ເລື່ອງເລົ່າຂອງກຽກໄດ້ເສີມຂະຫຍາຍມໍລະດົກວັດທະນະທຳບໍ່ມີຮູບຮ່າງຂອງ 3 ພາກພື້ນຂອງຫວຽດນາມ.

(Baohatinh.vn) - ນອກຈາກຄຸນຄ່າດ້ານມະນຸດສະທຳອັນເລິກເຊິ່ງ, ນິທານກົກຂອງນັກກະວີຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ ຫງວຽນຢູ ຍັງແມ່ນບັນດາບົດກະວີທີ່ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມງາມຂອງພາສາ ແລະ ຄວາມເລິກເຊິ່ງຂອງຈິດວິນຍານຂອງຊາວ ຫວຽດນາມ. ສະນັ້ນ, ບົດກະວີຂອງຊາວເຜົ່າເກີຕູໄດ້ເຂົ້າສູ່ຊີວິດຂອງປະເທດຊາດຢ່າງງ່າຍດາຍ, ກາຍເປັນອຸປະກອນສິລະປະພື້ນເມືອງທັງ 3 ພາກເໜືອ - ພາກກາງ - ພາກໃຕ້.

Báo Hà Tĩnh•10/12/2025

ການປະທັບໃຈໃນເພງພື້ນເມືອງ

ເອກະສານຫຼາຍຢ່າງຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ, ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ Vi ແລະ Giam ລ້ວນແຕ່ມີຕົ້ນກຳເນີດມາຈາກການອອກແຮງງານຂອງຊາວເມືອງສອງຝັ່ງແມ່ນ້ຳ Lam, ແຕ່ໄດ້ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຫຼາຍທີ່ສຸດໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 17 ແລະ 18, ເຊິ່ງກໍ່ແມ່ນຈຸດເວລາທີ່ ຫງວຽນ Du ໄດ້ໃຊ້ເວລາຫຼາຍປີຢູ່ບ້ານເກີດຂອງພໍ່ ແມ່ນແຂວງ ຮ່າຕິ້ງ .

ພາບພົດ ຫງວຽນຢູ ຮ້ອງເພງວີຢູ່ກອງປະກອບຜ້າເຈື່ອງລື້ ຖືກສ້າງຄືນໃໝ່ໃນຮູບເງົາ “ນັກກະວີຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ ຫງວຽນດູ”.

ມີນິທານເລົ່າມາວ່າ, ໃນໄວໜຸ່ມ, ຈ່າວບັກເຄີຍຂັບຮ້ອງເພງພື້ນເມືອງຢູ່ ເຈີ່ນລ່ວ, ເຮັດໃຫ້ຊາວໜຸ່ມ ໄຕງວຽນ ໄດ້ຕອບສະໜອງຕໍ່ຜູ້ຍິງອູ່ ແລະ ຊາ ໃນສະມາຄົມທໍລະນີ. ສິ່ງແວດລ້ອມເພງພື້ນເມືອງນີ້ໄດ້ບຳລຸງສ້າງແຮງບັນດານໃຈ, ແລະ ຕໍ່ມາ, ຂໍ້ພຣະຄຳພີຂອງນິທານ Kiều ໄດ້ຮັບການຝັງສົບດ້ວຍຈິດໃຈຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ. ແລະ ເມື່ອນິທານກີຈູຖືກພິມຈຳໜ່າຍ, ວຽກງານນີ້ໄດ້ກາຍເປັນແຫຼ່ງວັດຖຸພັນອັນອຸດົມສົມບູນຂອງບົດເພງພື້ນເມືອງ ແລະ rhymes, ເພີ່ມຄວາມເລິກເຊິ່ງຕື່ມອີກ.

ນັກສິລະປິນ ຫງວຽນຕວນ ຕວນ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ: “ນັກກະວີຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ ຫງວຽນຝູ໋ ໄດ້ຮັບຄວາມຈັບອົກຈັບໃຈໃນບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງ ເຈືອງຮ່ວາ ກ່ອນຈະແຕ່ງບົດເພງ ໄຕງວຽນ, ແຕ່ນິທານກອຍກໍ່ແມ່ນເນື້ອໃນທີ່ດີເລີດເພື່ອເສີມຂະຫຍາຍບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງພາກພື້ນ.

ນັກສິລະປະກອນຜູ້ມີກຽດ Trong Tuan (ທີ່ສອງຈາກຊ້າຍ) ແລະ ນັກສິລະປະກອນຂອງຕາແສງ Vi ແລະ Giam ໄດ້ບັນທຶກລາຍການໂທລະພາບກ່ຽວກັບມໍລະດົກ.

ມີຫຼາຍຕົວຢ່າງຂອງນັກສິລະປິນ ຫງວຽນຈ້ອງຕວນ ໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນກ່ຽວກັບບົດເພງພື້ນເມືອງ ແລະ ເພງຮັກແພງ. ຕົວຢ່າງ, ນັກຮ້ອງຍິງຄົນໜຶ່ງຮ້ອງວ່າ: "ເຈົ້າຄຸ້ນເຄີຍກັບນິທານກຽ່ວ/ ພົບກັນຢູ່ນີ້, ຂ້ອຍຢາກຖາມຄຳຖາມທີ່ຊັດເຈນໜ້ອຍໜຶ່ງ/ ເປັນຫຍັງຄົນຮັ່ງມີຈຶ່ງມາຢູ່ນະຄອນຫຼວງ?/ ເປັນຫຍັງເຈົ້າຟ້າງຸ່ມຈຶ່ງຕ້ອງຂາຍຕົວເພື່ອແລກເອົາພໍ່ຂອງເຈົ້າ?/ ເປັນຫຍັງ ກີມຕົງຈຶ່ງອອກຈາກບ້ານ?

ນາມຕອບວ່າ: “ຂ້ອຍຮູ້ພາສາປະຈຳຊາດ ແລະ ຊໍານິຊໍານານໃນການຂຽນ; ຂ້ອຍເກັ່ງໃນການຂຽນນິທານກຽ່ວ, ອະທິບາຍເລື່ອງລາວໃຫ້ພໍ່ຄ້າຜ້າໄໝ, ການກ່າວຫາທີ່ບໍ່ຖືກຕ້ອງຂອງພໍ່ຄ້າຜ້າໄໝ, ນັ້ນແມ່ນເຫດຜົນທີ່ເຈົ້າຂອງດິນທີ່ຮັ່ງມີໄດ້ມາຢູ່ນະຄອນຫຼວງໂດຍບໍ່ຄາດຄິດ, ເພາະວ່າລູກກົກແມ່ນເຂັ້ມແຂງກວ່າຮັກແພງ ຈິ່ງໄດ້ກັບເມືອບ້ານ; ລຸງຂອງລາວໄດ້ເສຍຊີວິດແລ້ວ…”

ວາດພາບໄດ້ຮັບແຮງບັນດານໃຈຈາກເລື່ອງເລົ່າກຽບ, ນັກສິລະປິນສາມາດດັດແປງໄດ້ຫຼາຍຮູບແບບເພື່ອແກ້ໄຂສະພາບຕົວຈິງ. ເຖິງວ່າທຸກມື້ນີ້, ນັກປະພັນຫຼາຍຄົນຍັງສືບຕໍ່ຂຽນເນື້ອເພງໃໝ່ໃຫ້ແກ່ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງດ້ວຍການ “ຢືມຈາກກຽວ”, ເພີ່ມຄວາມສົດຊື່ນ ແລະ ມີສີສັນພື້ນເມືອງໃຫ້ແກ່ບົດເພງ, ເຮັດໃຫ້ເຂົາເຈົ້າສາມາດແກ້ໄຂບັນດາບັນຫາຍຸກປະຈຸບັນໄດ້ຢ່າງສະດວກ.

ຄະນະຊາວໜຸ່ມ ຮ່າຕິ້ງ ໄດ້ດຳເນີນລາຍການ “ເຊື່ອມໂຍງເຂົ້າກັບເຂດພູດອຍ Vi ແລະ Giam” ໃນງານບຸນ “ກັບຄືນສູ່ບັນດາເຂດແຄວ້ນ Vi ແລະ Giam - ເຊື່ອມຕໍ່ບັນດາມໍລະດົກ” ໃນປີ 2024.

ສຽງຂອງ Kieu ດັງກ້ອງໄປມາໃນສາມພາກພື້ນ

ເຂົ້າຮ່ວມງານມະໂຫລານ “ກັບຄືນສູ່ດິນແດນຂອງບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງ - ເຊື່ອມຕໍ່ບັນດາມໍລະດົກອັນດີງາມ” ຢູ່ ຮ່າຕິງ ທ້າຍປີ 2024, ນັກສິລະປິນປະຊາຊົນ Do Minh Thuy (ໂຮງລະຄອນເພງພື້ນບ້ານ ບັກ ນິງ ກວາງໂຮ) ໄດ້ແບ່ງປັນວ່າ: “ໃນບົດເພງພື້ນເມືອງ Quan Ho, ມີບົດເພງຫຼາຍບົດທີ່ເວົ້າເຖິງການຮ້ອງເພງຂອງ Thele stan, Tale Kieu. ຂອງ Kieu ຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮ້ອງທັງຍິງຊາຍສະແດງຄວາມຮູ້ສຶກ ແລະເຈດຕະນາຢ່າງເຕັມທີ່ໃນການສະແດງຄວາມຮັກແພງ.”

ນັກສິລະປິນປະຊາຊົນ Do Minh Thuy - ໂຮງລະຄອນ Bac Ninh Quan Ho

ໃນຂະນະທີ່ການຮ້ອງເພງພື້ນເມືອງຂອງ “ກິມ” ຫັນໄປສູ່ຄວາມລຽບງ່າຍ, “ກວານໂຮ” ແມ່ນການຮ້ອງເພງທີ່ມີລັກສະນະວິຊາການ, ຕິດພັນກັບງານບຸນ ແລະ ຮີດຄອງປະເພນີຂອງ “ການສະແດງ” Quan Họ. ສະນັ້ນ, ນັກຮ້ອງ ກວາງຮ່ວາງມັກໃຊ້ຄຳເວົ້າລວມຈາກເລື່ອງເລົ່າຂອງກຽວເຊັ່ນ: “ລິວຈູງດ່ຽນ”, “ດ້ຽນກິມລາທ່າມັກຊິ້ຮືງ”, “ມາຍທ້ວນ” ແລະ “ຫງວຽນເຕິ໋ນ” ເພື່ອເພີ່ມຄວາມເລິກເຊິ່ງດ້ານວັດທະນະທຳໃຫ້ແກ່ບົດເພງຂອງຕົນ. ບາງເພງຄື “Sầu đong càng lắc càng đầy” ມີບົດເພງຍາວຄື: “Sầu đong càng lắc càng đầy / ສາມລະດູໃບໄມ້ຫຼົ່ນຖືກບີບອັດເປັນມື້ອັນຍາວນານ, ຢ້ານຫຼາຍ / Mây Tần ລັອກປ່ອງຢ້ຽມ / ຂີ້ຝຸ່ນຂອງໃບໄມ້ສີແດງທີ່ສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເສັ້ນທາງ / ໂຄມໄຟສ່ອງແສງໃນຝັນ. ຄວາມຝັນ, ຫົວໃຈທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມອິດເມື່ອຍ / ຫ້ອງການສຶກສາແມ່ນເຢັນຄືກັບທອງແດງ / ໄມ້ໄຜ່ຫ່ຽວແຫ້ງ, ສາຍເຊືອກຖືກພວນ."

ປີ 2021, ສະມາຄົມນັກປະພັນຫວຽດນາມ ໄດ້ພິມຈຳໜ່າຍປື້ມ “ເພງພື້ນເມືອງ ກວາງໂຮ ຂອງ ບັກນິງ ກັບນິທານ ກຽນ”, ເຊິ່ງໄດ້ລວບລວມ 59 ບົດເພງ ກວານໂຮ ໂດຍນຳໃຊ້ ນິທານກອຍ ເປັນເນື້ອເພງ. ນີ້ແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ຈະແຈ້ງກ່ຽວກັບຄວາມມີຊີວິດຊີວາອັນຍືນຍົງຂອງບົດເພງຊາວເຜົ່າເກີຕູ ຢູ່ ບັກນິງ.

ບາງລາຍການສະແດງໂດຍນັກສິລະປິນ, ນັກສະແດງຂອງໂຮງລະຄອນ ບັກນິງກວາງໂຮ ທີ່ງານບຸນ “ກັບຄືນສູ່ພາກພື້ນ ວີ ແລະ ຈີ່ອາມ - ເຊື່ອມຕໍ່ບັນດາມໍລະດົກ”.

ຈາກແຂວງກຽນບັກເຖິງພາກກາງແລະພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມ, ກຽນໄດ້ສືບຕໍ່ “ຜັນຂະຫຍາຍ” ໃນຫຼາຍຮູບແບບຂອງເພງພື້ນເມືອງຄື: ເພງພື້ນເມືອງເຫ້ວ, ເພງພື້ນເມືອງ ບິ່ງ - ໄຕ - ທຽນ, ເພງພື້ນເມືອງ ກວາງນາມ , ເພງພື້ນເມືອງພາກໃຕ້, ຂັບຮ້ອງ, ດົນຕີໄຕຕູ, ໂອເປຣາ Cheo ແລະ Opera Cai Luong... ເຖິງບ່ອນໃດຊາວຫວຽດນາມຮ້ອງເພງ, ຮູບພາບຂອງໄຕງວຽນ. ໃນບັນດາບົດເພງຂອງເຂົາເຈົ້າ, ຄົນທົ່ວໄປໃນແຕ່ລະເຂດໄດ້ຮັບຮູ້ເຖິງຄວາມງາມຂອງມະນຸດ, ຄວາມຮັກແພງ, ຄວາມສັດຊື່ບໍ່ຫວັ່ນໄຫວຂອງ Kieu, ແທ້ຈິງຕໍ່ຈິດໃຈມະນຸດສະທຳຂອງ ຫງວຽນຟຸກ.

ບໍ່ພຽງແຕ່ເລື່ອງເລົ່າຂອງເຜົ່າກຶມຍັງໄດ້ຮັບການເຊີດຊູຢ່າງແຂງແຮງດ້ວຍນະໂຍບາຍວັດທະນະທຳ. ປີ 2015, ກະຊວງວັດທະນະທຳ, ກິລາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວໄດ້ຮັບຮອງເອົາໂຄງການໂຄສະນາ ແລະ ເຜີຍແຜ່ເລື່ອງເລົ່າຂານເຂົ້າໃນທົ່ວປະເທດ. ບັນດາຮູບແບບສິລະປະໄດ້ຮັບການຜັນຂະຫຍາຍບົດກະວີຂອງຊາວກຽບ, ລວມມີ: ເຊ້ຍ, ກ໋າຍເລືອງ, ວີ, ຈີ່ງ໋ຕິງ, ກວາງໂຮ່ ບັກນິງ, ບ່າຈອຍ, ກາຈູ, ຮ່າໂນ້ຍ, ຊຳ, ກ່າເຫ້ວ, ດອນກາໄຕຕູ…

ການສະແດງດົນຕີພື້ນເມືອງຫວຽດນາມພາກໃຕ້. ຮູບພາບ: ອິນເຕີເນັດ.

ການປັບຕົວເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ເຮັດໃຫ້ຊີວິດການລະຄອນໄດ້ມີຊີວິດຊີວາເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຢັ້ງຢືນວ່າ ນິທານ ກອຍ ມີຄວາມສາມາດກວມລວມທຸກສະພາບອາລົມ ແລະ ເໝາະສົມກັບສະຖານທີ່ສະແດງຕ່າງໆ ເຊິ່ງເປັນຄຸນຄ່າທີ່ຫາຍາກໃນວັນນະຄະດີຄລາສສິກ.

ດ້ວຍຄວາມງຽບສະຫງົບ, ໃນຫຼາຍຮ້ອຍປີ, ນິທານກຽວໄດ້ຊຶມເຂົ້າຊີວິດຂອງປະເທດຊາດດ້ວຍວິທີທີ່ລຽບງ່າຍຜ່ານບົດເພງ ແລະ ລຳທຳເພງ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວໄດ້ຢັ້ງຢືນເຖິງຄຸນຄ່າອັນໃຫຍ່ຫຼວງ ແລະ ຄວາມມີຊີວິດຊີວາຂອງໄຕງວຽນໃນຊີວິດວັດທະນະທຳແຫ່ງຊາດຂອງທັງ 3 ພາກຄື: ພາກເໜືອ, ພາກກາງ, ພາກໃຕ້.

ທີ່ມາ: https://baohatinh.vn/truyen-kieu-lam-giau-them-di-san-van-hoa-phi-vat-the-3-mien-post300895.html