Dân tộc Lào là 1 trong 19 cộng đồng dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Điện Biên có nhiều nét văn hóa đặc sắc, trong đó có Tết té nước. Trong tiếng Lào, “Bun” có nghĩa là lễ hội hoặc tết hay còn có nghĩa là phúc, “huột” là té, “nặm” là nước. “Bun huột nặm” được hiểu là lễ hội té nước hoặc Tết té nước.
Tết té nước (Bun Huột Nặm), huyện Điện Biên 2024.
Bun huột nặm là một nghi lễ trong dịp Tết truyền thống của cộng đồng dân tộc Lào trên địa bàn bản Na Sang I, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng dân tộc Lào, bởi người dân quan niệm đó là dịp để cầu trời cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi, phát triển.
Bun huột nặm cũng là dịp tẩy rửa những điều không tốt của năm cũ, để bước sang một năm mới nhiều may mắn cho các thành viên, các gia đình và cộng đồng.
Bun huột nặm còn là dịp để người dân thể hiện sự sáng tạo của mình qua những trò chơi dân gian, những điệu múa truyền thống đặc trưng riêng của dân tộc Lào.
Từ năm 2015, Bun huột nặm đã được cộng đồng Bản Na Sang I phục dựng tổ chức vào đúng thời điểm Tết truyền thống của người Lào từ ngày 14/4 đến ngày 16/4 (Dương lịch), góp phần tái hiện lại yếu tố văn hóa truyền thống của người Lào và đã trở thành nếp sống, phong tục của người dân nơi đây.
Bun huột nặm có ý nghĩa gột rửa những điều xui xẻo trong năm cũ. Với mong muốn năm mới người được té nước sẽ gặp may mắn và tốt lành. Ngoài ý nghĩa đó thì Lễ hội Té nước còn mong muốn năm mới cầu mong mùa mưa thuận gió hòa, cầu cho mưa về tắm mát ruộng đồng, làm mềm đất rẫy để người dân tra hạt giống.
Bun Huột Nặm gồm 2 phần là phần lễ và phần hội. Phần lễ thường bắt đầu bằng các nghi lễ cúng bản, cúng tổ tiên. Đây là một nghi lễ tâm linh sâu sắc của người Lào, thể hiện sự biết ơn các thần linh, tổ tiên đã ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, con người mạnh khỏe, may mắn.
Sau phần lễ, dân bản bước vào phần hội với các trò chơi dân gian đặc sắc của riêng dân tộc Lào như: rùa ấp trứng, hổ vồ lợn, rắn bắt ngóe, múa bắt chân bắt đầu, hái dưa chín, phăn viêng, múa lam vông…
Đây là các trò chơi dân gian tái hiện quá trình định cư, lập bản của người Lào và đều bắt nguồn từ cuộc sống lao động sản xuất, chinh phục thiên nhiên, chống thiên tai địch họa, bảo vệ mùa màng, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng.
Sau nghi thức cúng tế thần linh, chủ tế sẽ dẫn tất cả mọi người ra bờ suối Nậm Núa để làm lễ cầu mưa (só nặm phạ phốn).
Sau lễ cầu mưa, mọi người xuống suối té nước vào nhau để cầu chúc sức khỏe và đằm mình trong dòng suối mát để làm thanh khiết bản thân. Sau khi té nước vào người, người dân sẽ mang nước về té vào nhà cửa, đồ thờ cúng, vật nuôi và công cụ sản xuất vì tin rằng nước sẽ giúp gột rửa những điều xấu xa, bệnh tật và cầu chúc năm mới sống lâu, sạch sẽ, mạnh khỏe.
Những năm vừa qua, Tết té nước của đồng bào dân tộc Lào tỉnh Điện Biên đã góp phần khẳng định quá trình tồn tại, phát triển của cộng đồng dân tộc Lào trên địa bàn và khẳng định sự hình thành bản sắc văn hóa dân tộc.
Năm nay, Tết té nước thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách.
Lực lượng CSGT địa phương phải căng mình phân luồng vì lượng du khách đến quá đông.
Đến bản Na Sang vào dịp diễn ra Tết té nước, du khách sẽ được trải nghiệm, hòa mình trong những nghi thức truyền thống của không gian văn hóa đậm sắc màu dân gian của các trò chơi.
Lễ Té nước của dân tộc Lào là tiềm năng để phát triển du lịch của huyện Điện Biên và tỉnh Điện Biên.
