Thúc đẩy mô hình hợp tác “3 Nhà” trong nghiên cứu khoa học

Dự cuộc họp có các đồng chí thành viên Tổ Giúp việc Ban Chỉ đạo; Tổ liên ngành; Lãnh đạo Cục Chuyển đổi số - Cơ yếu, Văn phòng Trung ương Đảng; đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài chính; đại diện Nhà trường và đơn vị liên quan triển khai các nhiệm vụ. Đồng chí Ngô Hải Phan, Cục trưởng Cục Chuyển đổi số - Cơ yếu, Văn phòng Trung ương Đảng, Thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương, Tổ phó Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo chủ trì cuộc họp.

Hợp tác nghiên cứu KHCN được đẩy mạnh

Theo báo cáo của Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo, liên quan đến mô hình hợp tác “3 Nhà”, đến nay, Ban Chỉ đạo đã giao 32 nhiệm vụ, thì có 18 nhiệm vụ đã hoàn thành, 14 nhiệm vụ đang thực hiện.

Nhiều nhiệm vụ giao các Nhà trường được triển khai thực hiện khá tốt, tiêu biểu là 4 nhà trường (Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM, ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Đà Nẵng) đều đã thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ giúp việc và Tổ chuyên gia thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, tích hợp với kế hoạch đổi mới sáng tạo giai đoạn 2025–2030. Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM đã ban hành các quyết định, kế hoạch hành động riêng gắn với từng lĩnh vực khoa học – công nghệ, đào tạo, và chuyển đổi số.

Về hợp tác với doanh nghiệp và địa phương, Đại học Quốc gia TP.HCM dẫn đầu khi đã ký kết 10 thỏa thuận hợp tác chiến lược với các doanh nghiệp lớn; đồng thời triển khai 05 đề tài nghiên cứu ứng dụng và 06 nhóm nghiên cứu về AI tổng trị giá gần 40 tỷ đồng.

Đại học Quốc gia Hà Nội có 138 đối tác doanh nghiệp, 31 hợp đồng tư vấn chính sách, hơn 1900 công bố quốc tế, và 189 đăng ký sở hữu trí tuệ. Đại học Bách khoa Hà Nội tập trung phát triển các phòng thí nghiệm Edge AI, bán dẫn, và AI trong thiết kế vi mạch (kinh phí hơn 350 tỷ đồng), đồng thời phối hợp cùng các doanh nghiệp công nghệ trong nước như Viettel, PVN, FPT, EVN, CMC… trong các dự án công nghệ chiến lược. Đại học Đà Nẵng triển khai hợp tác với 13 tập đoàn trong lĩnh vực công nghệ chiến lược và 11 doanh nghiệp CNTT – Truyền thông, đồng thời phát triển các cụm nghiên cứu về AI, Robot, năng lượng xanh, y – sinh học và đô thị thông minh.

Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo tham gia ý kiến.

Cả bốn Đại học đều đã và đang hình thành hoặc xây dựng “Innovation Hub” (trung tâm đổi mới sáng tạo) gắn với khu công nghệ cao địa phương như Đại học Quốc gia TP.HCM thực hiện quy mô vùng, theo mô hình công-tư; Đại học Bách khoa Hà Nội hợp tác với CMC và các tập đoàn nhà nước; “Trung tâm Đổi mới sáng tạo Đà Nẵng” – gắn với khu công nghệ cao và đô thị thông minh của thành phố.

Cần có cơ chế thúc đẩy mô hình hợp tác "3 Nhà"

Các đại biểu dự họp cho rằng, trên thực tế, việc hợp tác “3 Nhà” được thực hiện đã lâu nhưng chủ yếu là ở phần đào tạo. Qua khảo sát, có tới 840 phòng máy nhưng chủ yếu trong số đó là phòng máy tính, chỉ có 20-30 phòng thí nghiệm. Rất nhiều năm các phòng thí nghiệm không được đầu tư và không có cơ chế dùng chung hay xã hội hóa tránh lãng phí và để tái đầu tư.

Bên cạnh đó, quy trình xét duyệt đề tài khá phức tạp, doanh nghiệp chưa có niềm tin vào trường Đại học; thiếu hướng dẫn cụ thể về cơ chế “quỹ chung” công – tư, nên các dự án R&D khó huy động vốn xã hội hóa. Quy trình thẩm định, định giá, kiểm toán tài sản trí tuệ còn phức tạp, khiến doanh nghiệp e ngại khi góp vốn bằng công nghệ; đồng thời chưa có cơ chế đảm bảo để doanh nghiệp “dám” đầu tư vào nghiên cứu khoa học. Về nguồn nhân lực KH&CN, nhất là nhân lực R&D trình độ cao, chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và thương mại hóa kết quả nghiên cứu; việc phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh đang để tự thân các Nhà trường phát triển…

Nghị quyết 57 ra đời thực sự là “cú hích”, là tiền đề cũng như tạo cơ chế cho mô hình phát triển. Nghị quyết được ban hành gần 1 năm, tuy nhiên, việc thực hiện chủ yếu mới hoàn thành ở định chế, cơ chế. Do đó, các đại biểu đề xuất nhiều giải pháp để thúc đẩy mô hình hợp tác “3 Nhà”.

Các đại biểu cho rằng, cần xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp, cân bằng lợi ích giữa Nhà nước, Nhà trường, Doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học; kết quả của nghiên cứu khoa học là sản phẩm.

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng, từ nghiên cứu đến sản phẩm phải có thời gian, theo đó với các nhiệm vụ KHCN phải phân định nhóm làm việc, Nhà nước phải “nuôi” đề tài. Nhà nước phải có đầu bài đưa ra cho Nhà trường, doanh nghiệp “đặt hàng” KHCN; cần “chạy mẫu” mô hình để tháo gỡ vướng mắc, rút kinh nghiệm.

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, về nguồn lực tài chính, Bộ Tài chính đã dành riêng nguồn cho hoạt động KHCN. Tuy nhiên, các Bộ Giáo dục và Đào tạo, Khoa học và Công nghệ khi thực hiện dự án phải có “địa chỉ tiêu tiền”, khi xây dựng đề án, phải đề xuất kinh phí cũng như làm việc cùng Bộ Tài chính về những vấn đề liên quan…

Các đại biểu cũng cho rằng, hiện nay Chính phủ đã ban hành danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược, 35 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược. Để thúc đẩy mô hình hợp tác “3 Nhà”, Nhà nước phải tạo áp lực để các doanh nghiệp tham gia nghiên cứu khoa học (bắt buộc phải dành khoản lợi nhuận để nghiên cứu KHCN); với các dự án có công nghệ mới, bắt buộc phải có sự tham gia của ít nhất 1 cơ sở giáo dục đại học. Đồng thời, cần xây dựng chính sách tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia vào đầu tư nghiên cứu KHCN; xây dựng cơ chế phân chia lợi ích hợp lý giữa “3 Nhà”…

Kết luận cuộc họp, đồng chí Ngô Hải Phan đề nghị các đại biểu tổng hợp các khó khăn vướng mắc ở đơn vị mình trình Bộ trưởng đưa ra giải pháp tháo gỡ; tích cực phối hợp giữa các bộ về những vấn đề có liên quan; thẳng thắn nhìn nhận những nhiệm vụ làm chưa tốt, cụ thể hóa các nội dung công việc, quyết tâm thực hiện bằng được những nội dung công việc mà Ban Chỉ đạo Trung ương đã giao. Những nội dung đề xuất, kiến nghị, cần sớm báo cáo để Ban Chỉ đạo xem xét, cho ý kiến./.

Nguồn: https://dangcongsan.org.vn/tin-hoat-dong/thao-go-vuong-mac-thuc-day-mo-hinh-hop-tac-3-nha-.html