Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta uống đồ uống có đường mỗi ngày?

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe và vai trò của chính sách thuế trong kiểm soát tiêu dùng do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức sáng 5/4 tại Hà Nội.

Đồ uống có đường làm gia tăng bệnh tiểu đường, sâu răng và thừa cân béo phì

Tại Hội thảo, bà Bà Angela Pratt, Trưởng đại điện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, đồ uống có đường là tất cả các loại đồ uống có chứa đường tự do, có thể là nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả, nước có hương vị, nước tăng lực và thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường.

Theo bà Angela Pratt, WHO khuyến cáo, việc tiêu thụ đường tự do, bao gồm bất kỳ loại đường nào được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống nên được giới hạn ở mức dưới 10% tổng năng lượng và lý tưởng là dưới 5%. Tương ứng khoảng 25 gram mỗi ngày cho một người trưởng thành (1 lon coca cola thông thường sẽ chứa khoảng 36 gram đường).

Đáng chú ý, bà Angela Pratt cho biết, tại Việt Nam, trong 10 năm qua, người dân đã uống nhiều đồ uống có đường hơn. Trung bình, người dân Việt Nam tiêu thụ một lít đồ uống có đường mỗi tuần.

“Không có gì đáng ngạc nhiên, chúng ta đã thấy tỷ lệ thừa cân và béo phì tăng nhanh, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi. Ở các thành phố, cứ 4 thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì“, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh.

Chia sẻ cụ thể về vấn đề này, PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm đồ uống không cồn thì nước ngọt (đồ uống có đường) là sản phẩm được pha chế từ nước với các chất có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, có thể bao gồm CO2.

Theo nghiên cứu, một loại nước ngọt thông thường sẽ chứa khoảng 35g đường và rất ít hàm lượng dinh dưỡng khác. Trong khi đó, sử dụng đồ uống có đường không hợp lý được xác định là nguyên nhân gây ra thừa cân, béo phì.

Cụ thể, việc tăng hoặc giảm tiêu thụ đường tự do (bất kể lượng đường là bao nhiêu) liên quan thuận chiều với thay đổi cân nặng. Việc tăng tiêu thụ đồ uống có đường làm gia tăng năng lượng nạp vào (năng lượng rỗng) dẫn đến thừa cân, béo phì. Chưa kể, đồ uống có đường còn làm tang phản ứng kích hoạt của não với các tín hiệu về sự ngon miệng, kích thích ăn nhiều hơn và gia tăng nguy cơ thừa cân.

Cũng theo PGS.TS Trương Tuyết Mai, tăng tiêu thụ đồ uống có đường (bao gồm cả đồ uống có đường và nước ép trái cây 100%) >177ml/ngày trong 4 năm có liên quan đến nguy cơ mắc đái tháo đường cao hơn 16% trong 4 năm tiếp theo; tăng tiêu thụ đồ uống có đường nhân tạo >177ml/ngày có liên quan đến nguy cơ mắc đái tháo đường cao hơn 18%.

Cùng với đó, bằng chứng toàn cầu cho thấy, tiêu thụ nước ngọt có hàm lượng đường cao và nồng độ axit có thể góp phần gây hại cho sức khỏe răng miệng. Theo đó, tất cả các loại nước ngọt thử nghiệm đều gây ăn mòn men răng. Nước ngọt có hàm lượng canxi cao có tiềm năng ăn mòn thấp hơn. Giá trị pH thấp và hàm lượng citrate cao có thể gây ra sự mất men bề mặt nhiều hơn.

Không những thế, đồ uống có đường còn là “thủ phạm” làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn chuyển hóa, bệnh tim mạch, tăng huyết áp. Nghiên cứu ở Mỹ trên 106 nghìn giáo viên cho thấy, tiêu thụ ≥355ml đồ uống có đường/ngày có liên quan đến bệnh tim mạch, tái thông mạch và đột quỵ.

Cần có chính sách thuế để hạn chế đồ uống có đường

Theo các chuyên gia, trên khắp thế giới, một biện pháp phổ biến để giảm tác hại từ đồ uống có đường là tăng giá của chúng bằng thuế. Tín hiệu giá – chi phí cao hơn – rất có tác dụng để giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường. Trên thực tế, hơn 100 quốc gia hiện đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này.

Bằng chứng, kinh nghiệm hiện tại cho thấy, nếu thuế làm tăng giá đồ uống lên 10%, mọi người sẽ uống ít hơn khoảng 11%. Họ chuyển sang đồ uống lành mạnh hơn như nước suối.

Tại Việt Nam, TS Nguyễn Thùy Duyên, Trường Đại học Y tế công cộng cho biết, thuế đồ uống có đường sẽ làm giảm mức tiêu thụ, từ đó làm giảm lượng đường tiêu thụ. Nhờ vậy, chính sách này có thể đem lại thay đổi tích cực trong tình hình thừa cân béo phì đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia thường áp dụng thuế tuyệt đối theo hàm lượng đường khá nhiều ưu điểm so sánh với loại thuế khác. Loại thuế này có tác động trực tiếp đến các sản phẩm có hàm lượng đường cao, khuyến khích người tiêu dùng chuyển đổi sang các dòng sản phẩm ít đường hơn. Giải pháp này mở đường cho nhà sản xuất chuyển hướng sang các dòng sản phẩm ít đường hơn.

Tăng thuế sẽ tác động đến tăng giá qua đó tác động đến hành vi tiêu thụ, gánh nặng sức khỏe và kinh tế xã hội sẽ thay đổi tương đương với mức tăng giá bán lẻ. Nếu mức tăng giá 5% đem lại sự thay đổi không đáng kể thì tăng giá ở mức 20% có thể đem lại sự thay đổi tích cực cho tình trạng béo phì ở Việt Nam.

Ngoài thuế, các chuyên gia cũng khuyến nghị, để giảm việc tiêu thụ đồ uống có đường cần thực hiện đồng bộ một số biện pháp như: ghi nhãn dinh dưỡng ở mặt trước đồ uống, hạn chế quảng cáo, hạn chế đồ uống có đường trong trường học đồng thời giáo dục về dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em và thanh thiếu niên…