Xây dựng một chương trình tích hợp, dài hạn và hiện đại

Phát biểu thảo luận về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035, ĐBQH Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) nhấn mạnh, việc xây dựng một chương trình tích hợp, dài hạn và hiện đại, coi nông nghiệp – nông dân – nông thôn là trụ đỡ chiến lược cho ổn định và phát triển bền vững quốc gia.

Chú trọng chuyển đổi số, kinh tế xanh, ứng dụng khoa học công nghệ

Phát biểu thảo luận tại Tổ 1 về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035, ĐBQH Nguyễn Thị Lan đánh giá cao Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan thẩm tra đã chuẩn bị dự thảo Chương trình Mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2026–2035 rất công phu, bài bản và sát với yêu cầu phát triển nông nghiệp – nông thôn hiện nay.

Theo đại biểu, đây là một chương trình rất cần thiết, vì nông nghiệp – nông dân – nông thôn tiếp tục là nền tảng quan trọng cho ổn định kinh tế – xã hội, an ninh lương thực và thích ứng biến đổi khí hậu. "Trong bối cảnh thu nhập còn thấp, chênh lệch vùng miền còn lớn, việc xây dựng một chương trình tổng thể, dài hạn và có tính tích hợp cao là hết sức kịp thời", đại biểu Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.

ĐBQH Nguyễn Thị Lan phát biểu thảo luận tại Tổ 1

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đánh giá cao 3 điểm nổi bật của dự thảo, đó là cách tiếp cận tích hợp ba chương trình vào một khung chung, giúp giảm trùng lặp và nâng hiệu quả đầu tư; định hướng phát triển rất hiện đại, chú trọng chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và ứng dụng khoa học công nghệ; các mục tiêu rõ ràng, có cơ sở, đặc biệt là mục tiêu nâng thu nhập 2,5–3 lần và nâng cao mạnh mẽ chất lượng sống nông thôn. Đại biểu đánh giá, đây chính là nền tảng tốt để chuyển từ “đạt chuẩn” sang “phát triển bền vững – bao trùm – hiện đại”.

Đề xuất một số nội dung để hoàn thiện thêm dự thảo, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng về nguồn nhân lực nông thôn, Dự thảo có đề cập đào tạo nghề nhưng còn chung chung. Trong khi đó, nông nghiệp ngày nay đòi hỏi kỹ năng mới từ số hóa, tự động hóa đến quản trị sản xuất. Đại biểu dẫn chứng thực tế cho thấy những địa phương làm tốt như Lâm Đồng, Đồng Tháp, Sơn La đều có năng suất và chất lượng nông sản vượt trội; còn kinh nghiệm quốc tế như Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan đều khẳng định rõ muốn nông thôn phát triển bền vững, phải bắt đầu từ con người.

"Vì vậy, đề nghị bổ sung chương trình đào tạo “nguồn nhân lực nông thôn thế hệ mới”, tập trung vào kỹ năng số, kỹ năng vận hành máy móc hiện đại và kỹ năng quản trị kinh doanh nông nghiệp. Đồng thời, tăng vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu để chuyển giao công nghệ trực tiếp cho nông dân", đại biểu đề xuất.

Về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đại biểu đánh giá hiện dự thảo chưa quy định tỷ lệ ngân sách dành cho khoa học công nghệ, chưa có cơ chế đặt hàng nghiên cứu hay thu hút doanh nghiệp công nghệ. Vì vậy, đại biểu đề nghị có Quỹ Đổi mới sáng tạo nông thôn; triển khai đặt hàng nghiên cứu theo nhu cầu địa phương; ưu tiên công nghệ sinh học, giống, chuyển đổi số, IoT, AI và đặc biệt là tăng liên kết giữa viện – trường – doanh nghiệp- địa phương. Ngoài ra, những nơi mạnh về đổi mới sáng tạo như Lâm Đồng, An Giang đã chứng minh hiệu quả rất rõ; trong khi đó, bài học của Israel, Hà Lan hay Hàn Quốc cũng cho thấy, muốn vượt qua giới hạn tài nguyên và nâng giá trị nông sản, phải dựa vào khoa học và đổi mới sáng tạo.

Bổ sung bộ chỉ số đánh giá đất - nước cho xã nông thôn mới

Về kinh tế môi trường và thích ứng khí hậu, đại biểu Nguyễn Thị Lan chỉ ra dự thảo chưa có bộ chỉ số sức khỏe đất – nước, chưa đề cập đầy đủ mô hình nông nghiệp carbon thấp hay giải pháp khí hậu theo từng vùng. Trong khi thực tế cho thấy 40–50% đất nông nghiệp đã suy thoái, nước thiếu, khí hậu diễn biến cực đoan. Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung bộ chỉ số đánh giá đất – nước cho xã nông thôn mới; phát triển nông nghiệp tái sinh, nông nghiệp carbon thấp; lồng ghép giải pháp khí hậu theo vùng và bổ sung tiêu chí kinh tế môi trường, tuần hoàn chất thải... bởi đây không chỉ là yêu cầu phát triển bền vững mà còn là điều kiện để đáp ứng tiêu chuẩn của EU, Mỹ trong xuất khẩu nông sản.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 1

Riêng đối với cơ chế phân cấp, giám sát và đo lường kết quả, đại biểu chỉ rõ Dự thảo thiếu hệ thống giám sát số hóa, thiếu bộ chỉ số theo kết quả đầu ra và chưa có cơ chế giải trình rõ ràng. Do vậy, đại biểu đề nghị chuyển dần từ đánh giá “bao nhiêu xã đạt chuẩn” sang đánh giá thêm theo thu nhập, sinh kế, môi trường và mức độ giảm nghèo thực chất; xây dựng hệ thống giám sát số hóa từ tỉnh đến xã; và quy định trách nhiệm giải trình cho từng chủ đầu tư. Thực tiễn kinh nghiệm của các nước Hàn Quốc, Trung Quốc hay các địa phương như Quảng Ninh, Bình Dương đã cho thấy tính minh bạch và giám sát chặt chẽ là chìa khóa để chương trình chạy đúng, nhanh và hiệu quả.

"Những đề xuất này, nếu được bổ sung, sẽ giúp chương trình đi vào chiều sâu, hiệu quả hơn, minh bạch hơn và mang lại lợi ích thực chất cho người dân nông thôn", đại biểu Nguyễn Thị Lan khẳng định.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/xay-dung-mot-chuong-trinh-tich-hop-dai-han-va-hien-dai-10398073.html