Doanh nghiệp cần chú ý lưu trữ hồ sơ về xuất xứ

Nông sản là một trong những mặt hàng được xuất khẩu nhiều sang EU. Ảnh: Đức Thanh

Tỷ lệ được cấp C/O đạt trên 35%

Sau 5 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực (từ tháng 8/2020 đến hết 2024), kim ngạch xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang EU đã tăng vọt, từ mức 17,9 tỷ USD lên 51,72 tỷ USD. Tương tự, kim ngạch được cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) tăng từ 2,66 tỷ USD lên mức 18,13 tỷ USD, tăng tương ứng từ 14,8% lên 35,1%. “Đây là con số khá tích cực và đang có chiều hướng tăng lên”, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương Trịnh Thị Thu Hiền chia sẻ tại tọa đàm “Tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA và ý nghĩa đối với doanh nghiệp trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng”, do Tạp chí Công Thương tổ chức mới đây.

Cũng theo bà Hiền, điều này không có nghĩa 64,9% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa còn lại đi EU phải chịu thuế cao, bởi một số mặt hàng/dòng hàng tại EU có thuế nhập khẩu thấp nên “không nhất thiết họ phải có C/O mới có được mức thuế như mong muốn”. Thêm vào đó, tỷ lệ cấp C/O hay tỷ lệ sử dụng chứng từ chứng nhận xuất xứ còn phụ thuộc vào từng thị trường và từng mặt hàng khác nhau.

Đơn cử, với mặt hàng da giày, tỷ lệ sử dụng C/O đạt gần 100% kim ngạch xuất khẩu của mặt hàng này, trong khi mặt hàng dệt may mới đạt trên 30% (năm 2024, xuất khẩu dệt may sang EU đạt hơn 4,24 tỷ USD, trong đó hàng hóa được cấp C/O đạt 1,36 tỷ USD)…

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam Phan Thị Thanh Xuân thông tin, EU vốn là thị trường truyền thống của ngành da giày, song từ khi EVFTA có hiệu lực đã tạo một lợi thế lớn hơn nữa khi các dòng sản phẩm giày dép như giày thể thao - mặt hàng chủ lực của Việt Nam - đã được tận dụng ngay thuế suất 0% khi xuất khẩu sang EU. Thêm nữa, quy tắc xuất xứ đối với mặt hàng da giày tại EU khá thuận lợi khi yêu cầu chỉ cần đạt khoảng 40% giá trị gia tăng tại Việt Nam. Chính điều này cũng góp phần gia tăng kim ngạch xuất khẩu giày dép sang EU, hiện thị trường này chiếm 24 - 26% tổng tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của ngành.

Tuy vậy, bà Xuân xác nhận, EU vẫn là thị trường khó tính với các rào cản kỹ thuật cao. Sắp tới, theo các thỏa thuận xanh của Ủy ban châu Âu, sẽ có hàng loạt đạo luật như luật thẩm định chuỗi cung ứng, yêu cầu về các báo cáo bền vững… được đưa ra, buộc tất cả nhà xuất khẩu phải tuân thủ. “Đây là một trong những thách thức cực lớn. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ nếu không có sự chuẩn bị về mặt nội lực cũng như tiếp nhận kịp thời các thông tin sẽ không thể xuất khẩu thành công”, bà Xuân lưu ý.

Chủ động nâng cao nội lực

Trong bối cảnh Mỹ áp thuế đối ứng với các đối tác thương mại, việc chuyển hướng thị trường, bao gồm sang thị trường EU, là điều được các doanh nghiệp lựa chọn triển khai. Song, việc chuyển hướng sang EU có thể sẽ gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu khác.

Để gia tăng tận dụng quy tắc xuất xứ trong Hiệp định EVFTA, thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU, bà Phan Thị Thanh Xuân lưu ý, các doanh nghiệp trước tiên phải nâng cao nội lực để tuân thủ điều kiện của EVFTA cũng như các hiệp định thương mại tự do (FTA) khác; chia sẻ, tập huấn, đào tạo để nâng cao kỹ năng, nắm bắt các yêu cầu của thị trường, đặc biệt là một loạt các đạo luật mà EU đưa ra.

“Có những yêu cầu sẽ gây ra chi phí rất lớn cho doanh nghiệp nên rất cần có “bàn tay” của nhà nước để kiến nghị đối với các nước sở tại giảm thiểu thủ tục, chẳng hạn như cho phép tự chứng nhận xuất xứ”, bà Xuân nêu ý kiến. Nhà nước cũng cần tiếp tục tạo thuận lợi trong thủ tục xuất nhập khẩu, giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí, qua đó cạnh tranh về giá sản phẩm.

Cũng theo bà Xuân, một số nước đang chuẩn bị quá trình đàm phán FTA với EU, như Indonesia. Do vậy, chúng ta phải tận dụng rất nhanh những thời cơ, lợi thế từ EVFTA, nếu “chậm chân” sẽ bị bỏ lỡ. Cùng với đó, cần đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động xúc tiến thương mại sang EU. “Chúng ta cần phải có một chiến lược rất rõ ràng, cụ thể. Các cơ quan quản lý nhà nước cùng đồng hành với doanh nghiệp để hiểu được thực tế mà điều chỉnh chính sách phù hợp hơn”, bà Xuân nhấn mạnh.

Giám đốc điều hành Công ty TNHH Việt Trường Ngô Minh Phương cho biết, trên thực tế, nếu không thể xuất khẩu sang Mỹ, doanh nghiệp sẽ tìm cách để xuất sang EU, song đây là việc không đơn giản. Muốn làm được, rất cần có sự đồng hành của nhà nước, bởi lẽ ngoài vấn đề thuế, C/O còn liên quan đến chứng nhận vùng nuôi và “đó là câu chuyện mà bản thân doanh nghiệp không thể tự giải quyết”.

Xác nhận “nhận thức của doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ, sử dụng C/O đã có những thay đổi nhất định sau khi được tập huấn, đào tạo”, bà Trịnh Thị Thu Hiền lưu ý, để tận dụng tốt hơn ưu đãi của EVFTA cũng như các FTA nói chung thông qua quy tắc xuất xứ, trước tiên, doanh nghiệp cần hiểu thị trường khác nhau, mặt hàng khác nhau thì quy tắc xuất xứ khác nhau. Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu quy định liên quan đến xuất nhập khẩu và xuất xứ hàng hóa thông qua các kênh thông tin chính thống.

Một điểm quan trọng nữa được bà Hiền chỉ ra, là các doanh nghiệp cần lưu ý vấn đề bảo quản, lưu trữ hồ sơ. Bởi giấy C/O sau khi được cấp ra, doanh nghiệp xuất khẩu phải gửi cho nhà nhập khẩu, sau đó gửi cho cơ quan hải quan của nước nhập khẩu thì lô hàng mới được hưởng ưu đãi thuế quan. Tuy nhiên, có thể một vài năm sau, cơ quan hải quan của nước nhập khẩu sẽ làm hậu kiểm, kiểm tra sau thông quan, xác minh giấy tờ, chứng từ để xác định lô hàng đã đáp ứng đúng xuất xứ.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/doanh-nghiep-can-chu-y-luu-tru-ho-so-ve-xuat-xu-10390042.html