Sửa Nghị quyết 98 để thu hút nhà đầu tư chiến lược

VTV.vn - Quốc hội xem xét sửa Nghị quyết 98 nhằm tháo gỡ vướng mắc, mở rộng cơ chế đặc thù để TP Hồ Chí Minh thu hút nhà đầu tư chiến lược và tạo cú hích phát triển mới.

Ngày 1/12, Quốc hội đã biểu quyết thông qua việc điều chỉnh chương trình kỳ họp thứ 10, đưa thêm nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh. Dự kiến chiều 3/12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng sẽ trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết.

Nghị quyết số 98 đã mở ra cơ chế đặc thù cho thành phố bứt phá phát triển giai đoạn qua. Tuy nhiên, sau hơn hai năm thực hiện, nội dung về nhà đầu tư chiến lược còn nhiều bất cập như danh mục các lĩnh vực, dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư còn hẹp; quy trình lựa chọn nhà đầu tư còn phức tạp; tiêu chí xác định nhà đầu tư chiến lược chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của nhà đầu tư; ưu đãi chưa đủ sức cạnh tranh; và chưa có cơ chế quy hoạch linh hoạt cho các dự án đầu tư thuộc danh mục ưu tiên.

Theo Nghị quyết 98 hiện hành, nhà đầu tư chiến lược chỉ được tham gia vào 3 danh mục chính, gồm: Đổi mới sáng tạo và công nghệ cao, năng lượng sạch, với tổng quy mô 3.000 tỷ đồng trở lên; Công nghệ bán dẫn, chip, pin công nghệ mới với quy mô từ 30.000 tỷ đồng trở lên; Và cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ với quy mô từ 50.000 tỷ đồng trở lên.

Với mỗi danh mục này, nhà đầu tư phải có số vốn điều lệ tối thiểu lần lượt là 500 tỷ đồng, 5.000 tỷ đồng, 9.000 tỷ đồng và phải giải ngân trong vòng 5 năm. Đồng thời phải có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự trước đây. Không chỉ phải đáp ứng về lĩnh vực và vốn đầu tư, các nhà đầu tư chiến lược còn phải cam kết bằng văn bản về đào tạo, phát triển nhân lực, đảm bảo an ninh quốc phòng và bảo vệ môi trường tại Việt Nam.

Nhà đầu tư chiến lược cần được nhận diện

Theo đề xuất của TP Hồ Chí Minh lần này, lĩnh vực của nhà đầu tư chiến lược sẽ mở rộng ra cả các lĩnh vực xây dựng, phát triển đô thị, môi trường, xử lý nước thải, hay công viên cây xanh. Đồng thời, sau hoàn tất sáp nhập, TP Hồ Chí Minh còn có thể đầu tư khai thác các tiềm năng mới về văn hoá, du lịch.

Còn về năng lực vốn, theo dự thảo luật, trong trường hợp pháp luật chuyên ngành không quy định rõ, mức vốn góp tối thiểu phải đạt 15% tổng vốn đầu tư của dự án. Rõ ràng là việc xác định được nhà đầu tư chiến lược là ai vẫn đang là nội dung quan trọng, đóng vai trò then chốt trong quá trình định hình thể chế.

Quốc hội xem xét sửa Nghị quyết 98 nhằm tháo gỡ vướng mắc, mở rộng cơ chế đặc thù để TP Hồ Chí Minh thu hút nhà đầu tư chiến lược và tạo cú hích phát triển mới.

Nhà đầu tư chiến lược không chỉ bỏ vốn, mà còn đồng hành và dẫn dắt trong nhiều lĩnh vực khác nhau theo từng mục tiêu của thành phố. Không chỉ là công nghệ cao và AI, mà một khu công nghiệp xanh cho ngành dệt may da giày, hay một khu liên hợp thể thao - cũng đòi hỏi nhà đầu tư chiến lược. Do đó, về lĩnh vực đầu tư, nhiều ý kiến cho rằng không nên có giới hạn đóng mang tính liệt kê.

TS Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 nêu ý kiến: "Danh mục thu hút nhà đầu tư chiến lược không nên khép mà nên mở và phân quyền cho Hội đồng Nhân dân thành phố để bổ sung cập nhật".

Với tầm vóc nhà đầu tư chiến lược như vậy, cách tiếp cận họ cũng đòi hỏi sự chủ động, thay vì chỉ đưa ra đấu thầu để chọn lựa.

TS Nguyễn Đình Cung - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết: "Nhà đầu tư chiến lược không bao giờ để mình đi đấu thầu xem xét để lựa chọn nhà đầu tư chiến lược mà phải tập hợp danh mục hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn nhà đầu tư chiến lược tiềm năng. Sau đó mình đánh giá, phân loại và chủ động đi mời người ta".

Không chỉ chủ động mời gọi, mà cần có các cơ quan một cửa đúng nghĩa, với đội ngũ cán bộ có ngoại ngữ, năng lực và được trao thẩm quyền giải quyết toàn bộ quy trình thủ tục cho từng dự án đầu tư chiến lược.

"Cơ quan này không phải cơ quan đầu mối mà là cơ quan duy nhất có đủ năng lực, có đủ thẩm quyền để giải quyết các thủ tục theo một quy trình, trinh tự thủ tục thống nhất mà tiếp cận theo góc độ dự án đầu tư, không phải nhìn từ góc độ quản lý Nhà nước, tức phân mảnh theo các ngành, các lĩnh vực", ông Phan Đức Hiếu - Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho hay.

Trên tinh thần đó, một số ý kiến đề xuất cơ chế "đồng hành và đồng kiến tạo" trong phát triển thành phố và hệ sinh thái với 20 - 50 tập đoàn hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực chiến lược.

TP Hồ Chí Minh cần được trao quyền thiết kế cơ chế

Nhận diện nhà đầu tư chiến lược và lĩnh vực cần đầu tư, từ đó chủ động mời họ về và tạo một hành lang pháp lý thông thoáng, minh bạch nhất có thể. Tuy nhiên, vẫn còn đó những băn khoăn về cơ chế ưu đãi. Bởi thực tế cạnh tranh ưu đãi là một cuộc cạnh tranh vô cùng khốc liệt, ngay cả với những siêu đô thị như Tokyo, Seoul hay Thượng Hải, Bắc Kinh, Trùng Khánh, Thâm Quyến.

Điều này đòi hỏi sự thay đổi về tư duy trong tiếp cận và nhìn nhận các ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược. Muốn được như vậy, nhiều ý kiến đồng tình cần xây dựng TP Hồ Chí Minh thành một "phòng thí nghiệm về thể chế", trao quyền mạnh mẽ với những cơ chế vượt trội, xứng tầm quốc tế.

Thay vì để những ràng buộc cứng trong nghị quyết như mức ưu đãi thuế, hay thời hạn giải ngân, một số ý kiến cho rằng nên trao quyền cho thành phố để tự thiết kế cơ chế riêng với từng nhà đầu tư chiến lược, với từng dự án.

TS Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fullbright nêu ý kiến: "Ưu đãi gắn với dự án cụ thể, dựa trên tác động kỳ vọng, tác động dự kiến của dự án cụ thể và nó nên trao cho thẩm quyền là Hội đồng nhân dân thành phố quyết nghị".

Nhiều ý kiến đồng tình việc thành lập một cơ quan đặc thù của riêng thành phố, có đủ năng lực và thẩm quyền để tiếp cận và giải quyết toàn bộ quy trình thủ tục từ A-Z với nhà đầu tư chiến lược.

GS.TS Vũ Minh Khương - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Singapore cho hay: "Ví dụ Nghị quyết 98 cho phép thành lập Cục Phát triển TP Hồ Chí Minh, giống như Uỷ ban cải cách của Thượng Hải, Trung Quốc, hay EDB - Cục phát triển của Singapore hay Ireland thì họ tiến bước thần kỳ luôn, có quyền rất cao".

Bên cạnh môi trường chính sách minh bạch, dễ dự đoán, để giữ chân nhà đầu tư chiến lược, thành phố còn cần sự đột phá trong quy hoạch để xây dựng môi trường làm việc, môi trường văn hoá và môi trường sống lý tưởng.

Ông Arnaud Ginolin - Thành viên Hội đồng thành viên Boston Consulting Group nói: "Cần tái quy hoạch thành phố để có khu chuyên biệt đầy đủ toà văn phòng, nhà ở, giải trí để thu hút nhà đầu tư chiến lược. Như ở Lodon có khu Canary Wharf, New York hay Thượng Hải cũng vậy. Điều này đòi hỏi một số cơ chế đất đai, như ở Thượng Hải đã có cơ chế tái định cư cho mục đích này".

"Thông thường các kỹ sư giỏi làm công tác nghiên cứu họ sẽ đem cả gia đình sang sinh sống. Làm thế nào để chúng ta có môi trường phát triển xã hội mà người ta cảm thấy yên tâm, tin cậy", ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch điều hành, Tập đoàn Công nghệ CMC chia sẻ.

Từ tư duy quản lý tức là trọng về tuân thủ, cần chuyển sang tư duy quản trị, tức hướng về tương lai. Một cơ chế giám sát rủi ro và đánh giá định kỳ, nhưng không can thiệp vào điều hành sẽ góp phần đưa TP Hồ Chí Minh thành "phòng thí nghiệm thể chế" của cả nước.

Sau khi họp tổ tại Quốc hội vào ngày 3/12, dự kiến dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 sẽ tiếp tục được thảo luận tại phiên toàn thể vào ngày 8/12 và biểu quyết thông qua vào ngày 11/12 ngay tại kỳ họp này.

Chỉ với những cơ chế phù hợp, TP Hồ Chí Minh mới có thể hoàn thành vai trò là một cực tăng trưởng, là trung tâm kinh tế lớn nhất nước với mức đóng góp trên 23% GDP quốc gia.

Nguồn: https://vtv.vn/sua-nghi-quyet-98-de-thu-hut-nha-dau-tu-chien-luoc-100251203065705539.htm