Công nghệ số thay đổi cách trồng dưa lưới tại Khánh Hòa

Trong những năm gần đây, nông nghiệp Việt Nam đang chứng kiến một bước chuyển mình mạnh mẽ nhờ ứng dụng công nghệ số. Tại Khánh Hòa, những ruộng dưa lưới từng chịu ảnh hưởng nắng nóng gay gắt, hạn hán và sâu bệnh, nay đang trở thành “vườn thông minh”, nơi người nông dân có thể theo dõi, điều khiển và tối ưu mọi khâu sản xuất ngay trên điện thoại.

Sự kết hợp giữa nhà màng, hệ thống tưới nhỏ giọt, cảm biến và phần mềm quản lý đã mở ra hướng đi mới cho sản xuất dưa lưới công nghệ cao, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.

Trước đây, canh tác dưa lưới tại Khánh Hòa gặp không ít khó khăn. Thời tiết khắc nghiệt, nắng gắt, mưa kéo dài hay hạn hán đều ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả. Người nông dân chủ yếu trồng theo kinh nghiệm truyền thống, tưới nước thủ công, rải phân bón theo cảm tính và đối mặt với tình trạng sâu bệnh không thể kiểm soát. Những yếu tố bất định này khiến sản xuất manh mún, thiếu ổn định và khó đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Mô hình dưa lưới cho thu nhập cao.

Mọi thứ bắt đầu thay đổi khi các mô hình nhà màng kết hợp công nghệ cao được thử nghiệm. Trung tâm Khuyến nông Khánh Hòa đã hướng dẫn nông dân áp dụng quy trình VietGAP cho dưa lưới, xây dựng nhà màng với vật liệu chất lượng cao, cửa thông gió, rèm che nắng, hệ thống tưới nhỏ giọt và khay giá thể thay đất. Quan trọng hơn, cảm biến đo nhiệt độ, độ ẩm đất, độ ẩm không khí, ánh sáng và phần mềm quản lý giúp kiểm soát chính xác điều kiện sinh trưởng của cây. Hệ thống tự động điều chỉnh tưới nước, phân bón, mở cửa thông gió hay bật quạt, giúp cây phát triển ổn định ngay cả khi thời tiết bên ngoài biến động mạnh. Nhờ vậy, người nông dân không còn phải túc trực 24/7, mà vẫn có thể "theo dõi vườn" từ xa.

Hiệu quả của công nghệ số trong trồng dưa lưới tại Khánh Hòa rất rõ rệt. Một hộ trồng dưa lưới trong nhà màng 1.000 m², áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, sử dụng giá thể trộn đất phù sa, phân trùn quế và than bùn, đạt năng suất gần 4 tấn/vụ. Với giá bán loại 1 khoảng 35.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt hơn 40 triệu đồng mỗi vụ, cao gấp 1,5-2 lần so với phương pháp truyền thống. Đồng thời, chi phí nhân công giảm khoảng 30%, quả đồng đều, đẹp và ít sâu bệnh. Hơn nữa, nhờ kiểm soát đầu vào chặt chẽ, dưa lưới đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Không chỉ là kỹ thuật, chuyển đổi số còn thay đổi tư duy sản xuất. Trước đây, người nông dân dựa vào kinh nghiệm. Nay họ trở thành những người quản lý dữ liệu, theo dõi nhật ký sinh trưởng, ra quyết định dựa trên thông số thực tế, tối ưu hóa từng khâu từ giống, đất, tưới, dinh dưỡng đến thu hoạch và đóng gói. Thay vì chỉ làm một vụ trong năm, họ lập kế hoạch 3-4 vụ, tính toán chi phí, lợi nhuận, rủi ro trước khi gieo trồng, nâng cao hiệu quả và giảm thất thoát.

Bên cạnh lợi ích kinh tế, công nghệ số còn giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm sử dụng nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Việc ghi chép và lưu trữ thông tin sản xuất cho phép truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu nông sản "sạch", đáp ứng các tiêu chuẩn cao của thị trường hiện đại. Những vườn dưa lưới ở Khánh Hòa không chỉ là hình ảnh đẹp, mà còn là minh chứng sống cho nông nghiệp thông minh, chuyên nghiệp và bền vững.

Tuy nhiên, để mô hình dưa lưới công nghệ cao lan rộng và duy trì bền vững vẫn còn nhiều thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho nhà màng, hệ thống tưới, cảm biến và phần mềm quản lý không nhỏ, là rào cản đối với nhiều hộ nông dân nhỏ lẻ. Việc vận hành công nghệ đòi hỏi kỹ năng, kiến thức kỹ thuật và khả năng tuân thủ quy trình. Hơn nữa, cần xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến chế biến, phân phối và tiêu thụ, đảm bảo thị trường ổn định và hiệu quả lâu dài. Biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan cũng là yếu tố cần lưu ý trong thiết kế và vận hành nhà màng.

Câu chuyện dưa lưới Khánh Hòa chứng minh rằng công nghệ số, khi được áp dụng đúng cách, có thể thay đổi căn bản cách nông dân sản xuất. Không chỉ tăng năng suất và lợi nhuận, công nghệ còn giúp hình thành tư duy sản xuất hiện đại, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và nâng cao khả năng cạnh tranh. Điều quan trọng là áp dụng công nghệ có kế hoạch, phù hợp thực tiễn, kết hợp đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và thị trường. Khi đó, nông nghiệp số không chỉ là khẩu hiệu, mà thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, mở ra hướng đi mới cho sản xuất dưa lưới công nghệ cao và nông nghiệp Việt Nam nói chung.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/cong-nghe-so-thay-doi-cach-trong-dua-luoi-tai-khanh-hoa-197251130212856217.htm