Ψάχνω για μερικές «μυστηριώδεις» λέξεις στα Βιετναμέζικα

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα άλλα παιδιά έτρεξαν μακριά για να κρυφτούν, κρυμμένα όσο το δυνατόν περισσότερο. Όταν έφτασαν στον αριθμό 100, τα παιδιά άνοιξαν τα μάτια τους και άρχισαν να ψάχνουν τους φίλους τους. Όποιος ανακαλυπτόταν πρώτος, χανόταν. Το να μετρούν τους αριθμούς έτσι έπαιρνε πολύ χρόνο. Μερικά έξυπνα παιδιά μείωναν τον αριθμό έτσι ώστε όταν άνοιγαν τα μάτια τους, οι φίλοι τους να μην είχαν προλάβει ακόμα να κρυφτούν. Η πρόταση ήταν η εξής: «Ένα ζευγάρι, δύο φορές, τρεις φορές, εννέα φορές, ακόμη και δέκα φορές» .

Λαϊκό παιχνίδι πάσας της μπάλας

Φωτογραφία: Nguyen Van Canh

Όταν ήμουν παιδί, έπαιζα κρυφτό, όπως και τα παιδιά μου και τα παιδιά των γειτόνων. Πέρασαν χρόνια και περισσότερα από 60 χρόνια αργότερα, χάρη στην ανάγνωση του μεταθανάτιου έργου του Phan Khoi - ενός ημιτελούς χειρογράφου (Εκδοτικός Οίκος Tri Thuc - 2021) που συνέταξαν τα παιδιά του πατέρα του Tinh Gia , έμαθα αυτή τη λεπτομέρεια: «Τα παιδιά μας παίζουν κρυφτό. Το να χρησιμοποιούν μπαμπού ξυλάκια για να παίζουν κρυφτό είναι σαν να παίζουν κρυφτό. Το να χρησιμοποιούν βότσαλα για να παίζουν κρυφτό είναι σαν να παίζουν κρυφτό. Αυτό δεν λέει πώς να παίζεται, αλλά μόνο ότι όταν τελειώσει ένα παιχνίδι, μετρώντας τα μπαμπού ξυλάκια ή βότσαλα που έχουν πιαστεί για να καθοριστεί ο νικητής ή ο ηττημένος, τα παιδιά στην Κεντρική και τη Βόρεια περιοχή μετρούν διαφορετικά, αλλά είναι παρόμοια με έναν πολύ περίεργο τρόπο. Τα παιδιά στην Κεντρική περιοχή μετρούν: «Ένα ζευγάρι, δύο φορές, τρεις φορές, εννέα κουβέρτες, ακόμη και δεκάδες» . Τα παιδιά στη Βόρεια περιοχή μετρούν: «Ένα παιδί, δύο φορές, τρεις φορές, εννέα καλύβες, ακόμη και δεκάδες» (σελ. 216-217).

Αυτό το παιχνίδι ονομάζεται "chắt/đánh chắt" επειδή το ίδιο το "chắt/hon chắt" σημαίνει "μικρή πέτρα σαν σφαίρα" ( Dai Nam Quoc Am Tu Vi , 1895), "Ένα παιδικό παιχνίδι, που μαζεύει, πετάει και πιάνει με το ένα χέρι" ( Βιετναμέζικο Λεξικό , 1931). Σήμερα η δημοφιλής ονομασία είναι "πέρασμα της κάρτας", ενώ σε ορισμένα μέρη ονομάζεται επίσης "đánh nhe".

Προφανώς, οι συντομογραφίες που χρησιμοποιούνται στο παιχνίδι του κρυφτού υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό, τουλάχιστον πριν από το 1958, τη χρονιά που ο Phan Khoi έγραψε αυτό το άρθρο. Εδώ, όταν εξετάζουμε την έννοια των λέξεων, τι βλέπουμε; Για να δούμε οτιδήποτε, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την έννοια αυτών των λέξεων.

Το «ζευγάρι» είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς, δεν χρειάζεται να επεκταθεί σε περισσότερες λεπτομέρειες. «Δύο σκέψεις» τότε τι είναι η «σκέψη»; Αυτή η λέξη από μόνη της δεν έχει νόημα, πρέπει να χρησιμοποιείται με μια άλλη λέξη, για παράδειγμα, η Ιστορία του Κιέου έχει την εξής ατάκα: «Σκέφτομαι και ζυγίζω την ομορφιά και το ταλέντο/Αναγκάζω το σαντούρι να παίζει το φεγγάρι, δοκιμάζω τη βεντάλια και την ποίηση». Ο τρόπος «αγοράς ανθρώπων» στο παρελθόν ήταν επίσης παράξενος, όχι μόνο έπρεπε να είναι όμορφη, αλλά έπρεπε επίσης να ξέρει «πώς να παίζει σαντούρι, να παίζει σκάκι, να γράφει ποίηση, να τραγουδάει και να απαγγέλλει τραγούδια», τότε η τιμή θα ήταν υψηλότερη.

Τι γίνεται με το «τρία λεπτά»; Το «λεπτό» είναι μια αρχαία βιετναμέζικη λέξη που σημαίνει «επιδιορθώνω, προειδοποιώ, διατηρώ», σύμφωνα με το Dai Nam Quoc Am Tu Vi (1895), για παράδειγμα, το Thien Nam Ngu Luc έχει την εξής πρόταση: «Το λεπτό συσσωρεύει αρετή και καλλιεργεί την αρετή/Ο Βούδας και ο ουρανός ήδη γνωρίζουν, τα φαντάσματα και οι θεοί ήδη γνωρίζουν» . Όσον αφορά την ανθρώπινη ψυχολογία, όχι μόνο τώρα αλλά και εκατοντάδες χρόνια πριν, ο Nguyen Trai είδε:

Ο ήχος του αυλού αντηχεί στα αυτιά μου,
Η καρδιά της άνοιξης είναι υπομονετική και σίγουρα θα είναι σοφή.
Η άνοιξη δεν είναι εύκολο να γυρίσει δύο φορές,
Βλέποντας τη σκηνή, λυπάμαι ακόμα περισσότερο τον νεαρό άνδρα.

«Νχαν» σημαίνει έρχομαι, μέχρι να έρθω. Είναι τόσο αληθινό, μερικές φορές όταν ακούς τον ήχο του φλάουτου, τον ήχο του σαντούρι (Γκουάν Χουγιέν) στον χώρο, τη σκηνή που αγαπάς, είναι δύσκολο να μην συγκινηθείς, να αναστατωθείς και μετά να νιώσεις τύψεις για την περασμένη άνοιξη. Η εποχή της νιότης έχει φύγει. Μόνο ένα αίσθημα θλίψης απομένει. Ξαφνικά , όταν άκουγες τον ήχο του φλάουτου Thien Thai, σκέφτηκες και το «Η καρδιά της άνοιξης είναι υπομονετική, σίγουρα θα είναι αργή».

Λοιπόν, τι σημαίνει «εννέα κουβέρτες»;

Ας υποθέσουμε ότι το «ένα ζευγάρι» είναι 2, το «δύο φορές» είναι 4, τότε το «τρεις φορές» είναι 6, άρα το «εννέα κουβέρτες» περιλαμβάνεται επίσης σε αυτόν τον υπολογισμό; Όχι, το «εννέα κουβέρτες» σε αυτό το πλαίσιο είναι άρτιο/εννέα άρτιο, λόγω της γρήγορης προφοράς, η περισπωμένη παραλείπεται για να γίνει «κουβέρτα». Άρτιο σημαίνει πλήρες, αρκετό, όχι περιττό, όχι πολύ, όχι πολύ λίγο, αρκετά ζεύγη, όχι κλιμακωτό, υπάρχει επίσης η φράση άρτιο χτένισμα, άρτιο bon. Το «Εννέα κουβέρτες» καθορίζεται, καθορίζεται ακριβώς στο 9. Αυτό το συμπέρασμα είναι λογικό επειδή το τέλος αυτής της πρότασης είναι «άρτιες δεκάδες» που σημαίνει 10. Σύμφωνα με τον γλωσσολόγο Le Ngoc Tru, το «δεκάδες» είναι μια βιετναμέζικη λέξη που μετατράπηκε από τα σινοβιετναμέζικα: «Δέκα: ο αριθμός των δέκα αντικειμένων, ή περισσότερα (ανάλογα με την περιοχή) thốc (συγκέντρωση, ένας θάμνος - καντονέζικη προφορά: δεκάδες )». Το λαϊκό τραγούδι έχει μια παροιμία:

Επτά συν τρία, είπε δέκα
Τρία, τέσσερα, έξι, υπολογίζω τον πολλαπλασιασμό

Επτά συν τρία κάνει ακριβώς 10, που είναι δωδεκάδα. Ο όρος «ζυγή δωδεκάδα» είναι ακόμα δημοφιλής σήμερα, ονομάζεται επίσης ομαλές δεκάδες, ζυγές δεκάδες. Παρόλο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα, πόσο σίγουρες είναι οι δεκάδες να είναι 10;

Μπορούμε να το επαληθεύσουμε αυτό στην καθημερινή ζωή καθώς και σε λογοτεχνικά έργα. Για παράδειγμα, όταν έγραφε το "Επτά Μέρες στο Ντονγκ Ταπ Μουόι" , ο συγγραφέας Νγκουγιέν Χιεν Λε αφηγήθηκε ότι όταν έφτασε στο "Ταν Αν, μια πόλη στα περίχωρα του Ντονγκ Ταπ", όταν πήγαινε να φάει πρωινό: "Ο κ. Μπινχ σίγουρα επέλεξε ένα κατάστημα κοντά στην αγορά επειδή του άρεσε η πολύβουη σκηνή, του άρεσε να βλέπει τους ανθρώπους να περπατούν και να αγοράζουν και να πουλάνε. Αγόρασε ένα καρπούζι και δώδεκα μανταρίνια και εξεπλάγη όταν ο πωλητής μέτρησε δώδεκα για αυτόν. Τα κράτησε δύο και τα επέστρεψε: "- Μου έδωσες πάρα πολλά. Αγόρασα μόνο δώδεκα." Ο πωλητής άκουσε την παράξενη φωνή του, χαμογέλασε και έσπρωξε τα δύο μανταρίνια προς το μέρος του: "- Αν αγοράσεις δώδεκα, θα μετρήσω δώδεκα." Ο κ. Μπινχ δεν κατάλαβε τίποτα, οπότε έπρεπε να εξηγήσω: "- Σε αυτήν την περιοχή, φρούτα όπως τα μανταρίνια και τα δαμάσκηνα είναι δώδεκα φρούτα σε δώδεκα. Ορισμένες επαρχίες έχουν δεκατέσσερα ή δεκαέξι." "- Παράξενο! Μια δωδεκάδα είναι δεκαέξι φρούτα. Τότε μόνο ένας άγιος θα καταλάβει."

Αυτή η λεπτομέρεια αντικατοπτρίζει τον ανοιχτόμυαλο και γενναιόδωρο χαρακτήρα των ανθρώπων του Νότου. Ο κ. Μπιν εξεπλάγη επειδή καταγόταν από τον Βορρά και δεν ζούσε εκεί.

Με την παραπάνω ανάλυση και τα στοιχεία, εν ολίγοις, δεν κατανοούμε ακόμη ξεκάθαρα την έννοια των λέξεων που σχετίζονται με το μέτρημα στα παιδικά παιχνίδια του παρελθόντος. Όχι μόνο αυτό, αλλά διστάζουμε και με αυτό το παιδικό τραγουδάκι: "Η πρώτη μέρα του μήνα είναι μια λεπίδα καπέλου/Η δεύτερη μέρα είναι ένα φύλλο ρυζιού/Η τρίτη μέρα είναι ένα δρεπάνι/Η τέταρτη μέρα είναι ένα δρεπάνι/Η πέμπτη μέρα είναι ένα δρεπάνι/Η έκτη μέρα είναι ένα πραγματικό φεγγάρι/Η δέκατη πέμπτη μέρα είναι ένα κρυμμένο φεγγάρι/Η δέκατη έκτη μέρα είναι ένα κρεμαστό φεγγάρι/Η δέκατη έβδομη μέρα είναι ένα κρεβάτι και ένα χαλάκι/Η δέκατη όγδοη μέρα είναι ένα φλοιό ρυζιού/Η δέκατη ένατη μέρα είναι ένας σωρός ρυζιού/Η εικοστή μέρα είναι ένας καλός ύπνος/Η εικοστή πρώτη μέρα είναι μεσάνυχτα…" . Με την πρόταση "Η δέκατη ένατη μέρα είναι ένας σωρός ρυζιού" , υπάρχει ένα αντίγραφο του "the pile of rice". Αυτό το παιδικό τραγουδάκι περιγράφει το σχήμα του φεγγαριού μέσα στις μέρες. Χονδρικά, τη 17η νύχτα, το φεγγάρι ανατέλλει όταν οι άνθρωποι "στρώνουν τα κρεβάτια τους" και ετοιμάζονται να κοιμηθούν. Την 18η νύχτα, το φεγγάρι ανατέλλει όταν η φωτιά στην κουζίνα «καφένεται από άχυρο»... Πώς, λοιπόν, καταλαβαίνουμε την 19η νύχτα «dún ìn/dún ìn»;

Αρκούδα.

Αυτή τη λέξη «υποφέρω», την επαναλαμβάνουμε ξανά όταν ακούμε τη λέξη «ντι ντιν». Στο βιβλίο «Οι Βιετναμέζοι Μιλούν Βιετναμέζικα» (Εκδοτικός Οίκος Ho Chi Minh City TH - 2023), η ερευνήτρια Nguyen Quang Tho αναφέρει τα συμφραζόμενα αυτής της λέξης: «Η ιστορία λέει ότι υπήρχε μια εξαιρετικά αδέξια σύζυγος. Μια μέρα, ο σύζυγος έπιασε μια χελώνα με μαλακό κέλυφος, την έδωσε στη σύζυγό του να μαγειρέψει και μετά πήγε να δουλέψει στα χωράφια, σκεπτόμενη ότι το απόγευμα, όταν θα γύριζε σπίτι, θα έτρωγε ένα νόστιμο γεύμα και θα καλούσε τους φίλους του να πιουν μερικά φλιτζάνια κρασί ρυζιού. Η σύζυγος έβαλε τη χελώνα με μαλακό κέλυφος στην κατσαρόλα, πρόσθεσε μερικά φύλλα σπανακιού Malabar και μετά την έβαλε στη σόμπα για να μαγειρέψει. Ενώ έπλενε το ρύζι, η χελώνα με μαλακό κέλυφος είδε το νερό να ζεσταίνεται, οπότε βγήκε από την κατσαρόλα και εξαφανίστηκε. Η αδέξια σύζυγος τελείωσε το πλύσιμο του ρυζιού, άνοιξε το καπάκι της κατσαρόλας για να ελέγξει. Χρησιμοποίησε ξυλάκια για να ανακατέψει και συνειδητοποίησε ότι το σπανάκι Malabar δεν είχε μαγειρευτεί ακόμα, αλλά η χελώνα με μαλακό κέλυφος δεν φαινόταν πουθενά. Σκεφτόταν αφηρημένα για πολλή ώρα και μετά κατέληξε στο συμπέρασμα: «Το σπανάκι Malabar δεν είχε μαγειρευτεί ακόμα, αλλά το σπανάκι Malabar είχε ήδη τελειώσει.»

Τολμήστε να πείτε ότι κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει την έννοια των λέξεων που μόλις αναφέρθηκαν. Όσο για τον τρόπο που μιλάμε για αριθμούς στο παιχνίδι των χαρτιών, εξακολουθούμε να αναρωτιόμαστε γιατί στην Κεντρική περιοχή, από τα άλματα "3/τρία λεπτά" στα "9/εννέα κουβέρτες", καθώς και στη Βόρεια από τα άλματα "3/τρία καλύβες" στα "9/εννέα ιδιοκτήτες";

Αυτός ο τρόπος ομιλίας δεν είναι καθόλου τυχαίος, αλλά έχει εφαρμοστεί και διαδοθεί σε παροιμίες και λαϊκά τραγούδια, για παράδειγμα: «Ο Thang Bom έχει μια βεντάλια από φύλλα φοίνικα/Ο πλούσιος ζήτησε να την ανταλλάξει με τρεις αγελάδες και εννέα βουβάλια» , «Τρεις θάλασσες και εννέα ήπειροι», «Τρία bich nine quai 12 con mat»... Ο κ. Phan Khoi παραδέχτηκε: «Το σκέφτηκα για πολύ καιρό αλλά ακόμα δεν κατάλαβα». Στη συνέχεια εξέφρασε τη γνώμη του: «Ή μήπως η παροιμία που λένε τα παιδιά έχει κάποιο βαθύ λόγο για τους αριθμούς ή τα μαθηματικά που δεν γνωρίζουμε. Όσο για το να πούμε ότι τα παιδιά το λένε τυχαία, γιατί να μπούμε στον κόπο να το μελετήσουμε και να κουράσουμε το μυαλό μας, δεν τολμώ» (SDD, σελ. 217).

Κι εσύ το πιστεύεις;

Ναι, κι εγώ το πιστεύω. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή την ανοιξιάτικη μέρα, δεν είναι άχρηστο να συζητάμε για κάποιες «μυστηριώδεις» λέξεις όταν επιστρέφουμε στη βιετναμέζικη γλώσσα.

Πηγή: https://thanhnien.vn/tim-ve-vai-tu-bi-hiem-trong-tieng-viet-185241231162544575.htm