Lịch sử xe tăng qua hơn một thế kỷ phát triển

Mùa thu năm 1915, mẫu chế thử đầu tiên để phát triển thành kiểu xe tăng Mark I của Quân đội Hoàng gia Anh được ra mắt. Sau đó, xe tăng trở thành vũ khí quan trọng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, xe tăng T34 hạng trung là trụ cột của Liên Xô, giúp Hồng quân đảo ngược tình thế trong Chiến tranh Vệ quốc, đánh bại quân phát xít.

Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, các loại xe tăng được cải tiến về hỏa lực, giáp bảo vệ, khả năng cơ động, nhất là sử dụng công nghệ hiện đại như thiết bị điện tử, hệ thống kiểm soát hỏa lực, hệ thống bảo vệ chủ động. Trong các cuộc chiến tranh, xung đột quân sự trên thế giới gần đây, nhất là cuộc xung đột quân sự giữa Nga và Ukraine, dù xuất hiện nhiều loại vũ khí công nghệ cao, thông minh nhưng xe tăng vẫn là thành phần chủ chốt, đặc biệt là trong giải quyết chiến trường trên bộ.

Xe tăng của Quân đoàn 12 tham gia diễn tập hiệp đồng quân binh chủng có bắn đạn thật, tháng 12-2023. Ảnh: HẢI HUY 

Là lực lượng đột kích quan trọng trong tác chiến nên hiện nay, xe tăng vẫn được quân đội các nước như Mỹ, Nga, Trung Quốc, Đức, Pháp... đầu tư phát triển với nhiều tính năng kỹ thuật, chiến thuật hiện đại: Sức mạnh hỏa lực, hiệu quả sát thương; tích hợp khả năng phòng hộ; tăng cường khả năng cơ động; năng lực chỉ huy điều khiển, hệ thống thông tin liên lạc...

Đối với Quân đội ta, trong Chiến dịch Đường 9-Khe Sanh, Bộ đội Tăng thiết giáp lần đầu tiên tham gia chiến đấu. Trong trận then chốt ở Làng Vây (tháng 2-1968), sự xuất hiện của xe tăng trên hướng tiến công chủ yếu và thứ yếu đã tạo bất ngờ đối với quân địch. Chiến thắng Làng Vây đã xây dựng nên truyền thống “Đã ra quân là đánh thắng” của Bộ đội TTG anh hùng. Trong các chiến dịch sau đó, lực lượng TTG cùng với binh chủng hợp thành đánh nhiều trận và đều giành thắng lợi giòn giã.

Đặc biệt, trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975, với sức mạnh tiến công thần tốc, táo bạo, quyết thắng, lực lượng TTG đã dẫn đầu đội hình các binh đoàn chủ lực tiến công vào sào huyệt cuối cùng của ngụy quyền Sài Gòn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, lực lượng TTG đã phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các đơn vị bạn, lực lượng vũ trang địa phương tham gia chiến đấu, góp phần quan trọng bảo vệ vững chắc biên cương Tổ quốc; đồng thời tham gia làm tròn nghĩa vụ quốc tế, cứu dân tộc Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng.

Khẳng định vai trò quan trọng trên chiến trường bộ

Hiện nay, mặc dù vũ khí công nghệ cao phát triển nhưng TTG không thể thiếu trong tác chiến, nhất là tác chiến hiệp đồng quân binh chủng trên các chiến trường rừng núi, đồng bằng hay đô thị, TTG được sử dụng mở các mũi đột phá, hỗ trợ bộ binh đánh chiếm các mục tiêu quan trọng...

Đại tá Nguyễn Đức Hiếu, Phó chủ nhiệm Khoa Chiến thuật-Chiến dịch (Học viện Chính trị) phân tích: Trong chiến tranh hiện đại, mặc dù vũ khí chống tăng, máy bay không người lái, tên lửa chính xác cao phát triển mạnh mẽ nhưng TTG vẫn chứng minh vai trò then chốt trên chiến trường. Với hỏa lực mạnh, sức cơ động cao, khả năng bảo vệ tốt, xe tăng có khả năng đột phá tuyến phòng ngự đối phương, tạo điều kiện cho bộ binh và các lực lượng khác phát triển tiến công. Trong tác chiến hiện đại, TTG không hoạt động đơn lẻ mà hiệp đồng với bộ binh cơ giới, pháo binh, phòng không, công binh và không quân. Bộ binh bảo vệ TTG trước vũ khí chống tăng, trong khi xe tăng hỗ trợ hỏa lực trực tiếp, cơ động và bảo vệ bộ binh.

 Xe tăng của Quân đoàn 12 tham gia diễn tập hiệp đồng quân binh chủng có bắn đạn thật, tháng 12-2023. Ảnh: HẢI HUY 

Với khả năng cơ động, tạo ưu thế trên chiến trường, TTG có thể cơ động nhanh trên nhiều địa hình, đặc biệt khi kết hợp với cơ giới hóa bộ binh, tạo thành mũi nhọn tiến công, giúp lực lượng vũ trang chiếm lĩnh, bao vây, thọc sâu, vu hồi, đánh chiếm mục tiêu quan trọng trong thời gian ngắn.

Ngoài ra, TTG được ví như “quả đấm thép” trên chiến trường, tạo ra ưu thế tâm lý, gây sức ép lớn với đối phương. Sự xuất hiện của đội hình TTG đồng loạt thường có tác động mạnh đến tinh thần chiến đấu của cả ta và địch. Hiện nay, xe tăng được trang bị điều hòa, hệ thống bắn tự động cân chỉnh, hệ thống giáp phản ứng nổ, giáp chủ động, các thiết bị ngụy trang, giảm tín hiệu ra-đa, hồng ngoại; được tích hợp các hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, trinh sát, chỉ huy số hóa, nâng cao khả năng sống sót và hiệu quả tác chiến.

Trong chiến tranh hiện đại, dù gặp nhiều thách thức, xe tăng vẫn giữ vai trò là lực lượng đột kích chủ yếu, nòng cốt trong tác chiến hợp thành, là biểu tượng sức mạnh cơ động và hỏa lực của lục quân. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả, cần kết hợp hiệp đồng binh chủng chặt chẽ, đồng thời đổi mới công nghệ nhằm nâng cao khả năng sống sót trước các loại vũ khí chống tăng; chú trọng nghiên cứu phát triển nghệ thuật tác chiến của TTG trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao.

Tập trung nghiên cứu cải tiến, hiện đại hóa, chế tạo, sản xuất các loại TTG đa chức năng, đa mục đích, có khả năng cơ động cao, triển khai nhanh, tấn công chính xác, giáp bảo vệ thông minh... Đẩy mạnh phong trào thi đua phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật nhằm nâng cao khả năng khai thác, sử dụng các vũ khí, trang bị mới, bảo quản, bảo dưỡng và sử dụng lâu dài vũ khí, trang bị hiện có...

TRẦN VĂN HIỆP, Học viện Chính trị

Nguồn: https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/xay-dung-quan-doi/khang-dinh-vai-tro-cua-tang-thiet-giap-trong-tac-chien-hien-dai-853419