'Độc chiêu' thảo chữ trên sân khấu âm nhạc

26 tuổi, là nghệ sĩ thư pháp, Võ Tuấn Xuân Thành chọn lối thảo chữ hiếm người theo. Cách lan tỏa nghệ thuật thư pháp của anh cũng đầy táo bạo.

LẤY HÌNH DỤNG CHỮ

Chỉ thêm 2 năm nữa, Võ Tuấn Xuân Thành (hiện làm việc và sinh sống tại TP.HCM) sẽ kỷ niệm 20 năm hành trình thư nghệ. Hồi tháng 6.2022, tôi có dịp xem Thành "múa bút" tại Hội quán Bách Việt ở Hội An (Quảng Nam cũ, nay là P.Hội An, TP.Đà Nẵng) trong chương trình Hoài niệm phố Hội nhân kỷ niệm 15 năm sáng tác của anh. Câu chuyện về thư pháp của Thành sau 3 năm cũng lắm điều để kể, nhất là hành trình xây dựng nền tảng lý luận và thực hành thư pháp Việt.

26 tuổi nhưng Xuân Thành đã có 18 năm dấn thân vào hành trình thư nghệ

ẢNH: S.X

"Nhiều người xem xong những bức thư pháp của tôi đều nhận định: chữ Quốc ngữ hiện đại nhưng tinh thần của thư pháp truyền thống. Bởi vậy, tùy gu thẩm mỹ mà người xem cũng có 2 trường phái đối nghịch", Thành nói.

Những người hoài cổ, thích xem văn bia, hoành phi, câu đối…, khi đứng trước những bức thư pháp của Xuân Thành hẳn cũng sẽ cảm nhận chữ của anh mang hơi thở, nét bút pháp Hán - Nôm xưa, tuy khó nhận diện một chút nhưng hoàn toàn có thể đọc được, rõ nghĩa.

Thành bén duyên với thư pháp khi mới 8 tuổi. Anh không tìm học một người thầy nào cụ thể mà chọn cách học hỏi nhiều thế hệ đi trước, có chọn lọc. Vừa mày mò tự học vừa tìm lối viết mà mình đam mê, phải sau 7 năm (năm 2015), Thành mới định hình được phong cách thư pháp riêng. Đó là lối viết lấy hình dụng chữ.

Nét chữ uyển chuyển của Xuân Thành

ẢNH: S.X

"Để phù hợp với thế hệ trẻ, tôi nghĩ rằng thư pháp cần mang hơi hướng hiện đại với cá tính mạnh. Chữ của tôi không đơn thuần là chữ viết bình thường, mà có những nét phá cách, biến tấu để tạo ra những tác phẩm không chỉ để đọc mà còn để nhìn ngắm, suy ngẫm", Thành chia sẻ.

Là người từng được học thiết kế tại Trường ĐH Mỹ thuật TP.HCM và đang là ca sĩ tự do, Thành cho biết những lĩnh vực tưởng chừng như không liên quan đến nhau lại đang bổ trợ cho nhau một cách thú vị. Nếu thiết kế mang lại cho thư pháp của Thành một chương pháp độc đáo thì âm nhạc khiến thư pháp của anh thăng hoa trên sân khấu, để rồi mỗi bài hát trở thành một hình thức quảng bá, lan tỏa mới mẻ.

"Tôi từng biểu diễn ca khúc Một vòng Việt Nam và dùng bút lông thảo chữ ngay trên sân khấu. Từng nét được mọi người dõi theo và khi kết thúc, 2 chữ "Việt Nam" hiện ra khiến niềm tự hào về đất nước, con người Việt Nam như dâng cao", Thành kể. Trong một số buổi diễn ca nhạc khác, anh cũng chọn những chữ phù hợp và viết trước sự chứng kiến của khán giả.

XÂY "PHÁP" CHO THƯ PHÁP QUỐC NGỮ

Thiết kế và ca hát là 2 niềm đam mê lớn cũng là phương tiện phụ trợ để Võ Tuấn Xuân Thành vươn tới mục tiêu cao hơn trong sự nghiệp thư pháp: xây "pháp" cho thư pháp Quốc ngữ.

Bức thư họa dùng chữ Quốc ngữ mà lại đậm nét cổ điển của thư pháp xưa

ẢNH: S.X

Người trẻ say mê lối thư pháp mới lạ của nhà thư pháp Xuân Thành

ẢNH: S.X

Những bức thư pháp Quốc ngữ theo lối viết của thư pháp Hán - Nôm của Xuân Thành

ẢNH: S.X

"Nhiều người vẫn chưa hoàn toàn công nhận là chữ Quốc ngữ có "pháp" mà đó là sự chép lại văn bản. Tôi không nghĩ vậy. Chữ Quốc ngữ nếu mình biết học hỏi, kế thừa và phát triển trên nền tảng thư pháp Hán - Nôm cộng với những giá trị thẩm mỹ và duy mỹ của văn học, nghệ thuật sẽ là một lĩnh vực vừa có "pháp", vừa mang tính quốc tế, tương tự thư đạo của Nhật Bản sử dụng Hán tự nhưng lại có nét rất riêng", Thành nói.

Đó là lý do Thành luôn giữ lại những nét sổ, nét ngang và nét mác vốn là những đường nét cơ bản trong thư pháp Trung Hoa. Chữ Quốc ngữ với rất nhiều nét uốn lượn khi vào thư pháp đã được anh khống chế tỷ lệ vừa phải. Những nét cổ điển của thư pháp Hán được Thành khéo léo đưa vào chữ Quốc ngữ và cũng là cách để bút lông được phát huy tối đa công năng.

Quá trình nghiên cứu, một trong những khó khăn lớn nhất Thành vấp phải là sự khác biệt giữa chữ tượng hình (Hán tự) và chữ tượng thanh (Quốc ngữ). Theo Thành, chữ Hán - Nôm thường có cấu trúc vuông vức, còn chữ Quốc ngữ lại có chiều dài ngắn khác nhau và viết theo phương ngang, gây khó khăn trong việc áp dụng thư pháp.

Võ Tuấn Xuân Thành giới thiệu bức thư pháp do mình thảo nên

ẢNH: S.X

Xuân Thành biểu diễn thư pháp ngay trên sân khấu âm nhạc

ẢNH: S.X

Phong thái điềm tĩnh của nghệ nhân thư pháp Xuân Thành

ẢNH: S.X

"Khó khăn thứ hai là thư pháp Quốc ngữ dựa trên thẩm mỹ của người Việt, không có hệ thống lý thuyết từ trước. Tiếng Việt có những chữ dài và ngắn, vì vậy việc sắp xếp chúng sao cho logic, không bị chênh lệch khoảng cách là điều rất cần thiết. Chương pháp chiếm đến 60 - 70% vẻ đẹp của một bức thư pháp. Tuy nhiên, việc biến tấu chữ viết phải nằm trong khuôn khổ cho phép của chữ Quốc ngữ, không thể biến tấu quá đà khiến chữ Việt trở nên loằng ngoằng, khó đọc và dị dạng. Điều may mắn là tôi theo học ngành thiết kế nên có lợi thế trong việc sắp xếp chữ sao cho vừa thẩm mỹ, vừa đúng quy ước", Thành chia sẻ.

Thành công của nhà thư pháp Xuân Thành là dùng nét tượng hình để thảo chữ tượng thanh

ẢNH: S.X

Chữ Đạo với 2 câu thơ nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu

Những bức thư pháp Quốc ngữ theo lối viết của thư pháp Hán - Nôm của Xuân Thành

ẢNH: S.X

Có lẽ thành công lớn nhất của anh là được những vị tiền bối yêu mến, đón nhận. Anh nhiều lần được cộng tác và hoạt động nghiên cứu với Lưu Thanh Hải, Đăng Học, Mỹ Lý, Thanh Sơn, Minh Hoàng, Hoa Nghiêm… Thành cũng lấy làm tự hào khi gần 10 năm qua đã giảng dạy và đào tạo nhiều học viên, trong đó người lớn tuổi nhất ngoài 60, trẻ nhất 17. Năm 2027, dấu mốc tròn 20 năm theo đuổi thư pháp, anh dự tính sẽ xuất bản cuốn sách đầu tay về thư pháp Quốc ngữ. "Tôi luôn ao ước đặt nền móng lý luận cơ bản nhất, hợp lý nhất cho thư pháp Quốc ngữ vốn dĩ còn khá mới mẻ", Thành nói. (còn tiếp) 

Nguồn: https://thanhnien.vn/doc-chieu-thao-chu-tren-san-khau-am-nhac-185251017221841539.htm