“บันทึกคุก” และการเดินทางสู่การเผยแพร่สู่ระดับนานาชาติ

บทกวี “Prison Diary” ของประธานาธิบดี โฮจิมินห์ ซึ่งก้าวข้ามขีดจำกัดของเวลาและสถานที่ ไม่เพียงแต่สามารถสะเทือนใจชาวเวียดนามได้เท่านั้น แต่ยังเข้าถึงอารมณ์ของผู้อ่านทั่วโลกอีกด้วย

นักเขียน Vo Xuan Que และบทกวีรวมเรื่อง "Prison Diary" ฉบับภาษาต่างประเทศ ภาพโดย: Mai Huong

ผลงานแปลต่างประเทศของ Vo Xuan Que ถือเป็นเครื่องพิสูจน์อันชัดเจนถึงความมีชีวิตชีวาที่ยั่งยืนและคุณค่าทางมนุษยธรรมและศิลปะที่คงอยู่ชั่วนิรันดร์ของผลงาน

การเดินทางกว่าครึ่งศตวรรษแผ่ขยายไปถึง 5 ทวีป

“บันทึกความทรงจำในเรือนจำ” คือบทกวีที่ประธานาธิบดีโฮจิมินห์ประพันธ์ขึ้นระหว่างถูกคุมขังในเรือนจำเจียงไคเช็ก (ค.ศ. 1942-1943) เป็นสัญลักษณ์ของความมุ่งมั่นอันแน่วแน่ จิตวิญญาณแห่งมนุษยธรรม และสติปัญญาแห่งการปฏิวัติ บทกวี 133 บทในภาษาจีน สื่อถึงการมองโลกในแง่ดี ความรักชาติ ความปรารถนาในอิสรภาพ และความรักต่อมนุษยชาติ

จากสำเนาที่เขียนด้วยลายมืออันเรียบง่าย บทกวีชุดนี้ได้รับการแปลเป็นอย่างน้อย 37 ภาษา โดยมีการแปล 62 ครั้งโดยนักแปล 79 คน ทั่วโลก ตามข้อมูลของดร. หวอ ซวน เชว่ บทกวีแต่ละบทแปลไม่เพียงแต่ถ่ายทอดความลึกซึ้งทางความคิด อารมณ์ และคุณค่าด้านมนุษยธรรมของบทกวีเท่านั้น แต่ยังแสดงถึงความเคารพที่มิตรประเทศมีต่อประธานาธิบดีโฮจิมินห์

โว ซวน เชว่ นักเขียนผู้ใช้เวลาหลายปีในการค้นคว้า รวบรวม และนำเสนอคำแปลของหนังสือ “บันทึกนักโทษ” กล่าวว่าการเข้าถึงงานแปลทั้ง 62 เล่มนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย เนื่องจากต้นทุน เวลา และข้อจำกัดส่วนบุคคล อย่างไรก็ตาม เขาพยายามรวบรวมข้อมูลให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้เกี่ยวกับชื่อผู้แปล ผู้แปล ผู้จัดพิมพ์ ปีที่พิมพ์ และจำนวนบทกวีหรือจำนวนหน้า ซึ่งเป็นข้อมูลอันทรงคุณค่าที่จะช่วยให้นักวิจัยและผู้อ่านที่สนใจสามารถค้นคว้า เรียนรู้ และต่อยอดความรู้ได้

สิ่งที่น่าสนใจอย่างหนึ่งที่เขาค้นพบคือ "Prison Diary" มีคำแปลภาษาสเปนถึงสามฉบับ แทนที่จะเป็นฉบับเดียวอย่างที่เคยมีในเวียดนาม (แปลโดยกวีชาวคิวบา) แม้แต่ฉบับแปลที่เป็นภาษาชนกลุ่มน้อยของสเปนถึงสองฉบับ คือภาษาบาสก์และภาษากาลิเซียน ภูมิภาคทางวัฒนธรรมเหล่านี้ ทั้งทางภูมิศาสตร์และประเพณีดั้งเดิมนั้น ต่างให้ความสนใจเป็นพิเศษกับบทกวีของผู้นำการปฏิวัติจากตะวันออก

มุมมองอีกมุมหนึ่งจากผู้อ่านต่างประเทศ

ไม่เพียงแต่ช่วยเผยแพร่ภาพลักษณ์ของประธานาธิบดีโฮจิมินห์ในฐานะนักปฏิวัติเท่านั้น การแปล "บันทึกในเรือนจำ" ยังช่วยให้ผู้อ่านนานาชาติได้ตระหนักถึงอีกแง่มุมหนึ่งของท่าน นั่นคือ กวี ศิลปินผู้มีจิตใจละเอียดอ่อน สติปัญญาอันลึกซึ้ง และแนวคิดเชิงปรัชญาเกี่ยวกับชีวิต ซึ่งสะท้อนให้เห็นได้อย่างชัดเจนผ่านบทความ บทนำ และข้อคิดเห็นต่างๆ ที่รวมอยู่ในงานแปลมากมาย

ยกตัวอย่างเช่น ในปี พ.ศ. 2511 หนังสือพิมพ์เดอะเนชั่น (สหรัฐอเมริกา) ได้ตีพิมพ์บทความชื่อ “ผู้นำเวียดนามก็เป็นกวีเช่นกัน” จากฉบับแปลภาษาอังกฤษของหนังสือ “Prison Diary” ช่วงเวลานั้นเป็นช่วงเวลาที่สงครามต่อต้านสหรัฐอเมริกาในเวียดนามกำลังอยู่ในช่วงที่ยากลำบาก แต่ชาวอเมริกันยังคงมองเห็นคุณค่าที่เหนือกว่าแนวหน้าในบทกวีของประธานาธิบดีโฮจิมินห์ นั่นคือ มนุษยธรรม ศิลปะ ความงามของจิตวิญญาณแห่งอิสรภาพและความยืดหยุ่นในยามทุกข์ยาก

นักแปลชาวโปแลนด์เขียนไว้ในคำนำของฉบับแปลว่า "ด้วยบทกวีสั้นๆ ซึ่งมักมีเพียงสี่บรรทัด โฮจิมินห์ได้วาดภาพความทุกข์ทรมานของตนเองและเพื่อนนักโทษอย่างสมจริงด้วยอารมณ์ขันและลึกซึ้ง บทกวีที่กระชับของเขาถือเป็นผลงานชิ้นเอกชิ้นเล็กๆ"

ในขณะเดียวกัน นักแปลภาษากาลิเซียผู้นี้ ซึ่งใช้เวลาแปลถึง 7 ปี ได้เล่าว่า "แม้จะต้องทนทุกข์ทรมาน เจ็บป่วย และความน่าสะพรึงกลัวอยู่รอบตัว แต่โฮจิมินห์ก็ยังคงมีพลังที่จะเขียนบทกวีที่เปี่ยมไปด้วยความหวังและอารมณ์ขัน บทกวีสั้นๆ เหล่านี้ถูกร้อยเรียงอย่างประณีตบรรจงท่ามกลางความมืดมิดของห้องขัง กวีและนักปฏิวัติคือหนึ่งเดียวกันในตัวเขา"

"บันทึกในเรือนจำ" ไม่เพียงแต่เป็นผลงานที่มีคุณค่าทางศิลปะและประวัติศาสตร์อันโดดเด่นสำหรับเวียดนามเท่านั้น แต่ยังเป็นมรดกทางกวีอันทรงเกียรติระดับนานาชาติอีกด้วย ผลงานแปลอันทุ่มเทของนักแปลระดับโลกมีส่วนช่วยนำภาพลักษณ์ของโฮจิมินห์ กวีและนักมนุษยนิยม ให้ใกล้ชิดกับมนุษยชาติมากยิ่งขึ้น

ผลงาน “บันทึกคุก” ในภาษาต่างประเทศ โดย Vo Xuan Que (สำนักพิมพ์สารสนเทศและการสื่อสาร มีนาคม 2568) ถือเป็นผลงานสำคัญยิ่งต่อวรรณกรรม ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และ การทูต ของประชาชน ผลงานชิ้นนี้เปิดมุมมองใหม่ในการศึกษามรดกของโฮจิมินห์ ตอกย้ำสถานะระดับโลกของบทกวีในฐานะสมบัติทางวรรณกรรมของโลก

แหล่งที่มา