Chứng khoán Mỹ có thể đi xuống và xác suất kinh tế suy thoái gia tăng nếu lãi suất vẫn giữ ở mức cao nhất hai thập kỷ.
Vài tháng qua, quan chức Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) luôn khẳng định cần thêm bằng chứng lạm phát giảm dần về 2% để hạ lãi suất. Tuy nhiên, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3 của nước này tiếp tục tăng, khiến Chủ tịch Fed Jerome Powell đầu tuần này khẳng định sẽ không hành động sớm.
“Dữ liệu gần đây không khiến chúng tôi tự tin hơn. Thay vào đó, nó cho thấy phải mất thêm một thời gian nữa, lạm phát mới về mục tiêu 2%”, Powell cho biết trong một sự kiện hôm 16/4.
Chứng khoán Mỹ đã giảm điểm sau phát biểu này. Lợi suất trái phiếu chính phủ cũng lập đỉnh mới. Các thị trường, doanh nghiệp và Nhà Trắng đều quan tâm đến thời điểm và số lần hạ lãi suất năm nay. Tuy nhiên, triển vọng giảm lãi sớm hiện không mấy sáng sủa. Giới chuyên gia cho rằng trong dài hạn, kinh tế Mỹ khó có thể chống chịu tốt với mức lãi cao như hiện tại.
Thị trường lao dốc
Khi quan chức Fed ám chỉ có thể điều chỉnh 3 lần trong năm nay, Wall Street đã lập đỉnh mới. Đầu năm nay, nhà đầu tư đặt cược lần điều chỉnh đầu tiên có thể đến ngay trong tháng 3.
Bởi, mức lãi thấp sẽ giúp chi phí vay của doanh nghiệp giảm, từ đó gia tăng lợi nhuận. Tức là, nhà đầu tư có nhiều tiền hơn để rót vào thị trường.
Người Mỹ mua sắm tại một hội chợ ở thành phố New York. Ảnh: Reuters
Lạm phát Mỹ tăng tốc trở lại vài tháng qua, giới phân tích cũng lùi dự báo về thời điểm nâng lãi sang tháng 6. Tuy nhiên, họ vẫn lạc quan khi biên bản cuộc họp tháng 3 cho thấy quan chức Fed giữ kế hoạch giảm lãi 3 lần. Chứng khoán vì thế liên tiếp lập đỉnh mới.
Tuy nhiên, sau khi lạm phát tháng 3 được công bố mạnh hơn dự báo, cả ba chỉ số chủ chốt của Wall Street quay đầu giảm. Tuần qua, DJIA, S&P 500 và Nasdaq Composite mất 2%.
Itay Goldstein – Giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, nhận định chứng khoán bị bán tháo, song thị trường vẫn kỳ vọng Fed giảm lãi suất năm nay.
“Rủi ro là nếu Fed không giảm lãi, thị trường sẽ đi xuống”, ông cảnh báo trên CNN.
Việc này sẽ tác động lan truyền đến toàn bộ nền kinh tế. Giá cổ phiếu hạ khiến các doanh nghiệp cắt giảm chi phí hoặc trì hoãn đầu tư. Ví dụ, Tesla gần đây thông báo giảm 10% nhân sự, trong bối cảnh cổ phiếu hãng xe điện Mỹ lao dốc.
Thị trường đi xuống cũng có thể khiến các hộ gia đình “cảm thấy bớt giàu”, Goldstein nói. Điều này khiến họ giảm chi tiêu.
Xác suất kinh tế suy thoái tăng
Sau 11 lần tăng liên tiếp, Fed quyết định giữ nguyên lãi suất từ giữa năm ngoái. Nhưng kể từ đó, cơ quan này luôn lặp lại thông điệp sẽ giữ lãi cao trong thời gian dài hơn.
Goldstein cảnh báo Fed duy trì chính sách tiền tệ như hiện nay, các hộ gia đình và doanh nghiệp sẽ chịu nhiều tổn thương.
Đến nay, kịch bản suy thoái của Mỹ vẫn còn cách khá xa, đặc biệt sau báo cáo doanh số bán lẻ tháng 3 tăng vượt dự báo hai tháng liên tiếp. Điều này cho thấy người tiêu dùng chi tiêu bất chấp lạm phát và lãi suất cao nhất hai thập kỷ.
Dù vậy, lãi cao khiến người dân có xu hướng tiết kiệm hơn là chi tiêu. Việc này sẽ giảm tốc nền kinh tế. Rủi ro suy thoái gia tăng nếu Fed không điều chỉnh năm nay, Goldstein nói.
Về dài hạn, chi phí đi vay tăng nhanh, tác động tiêu cực đến tiêu dùng, đầu tư và thị trường nhà ở, theo Brian Rose – nhà kinh tế học tại UBS Global Wealth Management.
Tuy nhiên, không phải ai cũng cho rằng nền kinh tế sẽ tệ thêm nếu Fed không có thêm động thái điều chỉnh năm nay. “Chúng tôi cho rằng Mỹ hiện đủ mạnh, không cần đến việc giảm lãi để tránh suy thoái”, David Mericle – nhà kinh tế học tại Goldman Sachs kết luận.
Hà Thu (theo CNN, Reuters)
