Người dân thành phố đang hứng chịu đợt nắng nóng dài nhất trong gần 30 năm, dù nhiệt độ chưa chạm ngưỡng lịch sử.
Từ cuối tháng 3 đến nay, TP HCM nói riêng và các tỉnh phía Nam nói chung đối diện đợt nắng nóng khắc nghiệt. Người dân liên tục trải qua chuỗi ngày có mức nhiệt cao nhất trên 35 độ C – ngưỡng nắng nóng, theo phân loại của cơ quan khí tượng. Thực tế, nhiệt độ cảm nhận ngoài trời có thể cao hơn 3-5 độ C.
Phân tích của VnExpress từ dữ liệu nhiệt độ hàng ngày trong khoảng 30 năm qua tại TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước cho thấy, 4 tháng đầu năm nay, chuỗi ngày nắng nóng kéo dài đã phá vỡ nhiều đỉnh lịch sử.
Từ đầu năm đến nay, TP HCM ghi nhận 74 ngày nắng nóng, mức kỷ lục trong gần 30 năm qua, theo dữ liệu của Trung tâm Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ. Tức là, bình quân 3 ngày có 2 ngày nhiệt độ TP HCM trên 35 độ C. Tần suất nắng nóng này cao gấp đôi mức trung bình của thành phố ba thập niên qua (33 ngày).
Trong 4 tháng, người dân TP HCM hứng chịu giai đoạn nắng gay gắt. Số đợt nắng nóng – nhiệt độ cao nhất trên 35 độ C từ hai ngày liên tiếp trở lên – tương đồng với các năm El Nino trước. Nhưng mỗi đợt trở nên dài hơn, trong đó, đợt nắng từ 29/3 tới nay kéo dài 28 ngày liên tục và chưa kết thúc, cũng là mức kỷ lục từ 1997 tới nay.
Nhiệt độ leo thang từ đầu năm. Mức nhiệt cao nhất được ghi nhận là 39 độ C, gần chạm ngưỡng lịch sử 39,6 độ C (năm 1998).
Tuy nhiên, ở ngoài trời, nhiệt độ cảm nhận thường cao hơn.
Theo TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia nghiên cứu khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, trong các đợt nắng nóng kéo dài, nhiệt độ thực tế từ ngày thứ 5-6 thường cao hơn nhiều so với con số đo trong lều khí tượng, do hiện tượng om nhiệt. Quá trình tăng cấp này đến từ sự cộng hưởng giữa nhiệt độ ánh nắng mặt trời với hấp thụ nhiệt của vật liệu trong môi trường, như các bề mặt bê tông.
“Nắng nóng càng kéo dài, người dân càng dễ căng thẳng, khó chịu, dẫn đến cảm nhận nhiệt độ cao hơn con số khí tượng”, chuyên gia nói.
Tại ba tỉnh Đông Nam Bộ là Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, giai đoạn vừa qua cũng là năm có số ngày nắng nóng bậc nhất trong ba thập kỷ qua.
Một số nơi như trạm quan trắc tại Đồng Nai (trạm Biên Hòa) và Bình Phước (trạm Phước Long) đã ghi nhận nhiệt độ vượt kỷ lục lịch sử năm 1998, lần lượt là 40 và 38,3 độ C.
Tại Bình Phước, đợt nắng nóng đã bước qua ngày thứ 49, ngang với mức đỉnh năm 1998. Tương tự, Bình Dương và Đồng Nai cũng đang trải qua đợt nắng nóng dài hiếm thấy, lần lượt là 50 và 33 ngày, đến nay chưa kết thúc.
Nguyên nhân chính khiến số ngày nắng nóng tại nhiều địa phương phía Nam vượt mốc lịch sử là do hiện tượng El Nino, theo ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng dự báo khí tượng, Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ.
Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), xét trong 10 năm, cường độ El Nino – chênh lệch nhiệt độ bề mặt nước biển trung tâm Thái Bình Dương so với mức trung bình – mạnh nhất năm 2023-2024 là 2 độ C, thấp hơn năm 2015-2016 (2,6 độ C), và cao hơn năm 2019-2020 (0,8 độ C). Tức là, 2024 không phải năm El Nino hoạt động mạnh nhất.
Tuy vậy, số ngày nắng nóng vẫn cao kỷ lục ở nhiều nơi. Ông Quyết phân tích, tác động của El Nino không tương quan hoàn toàn với cường độ nắng nóng.
“Không phải cứ El Nino mạnh hơn là sẽ nóng dài hơn. Chỉ có thể nói khi nào có El Nino thì đương nhiên nhiệt độ sẽ cao hơn, mưa ít. 2024 cũng nằm trong đó”, ông Quyết nói.
Ngoài El Nino, vùng áp thấp nóng phía Tây hoạt động liên tục cũng khiến đợt nắng nóng hiện tại ở TP HCM và các tỉnh phía Nam gay gắt hơn, theo TS Nguyễn Ngọc Huy. Vùng áp thấp này hoạt động liên tục, trải dài từ Ấn Độ, Bangladesh sang Thái Lan Lào, Campuchia, ảnh hưởng đến cả Việt Nam.
Số ngày nắng nóng phá kỷ lục, một số nơi còn đo được mức nhiệt cao chưa từng có như 40 độ C ở trạm khí tượng Biên Hòa (Đồng Nai) ngày 10/4. Dù vậy, nền nhiệt năm nay vẫn chưa chạm mốc lịch sử. Tính trung bình gần 4 tháng đầu năm, nhiệt độ ngày cao nhất tại TP HCM, Đồng Nai, Bình Phước đều kém năm 1998, và cao thứ hai trong lịch sử.
Trưởng phòng dự báo khí tượng Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ cho biết, nắng nóng sẽ kéo dài đến hết tháng 4. Sang tháng 5, những cơn mưa chuyển mùa đầu tiên ở Nam Bộ có thể xuất hiện.
Dù vậy, ông Quyết dự báo nắng nóng vẫn tiếp tục trong giai đoạn đầu mùa mưa. Nhiệt độ cao nhất trong ngày thường rơi vào khung 13-15h, vẫn có thể duy trì trên 35 độ C. Trong khi, mưa thường xuất hiện vào chiều tối.
El Nino được dự báo kết thúc trong năm nay, tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng cường độ nắng nóng tại Nam Bộ chưa chắc đã giảm trong mùa khô những năm tới. Bởi, biến động về khí hậu hiện nay ngày càng bất thường, dễ phá vỡ các quy luật cũ, đồng nghĩa với việc dự báo cũng khó khăn hơn.
“Chỉ có một xu thế chắc chắn là nhiệt độ sẽ ngày càng tăng, trên toàn cầu và cả ở Việt Nam”, ông Quyết nói.
Việt Đức
Về dữ liệu:
– Dữ liệu trong bài được phân tích từ số liệu nhiệt độ cao nhất theo ngày của 4 tháng đầu năm, từ năm 1994 đến 2024. Một số năm không có dữ liệu. Dữ liệu do Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ cung cấp.
– Nhiệt độ của TP HCM lấy theo trạm Tân Sơn Nhất (1991-2012), riêng năm 1994 đến 1996 không có dữ liệu), và Tân Sơn Hòa (2015-2024). Bình Dương theo trạm Thủ Dầu Một; Đồng Nai theo trạm Biên Hòa; Bình Phước theo trạm Đồng Xoài.
– Dữ liệu được so sánh trong cùng một khoảng thời gian giữa 2024 và các năm trước để đảm bảo sự chính xác khi so sánh.
- Người Sài Gòn chống chọi nắng nóng hơn 40 độ C
- Mùa hè khắc nghiệt
