Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa các đơn vị và Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia được tổ chức tại Hội thảo.
Thiếu hệ thống minh bạch đủ mạnh để thuyết phục thị trường
Phát biểu tại hội thảo, Bà Jlo Trần, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành VBI Academy, đại diện GFI Ventures đã trình bày tham luận "Blockchain và minh bạch chuỗi giá trị cho khởi nghiệp bền vững". Theo bà, khủng hoảng niềm tin trong chuỗi giá trị toàn cầu đang trở thành thách thức lớn đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các startup và SME.
Dẫn các nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF, 2022), bà JLo Chan cho biết, 94% người tiêu dùng cho rằng minh bạch thương hiệu giúp gia tăng niềm tin, trong khi 73% sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm minh bạch. Xu hướng toàn cầu đang dịch chuyển từ xây dựng thương hiệu dựa trên cảm tính sang niềm tin dựa trên dữ liệu có thể kiểm chứng, trong đó minh bạch chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc trở thành yêu cầu bắt buộc.
Tại Việt Nam, startup và doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp (theo Sách trắng Doanh nghiệp Việt Nam 2023). Tuy nhiên, phần lớn các doanh nghiệp này đang đối mặt với nhiều thách thức như quy mô nhỏ, áp lực tuân thủ ngày càng lớn, dữ liệu phân mảnh, thiếu hệ thống minh bạch đủ mạnh để thuyết phục thị trường, đối tác và nhà đầu tư.
Bà Jlo Trần, đồng sáng lập và Giám đốc điều hành VBI Academy, đại diện GFI Ventures chia sẻ tại Hội thảo.
Theo bà JLo Chan, truy xuất nguồn gốc không đơn thuần là dán mã QR hay cung cấp thông tin mô tả, mà phải là khả năng theo dõi toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ nguyên liệu, sản xuất, logistics đến phân phối và người tiêu dùng, với dữ liệu liên thông, nhất quán và không thể chỉnh sửa ngược. Đây cũng là lý do nhiều hệ thống truy xuất hiện nay chỉ mang tính hình thức, chưa đủ độ tin cậy để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, ESG hay tài chính xanh.
Ở góc độ công nghệ, blockchain được đánh giá là giải pháp cốt lõi giúp giải quyết bài toán niềm tin dữ liệu. Với các đặc tính như không thể sửa đổi, minh bạch, bảo mật cao, phi tập trung và khả năng tự động hóa thông qua hợp đồng thông minh, blockchain giúp doanh nghiệp chứng minh sự minh bạch bằng dữ liệu thay vì lời cam kết.
Đáng chú ý, công nghệ blockchain đang được xác định là một trong những chiến lược quốc gia trọng điểm giai đoạn 2025–2030. Các chính sách như Quyết định số 942/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư 16/2020/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước và Chiến lược quốc gia về ứng dụng và phát triển công nghệ chuỗi khối ban hành năm 2024 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho việc ứng dụng blockchain trong quản lý, dịch vụ công và hoạt động doanh nghiệp.
"Trong kỷ nguyên số, niềm tin không còn được xây dựng bằng lời hứa, mà bằng dữ liệu. Blockchain giúp startup thiết kế minh bạch ngay từ đầu, chuẩn hóa dữ liệu theo tiêu chuẩn quốc tế và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn," bà JLo Chan nhấn mạnh.
Mô hình kinh doanh tuần hoàn – nền tảng cạnh tranh của khởi nghiệp xanh
Tiếp nối chương trình, TS. Nguyễn Hồng Hải đã trình bày tham luận "Mô hình kinh doanh tuần hoàn trong khởi nghiệp xanh: Bài học từ mô hình Forest Ecopreneur – Viginseng", tiếp cận vấn đề từ góc nhìn mô hình hóa và chính sách.
Theo TS. Nguyễn Hồng Hải, mô hình kinh doanh tuần hoàn (Circular Business Model – CBM) là cấu trúc vận hành doanh nghiệp được thiết kế nhằm tạo, phân phối và thu giữ giá trị dựa trên hiệu quả sử dụng tài nguyên, thay vì gia tăng khai thác tài nguyên nguyên sinh. Trong CBM, "xanh" không phải là thuộc tính của sản phẩm, mà là cách doanh nghiệp tổ chức toàn bộ hệ thống hoạt động, từ chuỗi cung ứng, công nghệ đến quan hệ đối tác và phân phối giá trị.
TS. Nguyễn Hồng Hải Giảng viên chính, khoa Quản trị kinh doanh, trường Đại học Tài chính Marketing chia sẻ tại Hội thảo.
CBM được xây dựng trên ba nguyên lý kỹ thuật cốt lõi: kéo dài vòng đời tài nguyên (Slowing Loops), khép kín dòng vật chất (Closing Loops) và giảm tiêu thụ tài nguyên nguyên sinh (Narrowing Loops). Đây là những tiêu chí cụ thể để đánh giá mức độ "tuần hoàn thực chất" của một startup, thay vì chỉ dừng ở tuyên bố hay thông điệp môi trường.
Phân tích trường hợp Viginseng – Forest Ecopreneur, TS. Nguyễn Hồng Hải cho thấy, việc ứng dụng công nghệ chiết xuất tiên tiến như hỗ trợ bằng sóng siêu âm (UAE) không chỉ giúp giảm 40–70% năng lượng tiêu thụ, giảm dung môi và chất thải, mà còn nâng cao hiệu suất chiết xuất hoạt chất, qua đó gia tăng giá trị kinh tế và giảm dấu chân carbon.
Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Hồng Hải, khởi nghiệp xanh hiện vẫn đang đối mặt với nhiều "nút thắt" như chuỗi giá trị tuyến tính, hạn chế về công nghệ, thiếu minh bạch ESG và bất bình đẳng trong phân phối giá trị. Đây là những rào cản lớn khiến doanh nghiệp khó tiếp cận tài chính xanh và mở rộng quy mô bền vững.
Từ đó, TS. Nguyễn Hồng Hải nhấn mạnh ba thông điệp chính sách: Mô hình kinh doanh tuần hoàn không phải là lựa chọn đạo đức mà là nền tảng cạnh tranh; tái tạo tài nguyên có thể thay thế mô thức khai thác truyền thống; và một mô hình đúng có thể tạo tác động lớn hơn nhiều lần so với quy mô doanh nghiệp.
"Điều quan trọng không phải là có bao nhiêu doanh nghiệp xanh, mà là có bao nhiêu mô hình kinh doanh xanh có thể nhân rộng và đứng vững trên thị trường," TS. Nguyễn Hồng Hải khẳng định, đồng thời kiến nghị Nhà nước chuyển trọng tâm từ hỗ trợ doanh nghiệp đơn lẻ sang thiết kế các công cụ điều phối mô hình như Green Taxonomy, cụm đổi mới sáng tạo tuần hoàn và cơ chế tài chính xanh linh hoạt.
Khung pháp lý trong hành trình phát triển kinh tế xanh và bền vững
Các đại biểu cũng phân tích sâu các chính sách, pháp luật mới đang tạo hành lang thuận lợi cho khởi nghiệp sáng tạo gắn với tăng trưởng xanh. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; Nghị định số 08/2022/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 05/2025/NĐ-CP; cùng Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg (có hiệu lực từ tháng 8/2025) đã lần đầu tiên ban hành khung phân loại quốc gia, định nghĩa rõ thế nào là dự án xanh.
Bên cạnh đó, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa với chương riêng cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương; Nghị định số 268/2025/NĐ-CP hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo… đã cụ thể hóa cơ chế sử dụng ngân sách nhà nước để khuyến khích đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, đồng thời công nhận trung tâm đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.
Đặc biệt, Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, được kỳ vọng sẽ trở thành "khung đánh giá rủi ro" mới, giúp các tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư thẩm định dự án số gắn với tài chính xanh một cách minh bạch, hiệu quả hơn.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Tuyết Nhung, Phó Hiệu trưởng Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ, Học viện Ngân hàng trình bày tại Hội thảo.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Tuyết Nhung, Phó Hiệu trưởng Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ, Học viện Ngân hàng, nhận định rằng, nhiều doanh nghiệp nhỏ và startup hiện nay có sản phẩm tốt, mô hình kinh doanh bền vững, song lại thiếu dữ liệu chứng minh hiệu quả môi trường, dẫn đến khó tiếp cận các nguồn vốn xanh.
Theo bà Nhung, căn cứ Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg, doanh nghiệp cần xác định rõ mô hình kinh doanh, sản phẩm hoặc dịch vụ của mình thuộc nhóm nào trong Danh mục phân loại xanh, như năng lượng sạch, sản xuất xanh, nông nghiệp bền vững, quản lý chất thải và kinh tế tuần hoàn, giao thông xanh hay xây dựng và đô thị bền vững.
Các ý kiến tại hội thảo thống nhất rằng, trong kỷ nguyên số, niềm tin không còn được xây dựng bằng cam kết hay lời hứa, mà bằng dữ liệu có thể kiểm chứng. Blockchain vì thế không chỉ là công cụ quản lý, mà đang trở thành nền tảng kiến tạo minh bạch, giúp doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phát triển bền vững và vươn ra thị trường khu vực, toàn cầu.
Nhân dịp này, lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa các đơn vị và Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia đã được tổ chức, mở ra thêm những cơ hội liên kết, hỗ trợ thiết thực cho cộng đồng startup trong hành trình phát triển kinh tế xanh và bền vững.
Nguồn: https://mst.gov.vn/khoi-nghiep-sang-tao-trong-kinh-te-xanh-va-ben-vung-197251214194609094.htm
Bình luận (0)