Những điểm mới về thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt và tác động tới doanh nghiệp

(Chinhphu.vn) - Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề để thông tin các điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Thông tư 51/2025/TT-BTC về giao dịch điện tử. Nhiều quy định mới liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.

Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề để thông tin các điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Thông tư 51/2025/TT-BTC về giao dịch điện tử - Ảnh: VGP

Hướng tới khung pháp lý minh bạch và đồng bộ

Theo Cục Hải quan, các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng để chuẩn hóa, minh bạch thủ tục thuế và phù hợp với hệ thống luật thuế xuất nhập khẩu hiện hành.

Bà Nguyễn Thị Khánh Huyền, Ban Nghiệp vụ thuế hải quan, cho biết Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 cùng nghị định hướng dẫn đã bổ sung nhiều quy định trước đây chỉ được hướng dẫn bằng công văn.

Một nội dung đáng chú ý là việc mở rộng danh mục hàng hóa không chịu thuế GTGT, qua đó giúp doanh nghiệp giảm rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ.

Cụ thể, hàng nhập khẩu phục vụ cho thuê tài chính được phép vận chuyển thẳng vào khu phi thuế quan mà không phải chịu thuế GTGT. Sản phẩm xuất khẩu thuộc nhóm tài nguyên, khoáng sản khai thác (thô hoặc đã chế biến theo Danh mục của Chính phủ) được xác định rõ là không chịu thuế, phù hợp với chủ trương hạn chế xuất khẩu tài nguyên thô.

Luật cũng luật hóa các trường hợp miễn thuế như: tài sản di chuyển trong định mức miễn thuế nhập khẩu; hàng hóa trao đổi của cư dân biên giới trong danh mục quy định; di vật, cổ vật do cơ quan có thẩm quyền nhập khẩu.

Song song với việc mở rộng một số trường hợp không chịu thuế, một số ưu đãi được điều chỉnh lại. Các mặt hàng trước đây không chịu thuế như phân bón, tàu khai thác thủy sản, máy móc thiết bị chuyên dùng cho nông nghiệp được chuyển sang áp thuế suất 5%.

Những khoản hưởng ưu đãi thuế suất 5% trước đây cũng có điều chỉnh lên 10% đối với các nhóm hàng như đường và phụ phẩm sản xuất đường, thiết bị chuyên dùng cho giảng dạy – nghiên cứu – thí nghiệm, nhựa thông sơ chế, lâm sản chưa qua chế biến.

Luật quy định rõ nguyên tắc áp dụng thuế suất: cơ sở kinh doanh có nhiều loại hàng hóa, dịch vụ phải kê khai theo từng mức thuế suất tương ứng; nếu không phân định được thì phải nộp theo mức cao nhất. Quy định này nhằm hạn chế tình trạng kê khai sai, khai thiếu do nhầm lẫn hoặc lợi dụng.

Nguyên tắc áp dụng cho sản phẩm nông – lâm – thủy sản chưa qua chế biến, phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu… cũng được quy định cụ thể để thống nhất cách tính.

Theo Cục Hải quan, việc luật hóa, đồng bộ các quy định từ ngày 1-7-2025 sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong kế hoạch sản xuất, xuất nhập khẩu; đồng thời tạo điều kiện cho cơ quan quản lý tăng cường giám sát, ứng dụng công nghệ trong trao đổi dữ liệu thuế và giảm thủ tục hành chính.

Về việc thu thuế đối với hàng trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh, Cục Hải quan cho biết trước ngày 18/2, nhóm hàng này không thuộc đối tượng nộp thuế GTGT.

Nhưng sau khi tham khảo thông lệ một số nước, nhiều quốc gia đã bỏ quy định miễn thuế GTGT đối với hàng hóa trị giá nhỏ. Từ ngày 18/2, thực hiện chủ trương của Chính phủ, hàng trị giá nhỏ nhập khẩu qua đường chuyển phát nhanh phải nộp thuế GTGT.

Cơ quan Hải quan đã xây dựng phần mềm để doanh nghiệp khai báo qua hệ thống dữ liệu, phục vụ triển khai chính sách này.

Tính đến ngày 15/9, trong một thời gian ngắn thực hiện, số thu thuế đạt 1.082 tỉ đồng đối với hàng hóa trị giá thấp. Việc này góp phần phòng ngừa tình trạng xé lẻ hàng hóa để tránh né thuế, đồng thời đảm bảo công bằng với hàng sản xuất trong nước.

Cân bằng giữa phát triển và bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Theo cơ quan hải quan, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi, có hiệu lực cùng thời điểm với Luật Thuế GTGT, mang tới thay đổi ở cả nhóm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp lẫn các biện pháp quản lý đối với nhóm hàng ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.

Ở phía tạo thuận lợi, một thay đổi được doanh nghiệp quan tâm là bãi bỏ việc áp thuế TTĐB với điều hòa có công suất từ 24.000 BTU trở xuống. Quy định mới giúp giảm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu điều hòa.

Luật cũng mở rộng các trường hợp không chịu thuế TTĐB theo Điều 3, bao gồm: hàng hóa sản xuất, gia công để xuất khẩu; hàng xuất khẩu đã nộp thuế nhưng bị phía nước ngoài trả lại; một số loại xe phục vụ trong khu di tích, bệnh viện, trường học; trực thăng, tàu lượn phục vụ cứu hộ, huấn luyện phi công.

Luật cho phép Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi, bổ sung đối tượng chịu hoặc không chịu thuế khi cần thiết, tạo cơ chế linh hoạt trong quá trình áp dụng.

Một nội dung khác là mở rộng điều kiện khấu trừ và hoàn thuế TTĐB, áp dụng đối với nguyên liệu nhập khẩu sản xuất hàng xuất khẩu; trường hợp doanh nghiệp giải thể, phá sản còn số thuế chưa khấu trừ; hoặc hoàn thuế theo điều ước quốc tế.

Ở chiều siết quản lý, Luật TTĐB bổ sung quy định đối với nhóm hàng nhạy cảm. Nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml được đưa vào diện chịu thuế; thuốc lá, rượu bia tiếp tục được điều chỉnh theo lộ trình tăng thuế suất, kết hợp thuế tuyệt đối và thuế tỷ lệ nhằm giảm tiêu dùng các sản phẩm có hại cho sức khỏe.

Với hàng tạm nhập – tái xuất, quy định được siết chặt: quá thời hạn tái xuất hoặc thay đổi mục đích sử dụng sẽ bị xử lý nộp thuế TTĐB, bảo đảm thống nhất với pháp luật hải quan. Thời điểm tính thuế đối với hàng nhập khẩu được xác định là thời điểm đăng ký tờ khai hải quan.

Những điều chỉnh đồng bộ ở cả thuế GTGT và thuế TTĐB thể hiện xu hướng chính sách hai chiều: vừa tạo thuận lợi để thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và cải thiện môi trường kinh doanh; vừa tăng cường quản lý ở các lĩnh vực dễ phát sinh rủi ro, ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.

Thực tế triển khai sẽ đòi hỏi sự phối hợp giữa doanh nghiệp, cơ quan hải quan và các bộ, ngành liên quan để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả và minh bạch trong quản lý thuế.

Đại diện ngành hải quan cho biết hàng năm đều có kế hoạch kiểm soát, chống buôn lậu gắn với công tác kiểm soát thuế. Đặc biệt, trước, trong và sau Tết Nguyên đán, Bộ Tài chính và ngành hải quan ban hành kế hoạch cao điểm kiểm soát buôn lậu.

Giai đoạn cận Tết là thời điểm các mặt hàng tiêu dùng như rượu bia, thuốc lá – vốn có thuế suất cao dễ phát sinh buôn lậu do chênh lệch lợi nhuận.

Các mặt hàng này luôn được xác định là đối tượng rủi ro cao và được cơ quan hải quan áp dụng đồng bộ biện pháp trong quy trình thủ tục hải quan và biện pháp kiểm soát hải quan, nhằm ngăn chặn hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, tránh thất thu thuế và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp làm ăn hợp pháp.

Trong dịp cao điểm trước Tết Nguyên đán, dưới sự chỉ đạo của Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan, các cục hải quan địa phương triển khai quy trình, bố trí lực lượng phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ để kiểm soát buôn lậu trên toàn tuyến, địa bàn hoạt động hải quan.

Để quá trình thực hiện giao dịch điện tử thông suốt, tránh tắc nghẽn, cơ quan hải quan sử dụng các công cụ công nghệ, trong đó có trí tuệ nhân tạo (AI), để kịp thời phát hiện các điểm tắc nghẽn trong quá trình thực hiện.

Bà Phạm Thị Thu Hương, Chánh Văn phòng Cục Hải quan, cho biết cơ chế chính sách và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan hải quan sẽ được sửa đổi, bổ sung nhiều để đáp ứng mô hình tổ chức bộ máy mới, phục vụ mục tiêu xây dựng ngành hải quan số và thực hiện bốn nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị.

"Khi có chính sách mới, Cục Hải quan sẽ tổ chức các chuyên đề thông tin tới cơ quan báo chí vì đây là kênh quan trọng để phổ biến, tuyên truyền chính sách mới của cơ quan quản lý nhà nước đến cộng đồng doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp hiểu và thực hiện đúng quy định, đồng thời hỗ trợ cơ quan hải quan trong quá trình thực thi nhiệm vụ", bà Phạm Thị Thu Hương nhấn mạnh.

Anh Minh

Nguồn: https://baochinhphu.vn/nhung-diem-moi-ve-thue-gia-tri-gia-tang-thue-tieu-thu-dac-biet-va-tac-dong-toi-doanh-nghiep-102251204132038935.htm