớm để phát hiện doanh nghiệp có nguy cơ, từ đó khuyến khích họ chủ động nộp đơn xin phục hồi trước khi tình trạng trở nên quá nặng.

Làm rõ quy định dùng ngân sách nhà nước cho chi phí phá sản

Liên quan đến Điều 20 về tạm ứng chi phí phục hồi phá sản, các đại biểu bày tỏ sự tán thành với quan điểm sử dụng ngân sách nhà nước để đảm bảo chi phí này (thay vì dùng các quỹ khác). Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn Quân cũng đề nghị cần đánh giá tác động của việc dùng ngân sách nhà nước để chi trả chi phí phá sản, nhằm đảm bảo tính khả thi, đồng thời "tránh lạm dụng chính sách gây thất thoát, lãng phí.

Cùng với đó, phải xác định cụ thể nguồn kinh phí và xây dựng trình tự, thủ tục phù hợp với quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Điều này nhằm đảm bảo chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi có thể thực hiện được, mang lại hiệu quả thực tế.

Về phương án cho phép ngân sách nhà nước tạm ứng chi phí phá sản, các đại biểu cũng đề nghị Luật cần quy định rõ hơn về thứ tự ưu tiên, đảm bảo khoản tiền này được "hoàn trả ngay vào ngân sách nhà nước" khi bán tài sản.

Trước đó, trong báo cáo ý kiến về dự án Luật Phá sản (sửa đổi), Chính phủ cho rằng, chi phí phá sản không được quy định cụ thể trong các khoản chi của Luật Ngân sách nhà nước; quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng không có chức năng tạm ứng chi phí phá sản. Do đó, cơ quan chủ trì soạn thảo và Chính phủ cần tiếp tục rà soát, phối hợp chặt chẽ để có ý kiến thống nhất, đảm bảo tính khả thi của việc bố trí nguồn lực từ ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, đại biểu cũng lưu ý rằng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi (như miễn, giảm thuế) cần phải được rà soát để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành khác như luật về thuế.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/chu-tich-quoc-hoi-tran-thanh-man-tang-cuong-co-che-giam-sat-chong-lam-dung-chinh-sach-phuc-hoi-pha-san-10392554.html