“Đánh thức” di tích quốc gia Văn miếu Diên Khánh

Nơi tôn vinh đạo học

Văn miếu Diên Khánh nằm trên khu đất rộng gần 1,8ha ở xã Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Văn miếu được xây dựng năm 1803 theo chỉ dụ của vua Gia Long, thờ đức Khổng Tử, bốn học trò giỏi và mười vị có công với nền Nho học. Thời Nguyễn, nơi đây là một trong sáu cơ sở thờ tự lớn của Khánh Hòa, được triều đình tổ chức tế lễ hàng năm.

Năm 1998, Văn miếu Diên Khánh được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Đến năm 2008, di tích được trùng tu với nhiều hạng mục khang trang. Đặc biệt, đây là văn miếu hiếm hoi tồn tại ở khu vực Nam Trung bộ, nơi còn lưu giữ bia đá ghi lại lịch sử hình thành, danh sách các vị khoa bảng, danh nhân từ đầu triều Nguyễn đến thời vua Tự Đức.

Theo Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa tỉnh Khánh Hòa, trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Văn miếu Diên Khánh là nơi luyện tập quân sự của thanh niên và là điểm tập kết lương thực, thực phẩm phục vụ chiến đấu ở mặt trận Nha Trang. Thời kháng chiến chống Mỹ, nơi đây là địa điểm liên lạc, dừng chân của các chiến sĩ cách mạng trên đường từ căn cứ về khu vực đồng bằng.

Đến nay, hàng năm Văn miếu Diên Khánh đều tổ chức lễ cúng đức Khổng Tử, thu hút đông đảo người dân và học trò. Đây cũng là dịp để địa phương tổ chức các hoạt động khen thưởng học sinh giỏi, biểu dương tinh thần hiếu học... Văn miếu cũng là điểm tham quan của học sinh trong tỉnh, nơi các em được tìm hiểu về lịch sử, danh nhân và tinh thần học đạo của người xưa.

!6A.jpg — Văn miếu Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa nhìn từ trên cao

Ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Khánh Hòa, cho biết, Văn miếu Diên Khánh là minh chứng cho quá trình lan tỏa của tư tưởng Nho học về phương Nam, phản ánh sự giao thoa giữa kiến trúc Nho học và kiến trúc bản địa. Trải qua nhiều biến động, nơi đây không chỉ là không gian thờ tự mà còn là trung tâm văn hóa của địa phương. Khánh Hòa là tỉnh phát triển mạnh về du lịch, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn miếu, đẩy mạnh du lịch văn hóa được địa phương rất quan tâm và coi trọng.

Phát huy giá trị di tích

Những năm qua, công tác bảo tồn Văn miếu Diên Khánh đạt được kết quả tích cực. Tuy nhiên, ngoài dịp lễ, tết, di tích đều rơi vào cảnh đìu hiu, người dân và du khách ít khi lui tới. Việc phát huy giá trị để gắn di tích văn miếu với đời sống, giáo dục và du lịch đang là trăn trở của tỉnh Khánh Hòa.

TS Nguyễn Hồ Phong, Trường Đại học Văn hóa TPHCM, nhìn nhận, di tích Văn miếu Diên Khánh mang ý nghĩa quan trọng trong dòng chảy lịch sử văn hóa của vùng đất Nam Trung bộ. Để phát triển du lịch văn hóa một cách bền vững, tỉnh Khánh Hòa cần triển khai đồng bộ những giải pháp giúp cộng đồng trở thành chủ thể thực thụ, đảm bảo vừa bảo tồn được giá trị văn hóa, vừa phát huy được vai trò của di sản trong phát triển kinh tế địa phương. Cụ thể như: nâng cao nhận thức cộng đồng, chuyển đổi mô hình quản lý; phát huy vai trò sáng tạo của người dân; ứng dụng công nghệ số; tổ chức lễ hội - giáo dục gắn với di tích; xây dựng cơ chế chia sẻ lợi ích rõ ràng...

Tương tự, TS Đỗ Thị Hương Thảo, Trường ĐH KHXH-NV (ĐH Quốc gia Hà Nội), cho rằng, việc bảo tồn, phát huy giá trị Văn miếu Diên Khánh cần kết hợp gìn giữ giá trị truyền thống và mở rộng không gian trải nghiệm. Trong đó truyền thống hiếu học là khía cạnh quan trọng cần được phát huy tối đa, khiến Văn miếu Diên Khánh trở thành không gian văn hóa sáng tạo ở địa phương.

TS Nguyễn Văn Tú, Phó Giám đốc Trung tâm hoạt động Văn hóa khoa học - Văn miếu Quốc Tử Giám, cũng gợi ý, di tích Văn miếu Diên Khánh cần là nơi tổ chức sự kiện văn hóa truyền thống như hội chữ ngày xuân, dâng hương danh nhân, trao thưởng học sinh hiếu học… để khơi dậy niềm tự hào về truyền thống giáo dục và văn hóa của địa phương.

Còn theo GS-TS-NGƯT Nguyễn Văn Kim, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, cần xem xét di tích Văn miếu Diên Khánh trong hệ thống và trong di sản chuỗi của tỉnh; trong cấu trúc tổng thể của di tích quốc gia Thành Diên Khánh.

Tìm ra các giá trị hiện hữu và các giá trị tiềm năng; học tập những kinh nghiệm quý từ thực tiễn phong phú của các địa phương khác như Hà Nội, Huế... Từ đó xây dựng, hoàn thiện các luận cứ khoa học cho việc đề xuất các giải pháp, chính sách trong việc phục dựng, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của di tích Văn miếu Diên Khánh một cách hiệu quả, nhân văn và bền vững.

HIẾU GIANG

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/danh-thuc-di-tich-quoc-gia-van-mieu-dien-khanh-post820118.html