Rau ranh được biết đến là một loài cây thân thẳng, lá dài giống lá mãng cầu xiêm nhưng mỏng hơn. Loài cây này mọc trên những đồi thấp ven dòng suối, có cây cao chừng vài mét.
Đầu hè, cây mọc lá non nhiều, người dân thường bẻ cành lấy phần đọt non đem về. Còn ốc đá là loài ốc sống trong các khe đá khắp các con suối.
Hai loại này “kết bạn” với nhau trong thực đơn của người vùng cao, nhất là trong những ngày hè nóng bức này mà có bát canh rau ranh ốc đá để giải nhiệt thì rất tuyệt.
Vào mùa này, dọc con đường lớn Tỉnh lộ 622B đoạn qua huyện Trà Bồng hay khắp các chợ truyền thống của huyện, đâu đâu cũng thấy những bó rau xanh tươi non, bên cạnh có rổ ốc đá óng ánh trong nắng sớm.
Ốc đá nhỏ con nhưng với người dân huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi lại là loại ốc đặc sản, có thể chế biến thành nhiều món ngon.
Với người vùng cao, “rau ranh ốc đá là cá nậu nguồn”, là thực phẩm hiện diện trong mọi bữa cơm gia đình. Sau buổi lên nương, bà con cuốc bộ dưới tán rừng hái rau tươi non, lội suối bắt ốc trong làn nước trong xanh.
Ốc mang về đổ vào thau ngâm nước vo gạo cho sạch nhớt. Sau đó, chà ốc cho sạch, chặt phần đuôi, rửa sạch rồi vớt ra rổ cho ráo nước. Sả lấy phần thân gần gốc xắt nhỏ cùng ớt rồi cho vào ướp với ốc và gia vị chừng mươi phút.
Nhẹ tay lặt những lá rau non, bứt thành phần nhỏ rồi rửa sạch. Đun sôi ít dầu ăn rồi cho ốc vào nồi, dùng đũa đảo đều. Tiếp đến, đổ nước vào nồi đun sôi rồi cho rau vào, chừng dăm phút sau nêm gia vị vừa ăn và nhấc xuống khỏi bếp là đã có món canh dân dã, đậm đà hương vị.
Lá rau sẫm màu nằm cạnh ốc nâu đen ẩn hương vị ngọt lành trong tô canh dân dã. Chầm chậm thưởng thức rau ranh mềm, bùi bùi với vị ngọt lẫn chát dịu, húp thêm muỗng canh, rồi lại nhón ốc trong chén đưa lên miệng, nhẹ nhàng hút phần ruột ra khỏi vỏ rồi chậm rãi nhai sần sật.
Một đĩa ốc đá xào hấp dẫn.
Vị ngọt từ thịt ốc quyện với vị cay của ớt, sả lẫn hương vị rong rêu nơi suối khe nơi đại ngàn, ngon khó gì sánh bằng. Nó đơn giản, mộc mạc như khí chất người dân vùng cao này mà lại thân thương, cuốn hút đến lạ.
Vùng núi phía tây xứ Quảng có bao điều lý thú. Thiên nhiên nơi đây hùng vĩ và thơ mộng. Cuộc sống của con người nơi đây bình dị, hiền hòa.
Người dân sống chan hòa bên nhau giữa rừng núi với những truyền thống văn hóa độc đáo. Họ có những món ăn ngon từ núi rừng mà canh rau ranh ốc đá là đặc sản chắc chắn sẽ chinh phục du khách ngay trong lần đầu ăn thử.
Về Trà Bồng (Quảng Ngãi) mùa này, du khách đừng quên tìm thưởng thức món canh rau ranh ốc đá để tận hưởng cái thơm lành mát ngọt của thiên nhiên trong món canh dân dã và cảm nhận hết tình đất tình người giữa miền cao sơn cước.
