Chiều 4/12, tại Nhà Quốc hội, các đại biểu nghe Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày Tờ trình và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng báo cáo thẩm tra dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại TTTCQT. Cả cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đều thống nhất đánh giá đây là đạo luật có tính đặc thù, giữ vai trò chiến lược trong việc xây dựng một thiết chế tư pháp hiện đại, minh bạch và có khả năng cạnh tranh trong môi trường tài chính quốc tế.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh sự hình thành TTTCQT đi kèm một hệ thống giải quyết tranh chấp tương xứng về chuẩn mực, tốc độ và tính minh bạch - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Thiết lập cơ chế tư pháp phù hợp chuẩn mực quốc tế
Trình bày Tờ trình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh sự hình thành TTTCQT đòi hỏi đi kèm một hệ thống giải quyết tranh chấp tương xứng về chuẩn mực, tốc độ và tính minh bạch. Các tranh chấp tại trung tâm tài chính thường có yếu tố quốc tế, liên quan đến những giao dịch đầu tư, kinh doanh phức tạp, giá trị lớn, vì vậy cần một mô hình tòa án vận hành theo thông lệ quốc tế.
Tòa án chuyên biệt được thiết kế nằm trong hệ thống TAND nhưng có cơ chế tổ chức và hoạt động linh hoạt hơn, trao quyền tự chủ về tố tụng và áp dụng các quy tắc tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu của cộng đồng nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Dự thảo Luật gồm 5 chương, 43 điều, quy định đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức, thẩm quyền xét xử, thủ tục tố tụng, thi hành án, tiêu chuẩn Thẩm phán và Thư ký, cùng các bảo đảm cần thiết để tòa án vận hành hiệu quả. Một tòa án chuyên biệt sẽ đặt tại TPHCM, có thẩm quyền giải quyết tranh chấp phát sinh tại TTTCQT ở TPHCM và Đà Nẵng, với cơ cấu gồm Tòa sơ thẩm, Tòa phúc thẩm và bộ máy giúp việc.
Đáng chú ý, dự thảo mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán từ ba nhóm: Thẩm phán TAND; luật sư, chuyên gia, trọng tài viên, giảng viên luật; và người nước ngoài. Việc đa dạng hóa nguồn nhân lực được kỳ vọng giúp Tòa án chuyên biệt có khả năng tiếp cận và xử lý hiệu quả các tranh chấp mang tính quốc tế.
Áp dụng nguyên tắc tố tụng hiện đại, linh hoạt, bảo đảm niềm tin của nhà đầu tư
Theo Tờ trình, mô hình tòa án này hoạt động theo các nguyên tắc then chốt: Thẩm phán xét xử độc lập; bảo đảm tranh tụng minh bạch và công bằng; thủ tục linh hoạt, chú trọng hiệu quả và tốc độ; tôn trọng tối đa quyền tự định đoạt của các bên.
Ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng là tiếng Anh hoặc tiếng Anh kèm tiếng Việt. Một điểm đột phá là các bên có thể lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế hoặc điều ước quốc tế khi tranh chấp có yếu tố nước ngoài. Bản án phúc thẩm là quyết định cuối cùng, không giám đốc thẩm, tái thẩm, phù hợp với mô hình các tòa thương mại quốc tế.
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng khẳng định sự cần thiết ban hành Luật, cho rằng hồ sơ dự án được chuẩn bị nghiêm túc, bám sát chủ trương và phù hợp với mục tiêu xây dựng một thiết chế tư pháp đạt chuẩn mực quốc tế. Ủy ban thống nhất đưa dự án Luật vào chương trình thông qua theo thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 10 để đáp ứng tiến độ triển khai TTTCQT.
Về nội dung dự luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản nhất trí với phương án tổ chức, thẩm quyền và nguyên tắc hoạt động của Tòa án chuyên biệt. Ủy ban đánh giá cao định hướng áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật trong tố tụng, xem đây là yếu tố then chốt nâng cao tính cạnh tranh quốc tế của tòa án.
Hoàn thiện quy định về áp dụng pháp luật, trật tự công và thủ tục tố tụng
Theo cơ quan thẩm tra, khoản 2 Điều 5 về áp dụng pháp luật cần được chỉnh sửa nội dung để bảo đảm nguyên tắc nền tảng của thương mại quốc tế là quyền tự do thỏa thuận lựa chọn pháp luật. Việc tách riêng quy định về áp dụng pháp luật Việt Nam như dự thảo hiện hành có thể gây phân mảnh, chưa thống nhất với thông lệ quốc tế. Ủy ban đề nghị bổ sung quy định rõ ràng cho trường hợp không xác định được pháp luật áp dụng, theo đó chuyển sang pháp luật của quốc gia có mối liên hệ gắn bó nhất.
Đối với quy định loại trừ áp dụng pháp luật nước ngoài khi trái với trật tự công của Việt Nam, Ủy ban đồng tình về mặt nguyên tắc nhưng cho rằng cần giải thích thuật ngữ "trật tự công" để bảo đảm minh bạch khi áp dụng. Đồng thời, Ủy ban kiến nghị bỏ quy định cho phép các bên lựa chọn điều ước quốc tế mà Việt Nam chưa là thành viên, nhằm bảo đảm nguyên tắc chủ quyền trong lĩnh vực điều ước.
Về thủ tục tố tụng, Ủy ban thống nhất với mô hình rút gọn, linh hoạt nhưng đề nghị làm rõ hơn các quy định về quyết định giải quyết vụ việc, giao nộp và công bố chứng cứ, chứng cứ chuyên gia, biện pháp khẩn cấp tạm thời, thủ tục phúc thẩm và thi hành bản án. Những đề xuất này nhằm bảo đảm tòa án vừa hiện đại về mô hình vừa chuẩn mực về cách thức vận hành.
Trong các vấn đề còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đồng tình với phương án thứ nhất do TANDTC trình. Theo đó, xét xử sơ thẩm do một Thẩm phán thực hiện, trường hợp phức tạp có thể lập Hội đồng gồm ba thẩm phán; xét xử phúc thẩm do Hội đồng ba Thẩm phán thực hiện.
Về nhân sự, Ủy ban ủng hộ giao Chánh án TANDTC bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt, nhằm bảo đảm sự thống nhất trong quản lý và vận hành hệ thống tòa án.
Việc ban hành Luật Tòa án chuyên biệt được xác định là bước đi quan trọng trong quá trình xây dựng TTTCQT tại Việt Nam - nơi yêu cầu không chỉ cơ chế tài chính thuận lợi, hạ tầng hiện đại mà còn cần một nền tư pháp mạnh, minh bạch và đạt chuẩn quốc tế. Dự kiến Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Hải Liên
Nguồn: https://baochinhphu.vn/xay-dung-toa-an-chuyen-biet-cho-trung-tam-tai-chinh-quoc-te-co-so-phap-ly-moi-duoc-trinh-quoc-hoi-10225120416363896.htm
![[Ảnh] Cát Bà-Thiên đường biển đảo xanh](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F12%2F04%2F1764821844074_ndo_br_1-dcbthienduongxanh638-jpg.webp&w=3840&q=75)
![[VIMC 40 ngày thần tốc] Cảng Đà Nẵng : Đồng tâm – Thần tốc – Bứt phá về đích](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/12/04/1764833540882_cdn_4-12-25.jpeg)
Bình luận (0)