Phải khẳng định rằng, Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực này, không có đội ngũ kỹ sư giỏi nghề thì chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn chỉ nằm trên giấy. Cho nên, việc đầu tiên là đào tạo, thu hút được kỹ sư có chuyên môn cao với kỹ năng xuất sắc đủ cung cấp cho thị trường lao động. Với 5.000 kỹ sư ngành bán dẫn, chắc chắn không đủ cung cấp, nhưng đến năm 2030, con số phải tăng lên gấp 10 lần.
Cái khó là ở chỗ không phải đào tạo cho đủ số lượng mà chất lượng chuyên môn phải đạt chuẩn quốc tế. Ở đây phải thẳng thắn khỏi sợ mất lòng một số trường đại học hay ngành nghề đào tạo, đó là nhiều ngành cứ tiếp nhận đầu vào, sau đó cho ra trường, không kiểm soát chất lượng. Số cử nhân, kỹ sư đó “giả vờ làm việc, giả vờ lãnh lương”. Còn với ngành công nghiệp bán dẫn, không có chuyện gửi gắm, xin cho, quan hệ hay hậu duệ, mà là bộ não thông minh.
Để có được nguồn nhân lực thông minh đó, 35 cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam đang đào tạo có đáp ứng đủ hay không, câu trả lời là không. Bởi vì, ngay chính các cơ sở giáo dục đó cũng không đủ thầy giỏi chuyên ngành này, không có “danh sư”, không thể “xuất cao đồ”.
Cho nên, phải thu hút thầy giỏi ở các trường đại học nước ngoài về hợp tác đào tạo, cấp học bổng cho sinh viên du học ở các nước, đó mới là chiến lược về con người bài bản và nhanh chóng. Chưa kể, phải có chính sách thu hút kỹ sư là người Việt Nam ở nước ngoài trở về, kể cả kỹ sư người nước ngoài. Ở các nước tiên tiến, họ cũng “săn đầu người” để sử dụng ngay, Việt Nam đã đến lúc phải cạnh tranh “săn đầu người”.
Cũng phải thấy rằng, việc đào tạo nguồn nhân lực này không phải là trách nhiệm đào tạo và chính sách thu hút của riêng Nhà nước, mà cộng đồng doanh nghiệp phải tham gia. Doanh nghiệp cũng phải “săn đầu người”, đặt hàng các trường đại học để chuẩn bị nhân lực, cấp học bổng cho sinh viên xuất sắc du học.
Các địa phương muốn thu hút các dự án liên quan đến công nghiệp bán dẫn, thì việc phải làm là chuẩn bị nguồn nhân lực. Cha mẹ muốn con cái có việc làm ổn định, thu nhập cao, hãy chủ động cho con du học hoặc học trong nước ngành nghề này.
Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng, mỗi bên một tay, mới cung cấp đủ tài năng cho đất nước.
