Bài báo “Những thay đổi nhân cách liên quan đến ghép tạng” xuất bản trên tạp chí y khoa Transplantology hồi tháng 1 thảo luận về việc một số người được ghép tạng đã trải qua những thay đổi lớn và lâu dài trong suy nghĩ và hành động như thế nào.
Các nhà nghiên cứu tại Trường Y thuộc Đại học Colorado ở Mỹ đã bắt đầu nghiên cứu xem liệu những thay đổi về tính cách có xảy ra sau khi bệnh nhân được ghép tạng hay không. Cụ thể, người được ghép tim có những thay đổi nào và có khác gì so với những người được ghép nội tạng khác hay không.
Nghiên cứu cho thấy những người được ghép tạng có thể trải qua những thay đổi về tính cách liên quan đến người hiến tạng. Ảnh: Shutterstock
Xuất hiện nhiều thay đổi về tính cách, sở thích và cả ký ức mới
Nghiên cứu được khảo sát trực tuyến trên 47 người, trong đó có 23 người được ghép tim và 24 người nhận nội tạng khác. Kết quả cho thấy 89% người được ghép tạng báo cáo những thay đổi về tính cách sau khi phẫu thuật. Không có sự khác biệt đáng kể giữa người được ghép tim và các cơ quan khác.
Những thay đổi này bao gồm sở thích về ẩm thực, nghề nghiệp, âm nhạc, nghệ thuật, cảm xúc thân thiết, hoạt động giải trí. Một số cá nhân có khả năng thích ứng xã hội và tình dục cao hơn, cũng như khả năng nhận thức về tâm linh hoặc tôn giáo.
Mặc dù những thay đổi này thường vô hại hoặc có lợi, nhưng cũng có những thay đổi đáng lo ngại, bao gồm mê sảng, trầm cảm, lo lắng, rối loạn tâm thần và rối loạn chức năng tình dục.
Ngoài ra, một số người sau khi được ghép tạng đã xuất hiện những “ký ức mới” mà dường như chưa bao giờ trải nghiệm qua. Những ký ức này thường liên quan đến nhận thức giác quan của người hiến tạng.
Bài báo trích dẫn một ví dụ: “Một giáo sư đại học 56 tuổi được ghép trái tim của một sĩ quan cảnh sát 34 tuổi, người đã thiệt mạng một cách bi thảm sau khi bị bắn trọng thương vào mặt”.
“Sau ca cấy ghép, người nhận kể lại một trải nghiệm kỳ lạ, nói rằng: ‘Vài tuần sau khi nhận được trái tim, tôi bắt đầu có những giấc mơ, trong đó tôi thấy một tia sáng chiếu thẳng vào mặt mình và mặt tôi trở nên nóng bừng như thể đang cháy'”.
“Mật mã trái tim”
Có nhiều giả thuyết khác nhau được đưa ra để giải thích hiện tượng này. Về mặt tâm lý, những thay đổi về tính cách của người nhận tạng có thể xuất phát từ chính những tưởng tượng của họ về người hiến tạng, hoặc có thể là do người nhận sử dụng các cơ chế phòng vệ để đối phó với căng thẳng liên quan đến quá trình cấy ghép.
Trong khi đó, các giả thuyết sinh hóa cho rằng ký ức và đặc điểm tính cách của người hiến tặng có thể được lưu trữ trong cơ quan hiến tặng và chuyển sang người nhận.
Ví dụ, một “engram” – dấu vết của trí nhớ về những trải nghiệm trong quá khứ – có thể được truyền từ não của người hiến sang não của người nhận thông qua các túi ngoại bào (exosome). Ý tưởng về việc truyền trí nhớ tế bào giữa người hiến và người nhận, chẳng hạn như thông qua bộ nhớ DNA và RNA, cũng được đề xuất.
Bìa cuốn sách Mật mã trái tim của Paul Pearsall. Ảnh: Amazon
Giả thuyết khác cho rằng đặc điểm tính cách được chuyển giao thông qua hệ thống tế bào thần kinh trong tim, một hệ thống sử dụng các chất dẫn truyền thần kinh hóa học để giao tiếp và lưu trữ thông tin.
Hệ thống này còn được gọi là “tim não”, được cho là lưu trữ những ký ức có thể truyền lại cho người nhận trong quá trình phẫu thuật cấy ghép, có khả năng làm thay đổi tính cách người nhận.
Một giả thuyết khác liên quan đến trường điện từ của người nhận, cho rằng thông tin tính cách của người hiến có thể được lưu trữ trong trường điện từ của tim và được truyền đi trong quá trình phẫu thuật, dẫn đến những thay đổi trong tính cách của người nhận. Giả thuyết này được đề xuất do cơ thể con người là một thực thể điện được cấu tạo hoàn toàn từ các hạt tích điện, bị chi phối bởi các nguyên lý điện từ.
Bác sĩ y khoa Mitch Liester, tác giả của bài báo, cho biết: “Những thay đổi tính cách cũng có thể là kết quả của sự cải thiện sức khỏe thể chất sau phẫu thuật, chứ không phải là sự chuyển giao nhân cách từ người hiến tặng sang người nhận”.
Những thay đổi về tính cách cũng được mô tả tương tự như trong cuốn sách có tiêu đề “Mật mã trái tim” của nhà tâm lý học thần kinh Paul Pearsall, người vào năm 1999 đã chỉ ra nhiều nét tính cách của người nhận tim thay đổi theo người hiến tim.
Trong đó có một trường hợp liên quan đến một cậu bé 5 tuổi được nhận trái tim của một cậu bé 3 tuổi tên Thomas. Được biết, Thomas không may qua đời sau khi rơi từ gờ cửa sổ khi đang cố lấy món đồ chơi mô hình siêu nhân. Không rõ do trùng hợp hay di truyền tính cách, cậu bé 5 tuổi sau khi được hiến tim cũng có chung sở thích với Thomas.
Hoài Phương (theo SCMP)
