Cảnh báo bùng nổ tín dụng đen “núp bóng” app vay tiêu dùng

Khoản vay nhỏ, hậu quả lớn

Theo Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sơn – Phó Trưởng phòng 6, Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an cho biết, trong năm thứ tư thực hiện Chỉ thị số 12/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”, lực lượng Công an đã khởi tố 89 vụ án, và 434 bị can hoạt động tín dụng đen.

Trong đó có nhiều băng nhóm hoặc nhóm đối tượng hoạt động liên quan công nghệ cao, có cả người nước ngoài vào thành lập, núp bóng thuê người Việt Nam làm việc trong những bộ phận độc lập, thu hút người vay đến bộ phận giải ngân qua các cổng thanh toán.

Qua đánh giá, tình hình tín dụng đen đang nổi lên theo 3 phương thức: Thứ nhất, phương thức truyền thống (phát tờ rơi, đăng tin quảng cáo trên mạng) tuy đã giảm nhưng vẫn tồn tại.

Phương thức thứ hai là núp bóng các tiệm cầm đồ kết hợp với công nghệ cao Và thứ ba là sử dụng công nghệ, tạo ra các website, ứng dụng (app) sử dụng tên, logo gần giống các ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng được cấp phép.

Ngoài ra, mới đây xuất hiện một số nhóm núp bóng các công ty luật, công ty kinh doanh dịch vụ tài chính để mua bán các khoản nợ, sau đó gọi điện đe dọa, cưỡng đoạt tài sản.

“Các đối tượng hoạt động tín dụng đen gia tăng hoạt động lưu động, gây án ở nhiều địa bàn, triệt để lợi dụng công nghệ, mạng xã hội, ứng dụng, website… phát tán tờ rơi, quảng cáo để mời chào cho vay, nhất là đối với hộ gia đình, cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ, lao động thu nhập thấp, công nhân, thanh thiếu niên…”, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sơn thông tin.

Bùng nổ các app vay tiêu dùng trên mạng, người dân không biết đâu là thật – giả

Cũng theo đại diện Bộ Công an, các khoản vay qua các app tưởng chừng rất nhỏ, nhiều món vay chỉ 1,6 – 3 triệu đồng, lãi suất ban đầu nhìn rất nhỏ nhưng cộng các loại phí có thể lên đến hàng nghìn phần trăm.

Chưa kể, khi tham gia vay các app, người vay phải thế chấp bằng thông tin cá nhân, danh bạ điện thoại, dẫn đến lộ lọt thông tin khiến các đối tượng nắm được để thực hiện các hành vi doạ dẫm, đòi nợ trái quy định của pháp luật.

Khi có nhu cầu vay tiếp, khách hàng lại bị các đối tượng lôi kéo, sử dụng hết app này đến app khác, dẫn đến từ khoản vay rất nhỏ nhưng phải trả nợ số tiền rất lớn.

Theo Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sơn, thời gian tới, tình hình kinh tế còn khó khăn, nhất là theo thông lệ giáp Tết, tình hình tội phạm tín dụng đen sẽ hoạt động mạnh, phát sinh những vi phạm pháp luật liên quan đến đòi nợ trái pháp luật, có thể gia tăng các vụ án nghiêm trọng.

Mở rộng tín dụng chính thống, liên kết dữ liệu dân cư để dẹp tín dụng đen

Theo số liệu mới nhất của NHNN, tính đến ngày 31/7/2023, dư nợ cho vay phục vụ đời sống đạt 2,6 triệu tỷ đồng, tăng 2,93% so với cuối năm 2022, chiếm 21,31% dư nợ nền kinh tế. Nếu so sánh với mức tăng 22% của cả năm 2022, thì con số 2,93% của 7 tháng đầu năm nay là quá khiêm tốn.

Số liệu trên cho thấy thị trường cho vay tiêu dùng tại Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng phát triển khi nhu cầu vay vốn tiêu dùng của người dân là rất lớn. Đây cũng là lý do vì sao tín dụng đen lại bùng nổ thời gian qua.

Ở chiều ngược lại, tín dụng đen cũng đang ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động của các công ty tài chính tiêu dùng. Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, thời gian gần đây, một số đối tượng lợi dụng việc cơ quan quản lý trấn áp tội phạm tín dụng đen và cố tình quy kết các công ty tài chính tiêu dùng do Ngân hàng Nhà nước cấp phép là tổ chức tín dụng đen nên không trả nợ và thành lập hội bùng nợ trên zalo, facebook…

Điều này, cùng với khó khăn chung của nền kinh tế, dẫn đến tỷ lệ nợ xấu của các công ty tài chính tăng cao từ mức khoảng 5% vào năm ngoái lên mức 7-8%, có doanh nghiệp nợ xấu lên đến 20%.

Luật sư Nguyễn Thế Truyền, Công ty Luật hợp danh Thiên Thanh cũng cho rằng, hiện nay người vay họ biết những app cho vay nặng lãi không bao giờ dám đến nhà con nợ, chỉ điện thoại dọa dẫm nên mới dẫn đến tâm lý “bùng nợ”. Do đó, nếu dẹp được tín dụng đen thì cũng sẽ hạn chế tình trạng bùng nợ.

Để đối phó với tình trạng tín dụng đen, Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sơn đề nghị ngành ngân hàng tăng cường công tác tuyên truyền giúp người dân nhận diện các website, ứng dụng giả mạo ngân hàng, công ty cho vay tiêu dùng.

Phối hợp chặt chẽ với ngành Công an để sớm triển khai việc xác thực thông tin người vay dựa trên dữ liệu về dân cư, để đảm bảo hạn chế việc người dân giả mạo thông tin để vay tín dụng, tình trạng cố tình trốn tránh trách nhiệm trả nợ.

Bên cạnh đó là sớm triển khai các khoản vay ưu đãi, không cần tài sản đảm bảo dựa trên xác thực dữ liệu về dân cư; Cung cấp cho Bộ Công an các thông tin tội phạm có liên quan đến tín dụng đen mà ngành ngân hàng phát hiện được để xử lý, nhất là các hành vi làm ảnh hưởng đến các hoạt động tín dụng…