Phù sa dày thêm gần nửa mét sau lũ, nông dân Bích Hào 'chọc lỗ tra hạt' để gieo ngô

Sau các đợt mưa lũ kéo dài, đất bãi ven sông ở xã Bích Hào đội lên thêm 40-50 cm phù sa, dày và ướt đến mức máy cày không thể hoạt động. Lịch thời vụ trễ gần 1 tháng, những mốc giới canh tác bị vùi lấp hoàn toàn. Thế nhưng, trên lớp đất mới ấy, bà con nông dân vẫn tất bật bắt đầu mùa ngô vụ Đông bằng phương thức thủ công đã gắn bó với cha ông từ nhiều thế hệ, đó là dùng gậy chọc lỗ tra hạt.

Báo Nghệ An•02/12/2025

lũ to — Mưa lũ liên tiếp khiến vùng bãi xã Bích Hào ngập sâu trong nước. Ảnh: T.P

Từ ngày 25/9 đến ngày 4/10, toàn bộ diện tích lúa vụ Hè Thu và vùng đất bãi của xã Bích Hào bị ngập hoàn toàn. Khi nước rút, bãi bồi ven sông phủ dày lớp phù sa mới, cao thêm nửa mét, độ ẩm cao và bám dính, khiến cả những máy cày khỏe cũng không thể hoạt động.

Ông Nguyễn Văn Đăng - Chủ tịch Hội Nông dân xã Bích Hào cho biết, lớp bãi bồi sau lũ cao hơn năm trước từ 40 -50 cm. Đây không phải hiện tượng xuất hiện hàng năm; chỉ những năm nào lũ lớn mới có bồi thêm, lũ càng to thì đất bồi càng dày. Người dân gọi đó là “lộc của sông”, bởi phù sa mang lại độ mỡ màu hiếm có.

Nước rút, vùng đất bãi bồi xóm Lâm Sơn cao thêm 50cm.

Nhưng năm nay, “lộc” đến dồn dập đến mức trở thành thử thách. Vì đất bồi quá sâu và còn ướt, máy cày không thể xuống làm đất, kéo theo tiến độ gieo trồng cây ngô vụ Đông chậm 25-30 ngày so với lịch thời vụ.

Chạy đua với thời gian, tranh thủ thời tiết nắng ráo, trên vùng bãi vừa ráo nước, 55 hộ nông dân xóm Lâm Sơn bắt đầu chọc lỗ, trỉa ngô. Gia đình anh Trần Đức Bình canh tác 3 sào ngô ven sông, năm nay đất bãi cao thêm gần nửa mét, bề mặt nhấp nhô.

Anh Bình chăng dây, cầm cây gậy dài, đầu vót nhọn, chọc từng lỗ xuống tầng đất mềm: “Đất bồi thế này không làm đất, lên luống, bổ hàng bằng máy được. Nhưng bù lại, đất tơi và giàu phù sa, nên chọc lỗ xong gieo hạt là cây lên nhanh lắm. Làm tay mệt hơn, nhưng đỡ tiền cày bừa, đỡ tiền phân bón”.

bna_ngo7283129596725_079b962dcd40b59091b147d4cf314fb2.jpg — Không thể dùng máy cày để xới đất, lên luống, người dân phải quay lại phương thức gieo trỉa truyền thống là "chọc lỗ tra hạt".

Không riêng gì gia đình anh Bình mà 55 hộ dân ở xóm Lâm Sơn cũng đang tất bật thả hạt giống xuống những lỗ mới chọc. Trước đây, trên diện tích vùng đất bãi này, các hộ dân thuê máy cày xới, lên luống, lên hàng cho nhanh. Năm nay, các gia đình phải quay lại phương pháp của cha ông ngày xưa. Ông Phan Văn Đại - một hộ dân cho biết: "Làm thủ công thì tốn nhân công, sức lực nhưng hạt gieo xuống đất bồi là bám ngay. Mỗi tội lũ xóa hết mốc giới, nên nhà nào nhà nấy phải đo, chia lại đất theo khẩu”.

Cách gieo thủ công này, vốn ít khi còn được sử dụng trong sản xuất nông nghiệp hiện đại, nay trở thành phương án duy nhất. Dù vất vả, phương thức truyền thống vẫn có ưu điểm. Chi phí giảm vì không phải thuê máy cày; hạt ngô được đặt trực tiếp xuống lớp đất phù sa còn mới, độ ẩm ổn định.

bna_ngo7283129605622_9a13ec8ad04bd83b3ca27954069493cd.jpg — Lũ xóa mất mốc giới, người dân căng dây, chia đất lại theo số khẩu của mỗi hộ.

“Nhờ phù sa mới, đất mềm và giàu dinh dưỡng hơn nên cây ngô phát triển mạnh, đỡ phân bón. Dự báo năng suất sẽ cao hơn những năm trước. So với những vụ ít mưa, điều kiện đất năm nay thuận lợi cho sinh trưởng nhưng cũng kéo theo bất lợi: Cỏ dại phát triển nhanh hơn vì không xử lý đất ban đầu bằng cơ giới. Bà con xác định trước sẽ phải tăng công làm cỏ”, Chủ tịch Hội Nông dân xã Bích Hào nhận định.

Ngô là cây chủ lực trong vụ Đông của xã Bích Hào. Năm nay, xã dự kiến gieo trồng 530 ha, trong đó, vùng bãi bồi chỉ chiếm khoảng 20 ha nhưng lại là diện tích mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định nhất. Việc phải quay lại gieo thủ công không làm thay đổi chỉ tiêu sản xuất của xã, nhưng đòi hỏi sự kiên trì và sức bền của người lao động. Dù khó khăn, song vụ ngô vụ Đông 2025 trên vùng bãi bồi khá triển vọng. Năng suất dự báo đạt khoảng 8,4 tấn/ha, cao hơn các vụ trước nhờ lớp phù sa mới.

ngô 21 — Theo kinh nghiệm của người dân, sau mưa lũ, phù sa bồi đắp vùng bãi nên hoa màu sinh trưởng tốt mà không cần phân bón.

Tranh thủ nắng ráo, trên bãi bồi ven sông, người dân xã Bích Hào tập trung gieo trỉa ngô theo phương thức thủ công để kịp tiến độ sản xuất. Trên lớp phù sa mới này, mỗi hốc ngô được tra xuống là một phép thử cho khả năng thích ứng của sản xuất nông nghiệp với biến động thời tiết. Người dân kỳ vọng năng suất ổn định, chi phí đầu tư giảm và vụ Đông năm nay tiếp tục mang lại nguồn thu vững cho các hộ sống dựa vào bãi bồi.