Honderdjarige ambachtsman | Gia Lai Electronic Newspaper

(GLO) - Vergeleken met de mensen ouder dan 100 die onlangs werden gevierd door de gemeente Ia Bang (district Dak Doa, provincie Gia Lai ), valt ambachtsman Dach (dorp Prong Thoong) in veel opzichten op. Hij was vroeger dorpsoudste, heeft het talent om khan (hri) te vertellen en heeft vooral een goed geheugen en een goede gezondheid. Om hem heen fonkelen altijd verhalen met legendarische kleuren.

Sterk als een olifant

De inwoners van het dorp Prong Thoong beschouwen ambachtsman Dach als een held die uit een epos tevoorschijn komt vanwege zijn zeldzame gezondheid. Dorpshoofd Siu Lol zei: "Toen hij jong was, was meneer Dach in de hele regio beroemd omdat hij "zo sterk als een olifant" was." Ongelooflijke verhalen over hem werden overgeleverd en wijd en zijd verspreid in de regio. Hij zei: "In dit gebied zijn er twee figuren die de geschiedenis van het dorp hebben ingeluid. Meneer Mang staat bekend om zijn rijkdom en zijn vele gongsets, bronzen potten, olifanten en paarden vol stallen. De tweede persoon is meneer Dach, die wordt beschouwd als de sterkste persoon in de regio. Wanneer de dorpelingen naar de districten Duc Co, Chu Se en Ayun Pa gaan en zich in Prong Thoong voorstellen, kent misschien niemand hen, maar als ze zeggen dat ze in Prong Mang zijn, weten ze dat ze uit het dorp van meneer Mang komen. En als je vraagt naar de sterkste persoon in het glooiende land (Thoong betekent helling in de Jrai-taal) aan de voet van het Ham Rong-gebergte, dan is dat zonder twijfel meneer Dach."

Naast het vertellen van verhalen is meneer Dach ook bedreven in traditioneel weven en heeft hij veel inheemse kennis. Foto: HN

Dorpshoofd Siu Lol zei dat het verhaal over de buitengewone kracht van meneer Dach volledig gegrond was: "Vier jaar geleden, toen de zoon van meneer Dach op een veld bij de Kep-beek aan het werk was, blokkeerde een grote rots de beek. De zoon probeerde van alles met koevoeten en hefbomen, maar kreeg de rots niet omhoog om water naar het veld te brengen. Meneer Dach "tilde" de zware rots echter met zijn blote handen naar een andere plek, voor de ogen van de dorpelingen. Hij was toen meer dan honderd jaar oud. Sindsdien geloven mensen steeds meer dat de eerdere verhalen over hem waar zijn."

Mensen vertellen nog steeds verhalen over jachtpartijen en zien meneer Dach als een dappere krijger die uit een sprookje lijkt te komen. Volgens dorpshoofd Siu Lol fokte elk gezin destijds paarden om goederen te kunnen dragen en zich gemakkelijk te kunnen verplaatsen. Meneer Dach fokte een kudde paarden die vrij rondliepen in het bos en temde alleen de leider om te jagen. Bij elke jachtpartij koos het dorp vaak gezonde jonge mannen om de beste paarden te berijden. Er waren tochten die dagen duurden; de mensen en paarden die de berg beklommen waren uitgeput, maar meneer Dach was nog steeds even sterk als altijd. Degenen die met hem meegingen, zeiden dat hij klaar was om van zijn paard te springen, de berg op te rennen en net zo gemakkelijk de sporen van wilde dieren te volgen als mensen die over vlak land lopen.

Gevraagd naar het geheim van zijn gezondheid, zei meneer Dach: "Dorpelingen zeggen dat ik een verborgen medicijn heb, maar in feite is het een soort 'gezonde wortel' genaamd 'Tơ nho'. Dit is een wilde plant, de wortel lijkt op kurkuma, maar is kleiner. Er zijn twee soorten: geel en paars. Wanneer hij gegeten wordt, heeft hij een pittige en bittere nasmaak. Het eten van deze wortel maakt mensen enthousiast en zorgt ervoor dat ze onvermoeibaar werken. Als je echter de knol eet, alcohol drinkt en niet werkt, zal dat de zenuwen aantasten, wat leidt tot verlies van controle en woede. Het eten van de knol is als een tweesnijdend zwaard: het kan je helpen gezond te blijven, maar het kan je ook schaden. Slechts weinigen kennen deze plant en de werkelijke effecten ervan. Toen ik jong was, heb ik hem maar een paar keer gegeten, omdat de knol volledig verloren was gegaan. Ik ben er expres naar het bos gaan zoeken, maar kon hem niet meer vinden."

Meneer Dach weet ook niet of de bamboeknol hem tot nu toe gezond heeft gemaakt of niet, maar het is het harde werk, paardrijden in het bos en de velden, dat hem sterk maakt en "al zijn zintuigen scherp" - zoals hij zelf zei. Geboren in 1916, maar vergeleken met zijn jongere broer Dun (geboren in 1920), is meneer Dach veel gezonder. Op 107-jarige leeftijd trekt hij nog steeds door het bos om bamboe en riet te kappen om manden te vlechten. Soms reist hij tientallen kilometers om bomen met flexibele stammen te vinden om bodems van te maken. Op een regenachtige middag, zittend en kletsend in de paalwoning met uitzicht op het Ham Rong-gebergte, weven zijn handen snel de mand, die duidelijk vele verhalen vertelt die zich meer dan een halve eeuw geleden hebben afgespeeld, en die ons verbaasd en vol bewondering hebben gemaakt.

Honderdjarige kunstenaar

Niet alleen is hij gezond, kunstenaar Dach heeft ook een bijzonder talent voor het reciteren van epische gedichten. Op het podium van het Etnische Cultuurfestival van het Dak Doa District (april 2023) kreeg zijn diepe, volle stem een daverend applaus van kunstenaars uit vele dorpen en gemeenten. Mevrouw Dinh Thi Lan, ambtenaar bij de Dienst Cultuur en Samenleving van het Dak Doa District, zei: "Dhr. Dach neemt regelmatig deel aan culturele evenementen in het district en de provincie als voordrager en zanger van volksliederen. Hij is een kunstenaar met een rijke persoonlijkheid en stijl. Bij het reciteren van epische gedichten combineert hij de bewegingen van de personages uit de oude verhalen op een natuurlijke, ritmische manier, met een krachtige stem en altijd een lange adem. Zijn optredens hebben altijd een bijzondere aantrekkingskracht."

De meer dan honderd jaar oude kunstenaar Dach heeft nog steeds zijn bijzondere, epische zangstem en neemt regelmatig deel aan lokale culturele evenementen. Foto: Minh Chau

Met een Bahnar-vader en een Jrai-moeder, die de talen en culturen van de twee etnische groepen kennen, kan ambachtsman Dach de khan in twee talen reciteren. Hij herinnert zich: "In de jaren vóór de bevrijding waren er in dit gebied alleen maar rieten huizen, zonder elektriciteit. Elke avond kwamen mensen in groepen bijeen, staken vuren aan voor de verlichting en zetten kruiken wijn klaar, waarna ze me uitnodigden om het epos te zingen en te reciteren. Overal waar ik kwam, smeekten mensen me om de khan voor hen te reciteren. Als er belangrijke zaken in het dorp waren, was het niet moeilijk om iedereen bijeen te brengen om tot een consensus te komen."

Volgens Siu Lol is ambachtsman Dach een symbool van het dorp vanwege zijn toewijding en gezonde levensstijl. "Hij is niet alleen getalenteerd in kunst, maar ook een schat aan kennis voor het dorp. Er zijn veel dingen die mensen niet of niet grondig weten, dus ze moeten op hem vertrouwen. Men zegt dat wanneer een oude man sterft, het is alsof een bibliotheek afbrandt, en dat geldt helemaal voor ambachtsman Dach," bevestigde Siu Lol.

TOPAAS

Bronlink