Phạm Tuấn Ngọc đưa nhiếp ảnh đen trắng từ phòng tối đến bảo tàng

Như hứa hẹn trong hôm gặp gỡ báo chí tại studio của mình, nghệ sĩ thị giác Phạm Tuấn Ngọc đã ra mắt 25 tác phẩm ảnh đen trắng (được chọn ra từ hơn 1.000 bài dự thi) trong khuôn khổ Noirfotocontest2023 – cuộc thi nhiếp ảnh thường niên dành cho cộng đồng yêu nhiếp ảnh tại Việt Nam – trong triển lãm mang tên Sparkles với ý thức sáng tạo “It’s what you do in the dark that puts you in the light” (Những gì bạn thực hiện trong tối sẽ dẫn lối bạn tới ánh sáng). 

Từ phòng tối ra bảo tàng 

Triển lãm kéo dài trong khoảng thời gian từ ngày 13.4 – 28.4, mà theo chia sẻ của Phạm Tuấn Ngọc, buổi khai mạc chỉ mang tính chất “nhá hàng” cho khách tham quan, cái hay của ảnh đen trắng sẽ tiếp tục được chia sẻ qua những buổi nói chuyện sau đó, và trong những lần mà người thưởng thức quay trở lại Bảo tàng Quang San. 

Buổi khai mạc triển lãm thu hút lượng lớn khách tham quan, thậm chí đông đến mức khiến cho việc thưởng thức tác phẩm… hơi khó vì người xem phải chen nhau, đôi khi phải chờ người trước xem và bình chọn xong thì mới xem được.  

Ảnh đen trắng mang tính đặc thù trong sáng tạo nên còn được gọi là “cú chụp thứ hai trong phòng tối”. Phạm Tuấn Ngọc đầu tư hẳn một studio “xịn sò” để thỏa thú chơi ảnh đen trắng, nhưng anh đã không dừng lại ở việc chỉ sáng tạo cho riêng mình mà đã đưa những sáng tạo ấy đến công chúng. 

Chơi ảnh đen trắng ở Việt Nam hiện tại, đến mức thuần thục và chuyên nghiệp, chắc chỉ có mỗi Phạm Tuấn Ngọc. Nhận thấy lĩnh vực nhiếp ảnh nghệ thuật cần được giới thiệu đến công chúng một cách nghiêm túc hơn, Bảo tàng Quang San đã đồng tổ chức triển lãm Sparkles để đưa ảnh đen trắng của Phạm Tuấn Ngọc từ phòng tối ra không gian lớn hơn – bảo tàng. Vì nơi đây, người thưởng thức có thể lui tới bất kỳ khi nào cần. Họ xem tác phẩm thoải mái, trong không gian lớn, chứ không phải trong “chốn mật thất” – phòng tối rọi ảnh. 

Sparkles – tên của triển lãm – có nghĩa là khoảnh khắc sáng tạo “điện xẹt” bỗng xuất hiện trong tâm trí nghệ sĩ, khiến người nghệ sĩ phải thực hiện hành động sáng tạo một cách thăng hoa nhất, bản năng nhất. Cảm hứng này hoàn toàn phù hợp với một nghệ sĩ thị giác như Phạm Tuấn Ngọc, người đôi khi “giam mình” trong phòng tối mười mấy tiếng đồng hồ một ngày để đi tìm những khoảnh khắc “điện xẹt” khi tạo tác ảnh đen trắng. 

Sparkles là dịp để người thưởng thức đến gần hơn với khoảnh khắc “điện xẹt” trong sáng tạo ấy của Phạm Tuấn Ngọc và cộng sự, không đâu xa, đó chính là những bức ảnh đen trắng. 

Về 25 ảnh đen trắng, các tác phẩm này được chính Phạm Tuấn Ngọc cùng cộng sự rọi trực tiếp tại phòng tối của anh là Noirfoto Darkroom (có thể xem đây là phòng tối chuyên nghiệp nhất tại Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại) với những yêu cầu, chuẩn mực khắt khe nhất để có một bức ảnh đen trắng đạt chất lượng tốt nhất. 

Trân trọng nghệ thuật để nghệ thuật sống lâu bền hơn trong hoạt động thưởng thức 

Quan điểm làm nghề của Phạm Tuấn Ngọc khá cầu toàn. Để lọc ra 25 tác phẩm xuất sắc nhất và trưng bày tại triển lãm Sparkles, anh và cộng sự đã rọi ảnh đúng theo tiêu chuẩn 7 bước nghiêm ngặt – tương đương tiêu chuẩn bảo tàng. Mà quy trình rọi ảnh 7 bước này được Phạm Tuấn Ngọc học hỏi, nghiền ngẫm và đúc kết trong suốt quá trình tu nghiệp ở nước ngoài cũng như làm nghề của mình. 

Để đưa ảnh đen trắng đến gần hơn với công chúng, nghệ sĩ thị giác Phạm Tuấn Ngọc đã nhận được sự hỗ trợ của các bên, để nghệ thuật không bị bó hẹp trong việc sáng tạo mà gắn với hoạt động thưởng thức cộng đồng. 

Noirfotocontest, có thể xem như cơ duyên dẫn đến triển lãm này, đã đi chặng đường khá dài, 5 năm, trong việc định hình sân chơi chuyên nghiệp cho những người thực hành nhiếp ảnh tài năng ở mọi độ tuổi và quốc tịch có cơ hội chia sẻ những câu chuyện, ý tưởng, cảm xúc cũng như những góc nhìn riêng thông qua những bức ảnh phim đen trắng. 

Ông Nguyễn Thiều Kiên, thành viên ban cố vấn Noirfotocontest2023, chia sẻ: “Đã đến lúc công chúng cần phải biết đến nhiếp ảnh như một loại hình nghệ thuật, mà Noirfoto với sáng lập viên là anh Phạm Tuấn Ngọc đã theo đuổi một cách bền bỉ trong nhiều năm qua. Tôi nhận thấy rằng thế giới đã dành sự công nhận đúng mực cho nhiếp ảnh nghệ thuật. Tuy nhiên, ở Việt Nam, có lẽ là chưa đủ. Với tôi, nhiếp ảnh là một loại hình nghệ thuật đương đại cần nhận được sự cổ vũ và hỗ trợ xứng đáng không chỉ từ QS Art Space hay Bảo tàng Nghệ thuật Quang San, mà còn cần sự tham gia của nhiều bên khác nữa. Phải làm như thế, và phải làm một cách nhất quán để các nghệ sĩ có cảm hứng sáng tạo. Ngoài ra, tôi kỳ vọng công chúng sẽ có thái độ nghiêm túc khi đến với triển lãm này. Không xem triển lãm là một hoạt động giải trí đơn thuần. Chúng ta đến triển lãm là để thưởng thức tính nghệ thuật, là để trân trọng đúng và đủ sức lao động của các tác giả đằng sau bức ảnh đen trắng, của Noirfoto khi tổ chức cuộc thi này và nâng tầm các tác phẩm thông qua việc rọi ảnh trong phòng tối, và của tất cả các bên tham gia vào việc tổ chức triển lãm”.

Mặc dù Noirfotocontest là hoạt động cộng đồng phi thương mại và phi lợi nhuận nhưng Phạm Tuấn Ngọc đã kiên trì, bền bỉ làm trong hơn 5 năm qua, và triển lãm lần này mang nhiều dụng ý. Đó là qua Sparkles, các tác phẩm ảnh đen trắng được rọi trong phòng tối “được đi hết hành trình của mình”, tức có thể đến với nhiều khán giả hơn, thay vì chỉ “sống” vòng đời ngắn ngủi trên không gian mạng. Và tiếp đến, cũng thông qua Sparkles, đây là sẽ là hoạt động mở ra hướng đi tiếp theo cho Phạm Tuấn Ngọc – anh đã thử nghiệm thành công việc rọi ảnh phòng tối từ ảnh kỹ thuật số, đánh dấu sự phát triển của nhiếp ảnh thủ công trong tương lai. 

Nối sẽ là chủ đề của cuộc thi Noirfotocontest2024, nối tiếp chặng hành trình đã và đang đi của Phạm Tuấn Ngọc. Noirfotocontest2024 dự kiến khởi động vào tháng 6 tới.