Khi doanh nghiệp cần "bạn đồng hành công nghệ"

Ứng dụng khoa học kỹ thuật và đổi mới công nghệ đang trở thành nhu cầu rõ rệt trong sản xuất, nhất là với nhóm doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã. Thực tế cho thấy, những mô hình truyền thống vẫn có thể nâng chất lượng sản phẩm, tham gia chuỗi phân phối rộng hơn và tăng sức cạnh tranh nhờ mạnh dạn thay đổi công nghệ, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến.

Công trình gồm 20 bể ủ composite, tổng mức đầu tư khoảng 2,6 tỷ đồng của Hợp tác xã Nước mắm Hai Hiền đã cho ra sản phẩm nước mắm đạt chất lượng cao. Ảnh: PHAN VINH

Nâng chất sản phẩm từ công nghệ

Tại làng nghề Cửa Khe (xã Thăng An), Hợp tác xã Nước mắm Hai Hiền từng gắn bó với cách làm truyền thống, ủ mắm theo mùa. Năm 2023, đơn vị mạnh dạn đầu tư dây chuyền mới với mái kính tích nhiệt, năng lượng mặt trời và hệ thống đảo khuấy tự động. Công trình gồm 20 bể ủ composite, tổng mức đầu tư khoảng 2,6 tỷ đồng, trong đó hơn 800 triệu đồng từ nguồn hỗ trợ khuyến công và khoa học công nghệ của địa phương.

Sự thay đổi từng khiến các thành viên hợp tác xã lo lắng vì chạm tới nét truyền thống của nghề. Tuy nhiên, kết quả thử nghiệm cho thấy điều ngược lại. Hai lứa nguyên liệu đầu tiên với khoảng 80 tấn cá cho ra gần 96.000 lít nước mắm cốt, sản lượng cao gấp đôi trước đây. Nước mắm trong, thơm, đạm ổn định, công đoạn ủ hạn chế ruồi nhặng, ít phụ thuộc thời tiết, môi trường chế biến sạch hơn và dễ kiểm soát theo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ông Hà Văn Hoa, Giám đốc Hợp tác xã Nước mắm Hai Hiền chia sẻ: “Giữ nghề là giữ hương vị, nhưng phát triển nghề thì phải có công nghệ. Bể chượp mới giữ nhiệt tốt, đảo khuấy đều, thời gian lên men rút ngắn mà chất nước vẫn như trước. Sản phẩm ổn định giúp chúng tôi tự tin đưa vào hệ thống bán lẻ, nhà hàng lớn”.

Câu chuyện đổi mới của Hợp tác xã Nước mắm Hai Hiền không phải trường hợp hiếm hoi. Nhiều mô hình sản xuất nấm dược liệu tại xã Hòa Vang từng phải đóng bầu thủ công, năng suất phụ thuộc nhân lực. Sau khi được tư vấn cải tiến quy trình sấy - phối trộn - bố trí mặt bằng, sản lượng ổn định hơn theo mùa vụ. Tại phường Liên Chiểu, một số cơ sở chế biến thủy sản lắp đặt hệ thống sục khí tuần hoàn để giảm hao hụt nguyên liệu và tiết kiệm điện so với phương pháp cũ. Dù quy mô không lớn nhưng áp dụng những thay đổi trong quy trình sản xuất vẫn mang hiệu quả đột phá.

Tạo cơ chế hỗ trợ

Nhiều doanh nghiệp thừa nhận họ muốn áp dụng công nghệ mới nhưng lúng túng ở điểm xuất phát, và băn khoăn không biết đầu tư ở hạng mục nào, thiết bị nào phù hợp... Trên thực tế, bên cạnh phòng thí nghiệm, cần một đội ngũ đủ chuyên môn để bước vào nhà máy, nhận diện điểm nghẽn và xử lý vấn đề mà doanh nghiệp gặp phải ngay chính xưởng sản xuất. Đó là vai trò mà Trung tâm Thúc đẩy phát triển thị trường khoa học và công nghệ (SATI Tech - Cục Đổi mới sáng tạo) đảm nhiệm thời gian gần đây.

Trung tâm xây dựng phương thức tư vấn công nghệ 1-1, bắt đầu từ khảo sát thực tế, đề xuất lộ trình cải tiến, phối hợp chuyển giao kỹ thuật và theo dõi quá trình vận hành để đánh giá hiệu quả. Hơn 100 chuyên gia từ các nhóm ngành cơ khí - tự động hóa - nông sản thực phẩm - công nghệ sinh học - IoT - chuyển đổi số được liên kết theo từng bài toán cụ thể.

Ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc SATI Tech cho biết, thay vì hướng dẫn chung trong các chương trình tập huấn, hội thảo chuyên đề, chuyên gia trực tiếp đứng cạnh dây chuyền, xem luồng vận hành, chỉ ra vị trí có thể tinh gọn thiết bị, cải tiến công đoạn hoặc xây dựng bản đồ quy trình sản xuất. SATI Tech cũng tổ chức nhiều khóa đào tạo, mentor cho doanh nghiệp, kết nối cung - cầu công nghệ, hỗ trợ đánh giá mức độ sẵn sàng công nghệ (TRI), thiết kế thiết bị và đề xuất phương án đầu tư phù hợp với nguồn lực của đơn vị.

“Rất nhiều doanh nghiệp có nhu cầu đổi mới nhưng không rõ khâu bắt đầu. Chúng tôi đồng hành ngay tại xưởng, thử nghiệm trực tiếp trên dây chuyền. Khi doanh nghiệp thấy sản lượng cải thiện, chi phí giảm, họ sẽ tự tin tiếp tục đầu tư”, ông Thành nói.

Ở góc độ cơ chế, ông Nguyễn Trường Phi, Trưởng phòng Quản lý hệ thống đổi mới sáng tạo (Cục Đổi mới sáng tạo) cho rằng, thách thức không nằm ở ý tưởng mà ở đường đi từ nghiên cứu đến thị trường thương mại. Nhiều đề tài vẫn dừng ở cấp phòng thí nghiệm vì thiếu doanh nghiệp tiếp nhận hoặc thiếu nền tảng thử nghiệm trước khi thương mại hóa.

Theo ông Phi, Bộ Khoa học và Công nghệ đang nghiên cứu mở rộng cơ chế thử nghiệm sandbox công nghệ, tạo không gian kiểm soát rủi ro cho sản phẩm mới; xây dựng chính sách mua sắm công ưu tiên sản phẩm đổi mới sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp đăng ký sở hữu trí tuệ, bảo hộ sáng chế; triển khai gói hỗ trợ đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Ngoài ra, Bộ Khoa học và Công nghệ định hướng hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo đa tầng, kết nối từ trường đại học - vườn ươm - trung tâm tăng tốc tới doanh nghiệp, rút ngắn quãng đường đưa sản phẩm ra thị trường.

“Miền Trung, đặc biệt là Đà Nẵng có nhiều tiềm năng về nông sản, dược liệu và logistics biển. Nếu chính sách thử nghiệm được vận hành đúng hướng, doanh nghiệp mạnh dạn đổi mới, trung tâm tư vấn đủ chuyên môn đồng hành, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo sẽ thông suốt hơn. Chúng tôi kỳ vọng sẽ có nhiều đơn vị chủ động tìm đến tư vấn công nghệ để nâng chất sản phẩm và mở rộng thị trường”, ông Phi nói.

Nguồn: https://baodanang.vn/khi-doanh-nghiep-can-ban-dong-hanh-cong-nghe-3314351.html