Hà Nội hiện thực hoá chiến lược giao thông tổng thể: Bài toán lớn về tính bền vững và hạ tầng đồng bộ

VTV.vn - Với sự hỗ trợ của Chính phủ, Thủ đô đang bước vào giai đoạn hiện thực hóa chiến lược toàn diện nhằm kiến tạo hệ thống giao thông mạnh mẽ cả về lượng và chất.

Hà Nội đang đứng trước một "ngã rẽ lịch sử" trong tiến trình phát triển đô thị. Với sự hỗ trợ của Chính phủ, Thủ đô đang bước vào giai đoạn hiện thực hóa chiến lược toàn diện nhằm kiến tạo hệ thống giao thông mạnh mẽ cả về lượng và chất. Tuy nhiên, để giải quyết thách thức kép về ùn tắc và ô nhiễm môi trường, hướng tới một đô thị văn minh, bền vững, Hà Nội cần những bước đi đột phá và quyết liệt hơn nữa.

Thực trạng và áp lực từ "chiếc áo đã chật"

Hạ tầng giao thông hiện tại của Hà Nội đang chịu áp lực khổng lồ, dẫn đến những thiệt hại kinh tế không nhỏ.

Với quy mô dân số hơn 8 triệu người, chưa kể hơn 1,2 triệu người thường xuyên sinh sống, làm việc và học tập, cùng khoảng hơn 9,2 triệu phương tiện giao thông, Hà Nội đang đối mặt với những khó khăn chồng chất. Hạ tầng giao thông hiện tại đang chịu áp lực khổng lồ, dẫn đến những thiệt hại kinh tế không nhỏ.

Các nghiên cứu từ JICA (Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) và Viện Chiến lược Giao thông Vận tải chỉ ra rằng, ùn tắc giao thông gây thiệt hại cho Hà Nội từ 1,2 - 1,5 tỷ USD mỗi năm, tương đương 3 - 5% GRDP của Thành phố. Đáng lo ngại hơn, nếu không có bước đột phá căn bản, Hà Nội có nguy cơ rơi vào tình trạng "tắc nghẽn cơ học" trong thập niên tới, khi hạ tầng không còn khả năng vận hành hiệu quả ngay cả khi mở rộng cục bộ.

Phân tích về nguyên nhân sâu xa, Thạc sĩ Vũ Hoàng Chung, chuyên gia giao thông nhận định: "Phần lớn nhu cầu giao thương, đi lại của người dân TP đang lệ thuộc chủ yếu vào đường bộ. Vai trò của hàng không, đường sắt rất nhỏ, đường thủy thì gần như tê liệt. Đó là vấn đề rất cần được giải quyết ngay để Thủ đô vươn mình mạnh mẽ hơn nữa trong kỷ nguyên mới".

Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường từ khí thải phương tiện cũng đang là vấn đề cấp bách, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Chiến lược tổng thể: Kết nối đa chiều và tái cấu trúc đô thị

Ông Lê Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội

Để giải quyết bài toán này, Hà Nội đã và đang triển khai một chiến lược giao thông tổng thể với tầm nhìn dài hạn. Trao đổi với phóng viên, ông Lê Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội cho rằng, Thủ đô đang đứng trước thách thức kép: "Vừa phải nâng tầm hệ thống giao thông kết nối cả trong và ngoài để xứng đáng với vị trí đầu tàu phát triển kinh tế - xã hội dẫn dắt cả nước; vừa phải tái cấu trúc toàn diện đô thị theo mô hình đô thị đa trung tâm, hiệu suất cao".

Ông Hiếu tóm lược mục tiêu phát triển thành ba vấn đề chính: Kết nối liên vùng, kết nối nội tại và chuyển đổi xanh giao thông.

Về hạ tầng khung, Hà Nội đang hình thành 5 trục đường bộ trọng yếu và các hành lang kinh tế gắn liền với các tuyến cao tốc và Vành đai 4, Vành đai 5 - Vùng Thủ đô. Đặc biệt, Thành phố đang tập trung chuẩn bị triển khai siêu dự án Đại lộ cảnh quan sông Hồng dài khoảng 40km.

Ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư, Sở Xây dựng Hà Nội

Ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội) phân tích về tầm quan trọng của dự án này: "Đây không chỉ là một trục giao thông quan trọng góp phần kiến thiết đô thị... mà quan trọng hơn nữa, nó còn là chiến lược đánh thức tiềm năng vận tải đường thủy vẫn đang 'ngủ say' của Hà Nội. Dọc theo Đại lộ cảnh quan sông Hồng sẽ hình thành các cảng sông, bến thuyền phục vụ vận tải hàng hóa cũng như du lịch, thương mại".

Đường sắt đô thị và mô hình TOD: Chìa khóa cho sự bền vững

Trong chiến lược "kết nối nội tại", đường sắt đô thị (ĐSĐT) được xác định là xương sống. Quốc hội và Chính phủ đã thông qua Đề án tổng thể phát triển hệ thống ĐSĐT của Thủ đô, tạo tiền đề tái cấu trúc đô thị theo mô hình TOD (Phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng).

Ông Nguyễn Cao Minh, Trưởng Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội khẳng định tính hiệu quả của mô hình này: "Với các khu đô thị được quy hoạch ngay tại điểm giao thông trung tâm, TOD sẽ tối ưu hóa việc sử dụng đất, giảm ùn tắc, tiết kiệm thời gian di chuyển và tạo nên một đô thị vận hành thông minh, khoa học".

Tuy nhiên, thực tế vận hành tuyến Cát Linh - Hà Đông cũng bộc lộ những hạn chế cần khắc phục, đặc biệt là sự kết nối. Ông Lê Trung Hiếu thẳng thắn chỉ ra: "Tuyến ĐSĐT Cát Linh - Hà Đông đã cho thấy hạn chế rõ rệt về kết nối với các loại hình phương tiện khác... sự thiếu hụt các làn đường cho xe buýt kết nối, thiếu không gian cho xe đạp/xe máy cá nhân gửi... đã làm giảm đáng kể khả năng thu hút người dân".

Ông Hiếu nhấn mạnh giải pháp cho "bài toán dặm cuối" này: "Đối với Hà Nội, giải pháp phải là phát triển mạng lưới xe buýt trợ lực với các tuyến ngắn, mật độ cao, đi vào các khu dân cư đông đúc và dừng tại ga ĐSĐT. Song song, cần phát triển hạ tầng cho xe đạp công cộng và hạ tầng đi bộ an toàn... đặc biệt trong phạm vi 500m quanh mỗi ga ĐSĐT".

Chuyển đổi xanh và ứng dụng công nghệ thông minh

Mục tiêu đến năm 2035, Hà Nội phấn đấu 100% xe buýt, taxi chuyển sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Không chỉ dừng lại ở hạ tầng cứng, Hà Nội đang thực hiện cuộc "cách mạng" về phương tiện công cộng để giải quyết vấn đề môi trường. Mục tiêu đến năm 2035, Hà Nội phấn đấu 100% xe buýt, taxi chuyển sang sử dụng điện, năng lượng xanh. Ông Phan Trường Thành cho biết, đến năm 2025, vận tải hành khách công cộng sẽ đảm nhận 30-35% nhu cầu đi lại và tăng lên 50-55% vào năm 2035.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ vào quản lý điều hành (ITS) là yếu tố then chốt. Theo ông Lê Trung Hiếu, Hà Nội cần chuyển từ quản lý tĩnh sang quản lý thời gian thực dựa trên dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI).

"Thành phố cần nhanh chóng xây dựng trung tâm điều hành giao thông đô thị thông minh... để thực hiện giám sát và điều tiết tối ưu hóa theo các thuật toán dự báo AI. Việc này không chỉ giúp tăng hiệu suất thông hành lên mức 15 - 20% như mục tiêu mà còn là nền tảng cho việc triển khai hệ thống thu phí phương tiện tự động (ETC) vào khu vực nội đô một cách minh bạch và công bằng", ông Hiếu phân tích.

Hà Nội đang hành động quyết liệt với từng phần việc cụ thể để thay đổi diện mạo giao thông. Như lời ông Phan Trường Thành khẳng định: "Mục tiêu đặt ra là người dân phải thấy được kết quả thực hiện bằng thực tiễn, bằng con số cụ thể chứ không chỉ nằm trên giấy".

Với định hướng đúng đắn và sự đồng bộ trong giải pháp—từ hạ tầng, chính sách đến công nghệ—các chuyên gia kỳ vọng chỉ trong khoảng 5 năm tới, giao thông Hà Nội sẽ có diện mạo mới văn minh, hiện đại hơn, xứng tầm là một thành phố "Xanh - Văn hiến - Văn minh - Hiện đại".

Nguồn: https://vtv.vn/ha-noi-hien-thuc-hoa-chien-luoc-giao-thong-tong-the-bai-toan-lon-ve-tinh-ben-vung-va-ha-tang-dong-bo-100251203150705209.htm