Đại học đổi mới mạnh: Liên kết 'ba nhà' để sinh viên học tới đâu dùng được tới đó

Đại học - Ảnh 1. — Sinh viên Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) học tại doanh nghiệp - Ảnh: VĂN TOÀN

Nhiều trường đại học đồng loạt đề xuất đổi mới nội dung chương trình đào tạo và tăng cường mô hình liên kết "ba nhà" (Nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp). Điều này nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và tạo bước chuyển thực chất cho giáo dục đại học trong kỷ nguyên mới.

Chìa khóa thu hẹp khoảng cách

Nghị quyết 71 đặt ra yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho giai đoạn phát triển mới. Thực tế đó đặt ra bài toán trường đại học (ĐH) cần đổi mới chương trình đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn, thúc đẩy liên kết "ba nhà" sao cho tạo ra hệ sinh thái giáo dục, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo bền vững.

PGS.TS Trần Lê Quan - Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM) - cho rằng giáo dục ĐH Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mô hình mạnh mẽ, từ đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo năng lực và nhu cầu xã hội. Việc chuyển từ truyền thụ tri thức sang hình thành năng lực sáng tạo chỉ có thể thành công nếu xây dựng được mối liên kết thực chất giữa "ba nhà".

Với vai trò tạo ra tri thức và là tác nhân kết nối, trường ĐH cần thiết kế chương trình mở, mời doanh nghiệp tham gia góp ý, thẩm định học phần. Cũng vậy, cần phát triển trung tâm hợp tác doanh nghiệp, phòng thí nghiệm liên kết, đưa học phần dự án thực tế thành bắt buộc, tăng tỉ lệ giảng viên có kinh nghiệm thực tế.

Nhà trường sẽ trở thành điểm hội tụ của nghiên cứu - đào tạo - chuyển giao, vừa duy trì bản sắc học thuật vừa đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Theo ông Quan, trong kỷ nguyên phát triển mới với bước phát triển của chuyển đổi số và toàn cầu hóa, mối liên kết giữa "ba nhà" trở thành trụ cột chiến lược cho phát triển nguồn nhân lực, khoa học và công nghệ.

"Nhà nước cần ban hành các quy định khung quốc gia về hợp tác "ba nhà", xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông quốc gia kết nối nhu cầu nhân lực - đào tạo - nghiên cứu cũng như cơ chế doanh nghiệp đồng tài trợ học phần, đồng hướng dẫn, hợp tác R&D và thương mại hóa kết quả nghiên cứu", ông Quan nêu ý kiến.

Mô hình "ba nhà" tạo nên một hệ sinh thái tri thức động, giúp rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và ứng dụng, nâng cao năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

PGS.TS TRẦN LÊ QUAN

Thay đổi cách tổ chức thực tập

Một góc nhìn khác, PGS.TS Phan Hồng Hải - Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM - cho rằng cần thay đổi cách tổ chức thực tập từ mô hình một lần cuối khóa sang thực tập phân kỳ. Sinh viên sẽ có các đợt thực tập ngắn xen kẽ giữa các học kỳ, một phần tại phòng lab của trường, một phần tại doanh nghiệp.

Mô hình này giúp sinh viên sớm tiếp cận thực tế, trong khi doanh nghiệp có thể sàng lọc nhân sự tiềm năng từ sớm. Để khắc phục khó khăn về lịch trình và nguồn lực, ông Hải nói trường và doanh nghiệp cần ký kết hợp tác dài hạn và đưa thực tập thành học phần bắt buộc có tín chỉ.

Một mô hình khác được đánh giá hiệu quả là khóa luận tốt nghiệp giải quyết bài toán thực tiễn do doanh nghiệp đặt hàng.

Sinh viên thực hiện dưới sự đồng hướng dẫn của giảng viên và chuyên gia tại doanh nghiệp. Vấn đề chỉ là cần bảo mật thông tin và sở hữu trí tuệ, đòi hỏi quy chế hợp tác nghiên cứu rõ ràng ngay từ đầu.

"Cần đẩy mạnh mô hình đầu tư lab dùng chung, nơi doanh nghiệp và nhà trường cùng xây dựng và khai thác phòng thí nghiệm hiện đại. Cách làm này giúp nhà trường tiếp cận cơ sở vật chất tiên tiến mà không phải gánh toàn bộ chi phí, đồng thời tạo môi trường nghiên cứu, thực hành phong phú cho sinh viên", ông Hải nói.

Tái cấu trúc toàn diện

TS Lâm Đức Khải - Trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Công nghệ thông tin (ĐH Quốc gia TP.HCM) - cho biết trường xác định đổi mới nội dung chương trình đào tạo và phát triển mối liên kết "ba nhà" là định hướng chiến lược, hướng tới xây dựng mô hình ĐH tự chủ, sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Ông Khải nói đổi mới chương trình đào tạo không chỉ là hoạt động cập nhật kiến thức mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện các mặt của công tác đào tạo theo hướng liên ngành, ứng dụng và sáng tạo.

"Mục tiêu là có được đội ngũ sinh viên tốt nghiệp có năng lực tự học, sáng tạo, tư duy số và khả năng thích ứng cao trong kỷ nguyên chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo", ông Khải nhấn mạnh.

Theo đó, chương trình đào tạo được thiết kế dựa trên chuẩn đầu ra, đảm bảo sinh viên đạt được các năng lực cốt lõi về chuyên môn, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp. Việc đánh giá sẽ theo năng lực thực hành và phản hồi doanh nghiệp. Thay đổi phương pháp kiểm tra, đánh giá từ kiến thức lý thuyết sang đánh giá năng lực ứng dụng và sản phẩm thực tế thông qua đồ án tốt nghiệp làm tại doanh nghiệp.

Trường đã triển khai hệ thống đào tạo trực tuyến giúp cá nhân hóa học tập và kết nối giảng viên, sinh viên, doanh nghiệp, xây dựng môi trường học tập thông minh, thuận tiện tối ưu cho người học.

Cùng với mô hình giảng viên từ doanh nghiệp và đồ án tốt nghiệp tại doanh nghiệp sẽ tạo thành chuỗi đào tạo ứng dụng khép kín. Doanh nghiệp tham gia giảng dạy, phản biện, hướng dẫn, cung cấp đề tài và tuyển chọn nhân sự ngay trong quá trình đào tạo.

"Nhà nước cần hoàn thiện cơ chế tài chính và ưu đãi hợp tác, lập quỹ hỗ trợ đổi mới chương trình, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp tham gia đào tạo, cơ chế đặt hàng đào tạo nhân lực chiến lược, đơn giản hóa thủ tục liên kết, bảo vệ sở hữu trí tuệ... Thúc đẩy khởi nghiệp và chuyển giao công nghệ thông qua quỹ đầu tư mồi, vườn ươm và chương trình ươm tạo quốc gia", ông Khải kiến nghị.

Thiết kế chương trình theo đặt hàng của doanh nghiệp

TS Quách Thanh Hải - Phó hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM - cho biết nhiều năm qua trường đã đặt doanh nghiệp vào vị trí trung tâm khi xây dựng và đổi mới chương trình đào tạo. Nhà trường hiện hợp tác với hơn 1.600 doanh nghiệp, tập đoàn đa quốc gia trong và ngoài nước.

Chương trình đào tạo của trường được cập nhật định kỳ bốn năm/lần và điều chỉnh hằng năm. Trong đó có sự tham gia góp ý, phản biện từ hội đồng các chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp, thậm chí nhiều chương trình được thiết kế hoàn toàn từ đặt hàng thực tiễn của doanh nghiệp.

Trở lại chủ đề

TRẦN HUỲNH

Nguồn: https://tuoitre.vn/dai-hoc-doi-moi-manh-lien-ket-ba-nha-de-sinh-vien-hoc-toi-dau-dung-duoc-toi-do-20251210100330472.htm